Hüseyin KOYUNCUOĞLU
Türkiye’de bu yıl halka arzlara ağır ilginin akabinde sermaye piyasalarının güçlendirilmesine yönelik kesimde büyük heyecan yaratan bir adım daha atılıyor. Yatırım ve finansman piyasalarının çeşitlendirilmesini sağlayacak Tahvil Garanti Fonu için hükümet çalışmalara başladı. Tahvil piyasalarını hareketlendirecek Fon ile yatırımcı itimadının artırılması ve şirketler için tahvil kanalıyla borçlanmanın özendirilmesi hedefleniyor. Tahvil Garanti Fonu’nun nasıl kurulacağı ve işleyeceğine dair şimdi ayrıntılı bir bilgi kamuoyuyla paylaşılmasa da Ankara’da çalışmalar hızlanırken ve Fon’un çok yakında kurulması bekleniyor.
Tahvili çıkaran şirketin temerrüde düşmesi durumunda yatırımcıların parasının bir kısmının Tahvil Garanti Fonu garantisine alınacak. Garantinin ne kadar yahut hangi oranda olacağı, nasıl işletileceği TBMM’deki çalışmalar sonucunda muhakkak olacak. Türkiye’de çok da aktif olmayan ve şirketlerin finansman kanalları ortasında düşük hisseye sahip olan tahvil piyasasına yatırımcı ilgisinin artması, şirketlerin finansman kaynağı olarak tahvillere yönelimini artırabilir. Yatırımcı itimadı ve ilgideki artışla birlikte bilhassa de küçük hacimli şirketlerin tahvil piyasalarına yönelmesi beklenebilir. Fakat şirket tahvillerine ilginin artması için ekonomik konjonktür ve piyasaların da yatırımcıları desteklemesi gerektiği aşikâr…
Aslan hissesi yatırım fonlarında
Pekala şirket tahvillerinde mevcut durum nasıl? Merkez Bankası tarafından açıklanan son menkul değer istatistiklerine nazaran, Türkiye’de şirket borçlanma senetlerinin piyasa pahası bakımından büyüklüğü yaklaşık 135 milyar 278 milyon lira düzeylerinde. 135.3 milyar liralık şirket tahvilinin yüzde 98,34’üne tekabül eden 133 milyar 28 milyon lirası yerli yatırımcının elinde bulunurken kalan yaklaşık 2.2 milyar liralık kısım yabancı yatırımcıların portföyünde yer alıyor.
Şirket tahvilleri piyasasında yerli yatırımcı kümesinde en büyük alıcılar yatırım fonlarından oluşuyor. Yerli yatırım fonlarının portföyünde 56 milyar 998 milyon liralık şirket tahvili bulunuyor. Bu sayı toplam tahvil piyasasının yüzde 42,13’üne denk geliyor. İkinci sırada ise 23 milyar 443 milyon liralık hacimle ferdi yatırımcılar bulunuyor. Ferdi yatırımcıların tahvil piyasasındaki hacmi yüzde 17,33. Tahvil piyasalarında öteki büyük alıcılar olarak sigorta ve kişisel emeklilik şirketleri ile bankalar olarak sıralanıyor.
Tahvillerin birçok kısa vadeli
Şirket tahvillerinde kalan vadelere nazaran dağılıma bakıldığında epey kısa vadeler dikkat çekerken ise 1 yıla kadar vadeli tahviller ağır basıyor. 135 milyar liralık piyasa kıymetine sahip tahvil piyasalarında 94 milyar 624 milyon liralık tahvilin kalan vadesi 1 yıl ve daha az. Yani bu toplam hacmin yüzde 70’i manasına geliyor. Kalan vadesi 2 yılın üzerinde olan şirket tahvili meblağı ise yalnızca 26.7 milyar lira.
Tahvil garanti fonu için ekonomistler ne düşünüyor?
Firmaların tahvil ihracı teşebbüsleri artabilir
Dünya Muharriri ve Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Erhan Aslanoğlu: Tahvil Garanti Fonu’nun kurulması, Türkiye’de sermaye piyasalarının gelişimine katkıda bulunabilecek bir teşebbüs. Türkiye’de gerçek dalın finansman gereksinimi büyük oranda banka kredileri yoluyla gerçekleşiyor. Son devirde, pay senedi piyasasında halka arzlar artmaya başlasa da firmaların pay ve tahvil ihracı yoluyla sağlayabildiği kaynağın hissesi hala çok düşük. Ülke derecelendirmesinin düşük olması, risk priminin, CDS üzere oranların yüksek olması, gerçek kesimin iç ve dış kaynak bulmasını hem zorlaştırıyor hem de çok maliyetli kılıyor. Şimdi ayrıntıları muhakkak olmasa da, bu türlü bir garanti fonunun kurulması birtakım firmaların tahvil ihracı teşebbüslerini arttıracaktır. Bununla birlikte, yüksek enflasyon, kayıt dışı iktisadın yaygınlığı, kurumsallaşamamış firma yapıları üzere faktörler çok sayıda firmanın tahvil ihracı istekliliğini bastırma potansiyeli barındırıyor. Tasarruf yetersizliği olan bir ülke olarak, bilhassa yabancı ilgisi fonun makroekonomik tesirleri açısından kıymetli olacaktır. Büyük oranda kendisini garantileyen Devlet İç Borçlanma Senetleri piyasasında yabancı hissesinin son yıllarda daima düşerek yüzde 5’lerin altına geldiğini düşünecek olursak, bu türlü bir fonun özel dal tahvillerine olan talebi arttırması açısından da ihtiyatlı varsayımlarda bulunmamız gerekiyor. Global iktisatta gelişmiş ülke firma tahvillerinin bile vakit zaman çok büyük paha kayıpları yaşadığını, uzun vadeli yatırımcıların bu cins tahvillere ihtiyatlı yaklaştığını unutmamak gerekiyor. 2008 krizi sonrası gelişmiş ülkelerde oluşturulan bu cins garantilerin tahvil risk primlerini düşürmekte olumlu sonuçlar verdiğini izledik. Türkiye Garanti Fonunun da olumlu katkısını beklemek gerekiyor. Fonun yapısı, finansman kaynakları, idaresi üzere ayrıntılar ortaya çıktıkça daha güzel yorumlayabileceğiz. Bilhassa pandemi devrinde güzel performans gösteren ve bunu arttırmaya aday olan imalat sanayi firmaları için bu fon uygun bir imkan yaratabilir. Bu katkı, iklim değişikliği ile kaçınılmaz hala gelen yeşil dönüşüm yatırımlarının finansmanında daha da artabilir.
Artan ferdî yatırımcı ilgisi bu alanda da görülebilir
MARBAŞ Menkul Kıymetler Genel Müdür Yardımcısı Soner Kuru: Tahvil garanti fonunu sermaye piyasalarının güçlenmesi ve derinleşmesi ismine çok değerli buluyoruz. Bu fon sonucunda gerçek dal şirketlerimizin finansmana erişim alternatiflerinin genişlemesini ve finansman maliyetlerinin düşmesini bekliyoruz. Mevcut durumda şirketlerimizin en kıymetli finansman kaynağı banka kredileri olarak görünüyor, bunun yanı sıra son devirde artan halka arzlar da şirketlerin finansmana erişimleriyle ilgili kıymetli bir alternatif oldu, lakin tahvil ihraçları ile borçlanma prosedürünün, Türkiye’de bilhassa gelişmiş ekonomilere kıyasla bir ölçü geride kaldığını görüyoruz. Bu fon ile buradaki açığın kapatılacak olması, bu piyasanın derinleşmesi şirketlerimiz ismine değerli bir katkı olacak. Fon, tasarruf sahipleri açısından da tahvilini satın aldığı şirketin temerrüt riskinin yönetilmesi noktasında avantaj oluşturacak, özel bölüm tahvillerine olan ilgiyi arttıracak. Bu kapsamda son devirde sermaye piyasalarına yönelik olarak artan kişisel yatırımcı ilgisinin burada da kendisini göstermesini bekliyoruz.