Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Faiz neden, enflasyon sonuçtur” görüşünün iktisat teorisinde karşılığının olduğu savunuldu. Ekonomist Lütfi Öztürker, “Faiz mi enflasyonun nedenidir, yoksa enflasyon mu faizin?” başlıklı yazısında, iktisat dünyasında son yıllarda ilgi gören “Neo-Fisher” yaklaşımının; faiz inerse enflasyonun da düşeceği, faiz oranları artmaya başlayınca ise enflasyonun da artacağını savunduğunu belirtti. Öztürker, “Bu yaklaşımın ortaya çıkışının altında yatan sebep, gelişmiş ülkelerde 2008 küresel krizinden sonra faizlerin mevcut enflasyonun çok altına düşürülmesine karşın enflasyonun hala arttırılamamış olmasıdır. Fisher paradoksu da denilen bu yaklaşıma nazaran uzun devirde düşük nominal faiz oranı enflasyon beklentisini düşürürken mevcut enflasyonu da düşürmektedir” dedi.
Öztürker şunları söyledi:
“Literatürde hem Fisher hem de Neo-Fisher hipotezini test etmek maksadıyla yapılan çalışmalarda, her iki hipotezin hem doğrulandığı hem de reddedildiği farklı sonuçlara ulaşılmıştır. Bu durum ülkemiz için de geçerlidir ve seçilen periyoda ya da metodolojiye bağlı olarak her iki hipotez de doğrulanıp yanlışlanabilmektedir. İşin ilginci 32 OECD üyesi ülkeye yönelik şimdiki bir çalışmada, enflasyon oranlarında meydana gelen yüzde 1’lik değişimin faiz oranlarını tıpkı tarafta yüzde 0.81, faiz oranlarında meydana gelen yüzde 1’lik değişimin ise enflasyon oranlarını yeniden tıpkı istikamette yüzde 0.63 oranında etkilediği tespit edilmiştir. Buna nazaran Fisher tesiri daha baskın olmakla birlikte Neo-Fisher tesiri de geçerli olduğundan, enflasyon ve faiz oranları ortasında çift taraflı bir nedensellik münasebetinden de bahsedilebilir.”
“Bu durumda Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yalnız olmadığını, Neo-Fisherci görüşlerin kendisini desteklediğini, faizin sebep enflasyonun da sonuç olduğunu söyleyebilir miyiz?” diye soran Öztürkler, kendi sorusuna şu cevabı verdi:
“Hem evet hem hayır! Evet zira 2008’den sonra gündeme gelen Neo-Fisher tesiri şimdi merkez bankalarınca benimsenmiş olmasa da literatürde çok önemli biçimde tartışılmakta ve destekleyici teori ile ampirik çalışmalar sunulmaktadır. Hayır zira merkez bankaları siyaset faiz oranlarını hala daha klasik Fisher-Taylor modellerine nazaran belirlerken enflasyonu yükseltebilmek için ilaveten nakdî genişlemeye de başvurmaktadırlar. Cumhurbaşkanı Erdoğan bu bahiste bugüne dek verdiği en kapsamlı röportaj olan Londra’daki 15 Mayıs 2018 tarihli canlı Bloomberg TV mülakatında ‘16 yıl evvel iktidara geldiğimizde faiz oranları yüzde 63’tü ve biz bunu vakit içersinde tek haneye düşürdüğümüzde, başlangıçta yüzde 30 olan enflasyonun da tek haneye düştüğünü gördük. Ne vakit ki bu gerçekleşti ülkemde yatırım patlaması yaşandı ve kişi başına ulusal gelir de 3 bin 500 dolardan 11 bin dolara kadar yükseldi’ demişti… ABD dahil hiçbir gelişmiş yahut gelişmekte olan ülkede Neo-Fisherci yaklaşımın merkez bankalarınca şimdi benimsenmediğini hatırlatalım. Türkiye’de benimsenecek olsa bile cari açık sorunumuz nedeniyle yabancı sermayeyi düşük (reel) faizle cezbetmenin çok sıkıntı olduğunu bugünlerde bir sefer daha deneyim ediyoruz.
” dedi.
Öztürker, bu sorunun karşılığını yeni yazısında araştıracağını belirtti.