Kamuoyunda çok tartışılan ve çeşitli yorumlara da neden olan Basın, toplumsal medya ve internet haberciliğine ait düzenleme Adalet Kurulunda kabul edildi ve artık yeni bir periyot başladı, bu yeni periyot ile birlikte kanundaki değişiklikleri Gazeteci ve Medya Mensubu penceresinden kıymetlendiren Bağlantıcı Muharrir Barış Karaoğlan, yeni düzenlemede dikkat çeken bir mevzuyu gündeme taşıdı.
Artık yurt dışında yaşayan ve hür gazetecilik yapan türk vatandaşlarına da Basın Kartı verilecek.
Basın Kartı artık yeni kanun ile resmi kimlik yerine de geçeceğinden bu türlü bir düzenlemenin yapılmış olması beklenen ve olması gereken bir durumdu. Yabancı bir ülkede gazetecilik yapan ve o ülkenin lokal dernekleri tarafından basın kartı verilen gazeteci arkadaşlarımızın Türkiye ziyaretlerinde yahut yabancı ülkede Türk makamları tarafından yapılan medya faaliyetlerinde T.C. İrtibat Başkanlığı tarafından verilmiş Basın Kartı taşıyor olmaları olması gereken bir durumken bugüne kadar maalesef gerekli olduğu halde değişmeyen kanun hususlarının yeni hayatı yansıtmamasından kaynaklı problemler yaşanabiliyordu. Kanunda yapılan bu değişiklik ile yabancı bir ülkede gazetecilik faaliyetleri yürüten türk vatandaşı medya mensubu arkadaşlarımızın bu haktan yaralanacak olmaları sevindirici bir haber olarak karşımıza çıkmış oldu.
Aynı vakitte internet haberciliği yapan haber siteleri çalışanları ve editör takımı için de basın kartı müracaatları kabul edilecek.
Yeni kanun ile yapılan değişiklikler sonrasında basın kartı başvurusu ve ayrıntıları şu halde belirlendi:
Basın kartı başvurusu, niteliği ve çeşitleri de belirlendi. Buna nazaran, basın kartı başvurusu İrtibat Başkanlığına yapılacak. Basın kartı, resmi nitelikte bir kimlik dokümanı olarak kabul edilecek.
– Göreve bağlı basın kartı: Bir medya kuruluşuna bağlı olarak çalışan Türk vatandaşı medya mensuplarına ve enformasyon görevlilerine verilen basın kartını,
– Süreli basın kartı: Vazife alanı Türkiye’yi kapsayan yabancı medya mensuplarına verilen basın kartını,
– Geçici basın kartı: Vazife alanı Türkiye’yi kapsamamakla birlikte süreksiz bir müddetle Türkiye’ye haber emelli gelen yabancı medya mensuplarına verilen basın kartını,
– Serbest basın kartı: Geçici bir müddetle çalışmayan yahut yurt dışında özgür gazetecilik yapan medya mensuplarına verilen basın kartını,
– Sürekli basın kartı: En az 18 yıl mesleksel hizmeti bulunan medya mensupları ve enformasyon görevlilerine ömür uzunluğu verilen basın kartını tabir edecek.
Basın kartı, Türkiye’de faaliyet gösteren medya kuruluşlarının Türk vatandaşı medya mensuplarına, periyodik yayınların sahiplerine yahut hukuksal kişi temsilcileri ile radyo ve televizyonların idare heyeti liderlerine, medya kuruluşları ismine hareket eden ve misyon alanı Türkiye’yi kapsayan yabancı medya mensupları ile vazife alanı Türkiye’yi kapsamamakla birlikte süreksiz bir mühletle Türkiye’ye haber emelli gelen yabancı medya mensuplarına, yurt dışında yayın yapan medya kuruluşlarının, Türk vatandaşı sahiplerine ve çalışanlarına, yurt dışında özgür gazetecilik yapan Türk vatandaşı medya mensuplarına, medya alanında hizmet veren kamu kurum ve kuruluşlarında ve kamu kurum ve kuruluşlarının yürüttükleri enformasyon hizmetlerinde çalışan kamu işçisine, medya alanında faaliyet göstermeleri koşuluyla, sendikalar ile kamu faydasına faaliyette bulunduğu tespit edilen dernek ve vakıfların yöneticilerine verilebilecek.
Basın kartı talep edenlerin müracaatta bulunabilmeleri için 18 yaşını bitirmiş olması, en az lise yahut dengi bir eğitim kurumundan mezun olması, kısıtlı yahut kamu hizmetlerinden yasaklı olmaması kuralı aranacak.
Ayrıca basın kartı talep edenlerin müracaatta bulunabilmesi için Türk Ceza Kanunu’nun 53’üncü hususunda belirtilen mühletler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir hatadan ötürü 5 yıl yahut daha fazla mühletle mahpus cezasına ya da şantaj, hırsızlık, sahtecilik, dolandırıcılık, itimadı berbata kullanma, palavra tanıklık, palavra yere yemin, iftira, kabahat uydurma, müstehcenlik, fuhuş, hileli iflas, zimmet, irtikap, rüşvet, kaçakçılık, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, hatadan kaynaklanan malvarlığı pahalarını aklama cürümleri ile cinsel dokunulmazlığa karşı cürümler, kamu barışına karşı cürümler, anayasal tertibe ve bu sistemin işleyişine karşı cürümler, ulusal savunmaya karşı cürümler, devlet sırlarına karşı kabahatler, casusluk hataları ve terör hatalarından karar giymemiş olması gerekiyor.
Kart talep edenlerde, Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Ortasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kararlarına uygun mukavele yapmış olması ve zorlayan sebepler dışında işten ayrıldığı tarihten itibaren 1 aydan fazla olmamak üzere orta vermeden çalışması, medya faaliyeti dışında ticari faaliyette bulunmaması kaidesi da aranacak.
Basın kartı talep eden vadeli yayın sahipleri yahut hükmî kişi temsilcileri ile radyo ve televizyonların idare şurası liderlerinde, kamu kurum ve kuruluşlarında basın kartı alabilecek çalışanlarda ve yabancı basın-yayın kuruluşlarında çalışan Türk vatandaşı medya mensuplarından basın kartı talep edenlerde “Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Ortasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kararlarına uygun kontrat yapmış olması ve zorlayıcı sebepler dışında işten ayrıldığı tarihten itibaren 1 aydan fazla olmamak üzere orta vermeden çalışması, medya faaliyeti dışında ticari faaliyette bulunmaması” kaideleri aranmayacak.
Sürekli ve özgür basın kartı talep edenler ile Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) aracılığıyla misyona bağlı basın kartı talep edenlerde ise “Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Ortasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kararlarına uygun mukavele yapmış olması ve zorlayıcı sebepler dışında işten ayrıldığı tarihten itibaren 1 aydan fazla olmamak üzere orta vermeden çalışması” koşulu aranmayacak.
Basın kartı talep eden yabancı medya mensuplarına, medya kuruluşu tarafından görevlendirildiklerini belgelendirmeleri, Memleketler arası İşgücü Kanunu uyarınca çalışma müsaadelerinin olması, bağlı bulundukları kuruluşun yönetim merkezinin bulunduğu ülkenin Türkiye’deki büyükelçilik, elçilik yahut konsolosluklarından aldıkları takdim mektubunu ibraz etmeleri halinde, karşılıklılık temeli da gözetilerek Başkanlıkça basın kartı verilebilecek.
Basın Kartı Kurulu 9 üyeden oluşacak. Kurulda, Başkanlığı temsilen 2 üyenin yanı sıra personel sendikası biçiminde faaliyet gösteren sendikalardan basın kartı sahibi üyesi en fazla olan sendika tarafından belirlenecek bir üye ile irtibat fakültesi dekanları yahut basın kartı sahibi gazeteciler ortasından Başkanlıkça belirlenecek bir üye de yer alacak. Üyelerin misyon mühleti 2 yıl olacak. Müddeti dolan üyeler yine seçilebilecek.
Komisyon; müracaat sahibinin niteliklerini, mesleksel çalışmalarını, yapıtlarını, mükafatlarını kıymetlendirerek basın kartı taşıyıp taşımayacağına karar verecek.
Basın Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi ile basın kartının iptal edileceği durumlar belirleniyor.
Buna nazaran, basın kartı sahibinin, kanunda belirtilen niteliklere sahip olmadığının yahut bu nitelikleri sonradan kaybettiğinin anlaşılması halinde basın kartı, Bağlantı Başkanlığınca iptal edilecek.
Basın kartı sahibi, basın ahlak asıllarına karşıt davranışlarda bulunması halinde, ihlalin mahiyeti göz önünde bulundurularak Basın Kartı Komitesince uyarılabileceği üzere basın kartının iptaline de karar verilebilecek.
Basın kartı sahibinin gereken niteliklere sahip olmadığının yahut bu nitelikleri sonradan kaybettiğinin anlaşılması nedeniyle İrtibat Başkanlığınca basın kartının iptali halinde; kart almaya mani durum ortadan kalksa dahi iptal tarihinden itibaren 1 yıl geçmedikçe tekrar basın kartı verilmeyecek.
Basın ahlak temellerine ters davranışlarda bulunulması nedeniyle basın kartının iptali halinde, iptal tarihinden itibaren 5 yıl geçmedikçe tekrar basın kartı verilmeyecek. Belirtilen mühletler, iptal edilen basın kartının iade edildiği tarihten itibaren işlemeye başlayacak.
Adli sicil kaydında basın kartı verilmesine pürüz bir cürümden mahkumiyeti bulunan şahıslara, bu mahkumiyetler isimli sicil kaydından silinmedikçe yahut yasaklanmış hakların geri verilmesine karar verilmedikçe basın kartı düzenlenmeyecek.
İletişim Başkanlığınca düzenlenecek basın kartlarının biçimi, medya kuruluşlarında aranacak kaideler, kontenjanlar, Basın Kartı Kurulunun belirlenmesi, çalışma ve karar alma adapları, müracaat tipleri ile müracaatta istenilecek evraklar İrtibat Başkanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenecek.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı