Hükümet, salgının istihdam üzerindeki olumsuz tesirlerinden çalışanları korumak için 16 Nisan 2020’den itibaren fesih kısıtı uygulamasını getirdi. İş Kanunu’nda yer alan ahlak ve uygun niyet kurallarına uymayan haller fesih kısıtı uygulamasının istisnaları ortasında sayıldı. Ahlak, yeterli niyet kurallarına uymayan haller misyonun taammüden ve daima ihmali, mazeretsiz işe gelmemek üzere hususların yanı sıra cinsel taciz, küfür, hırsızlık, uyuşturucu husus kullanmak üzere halleri içeriyor.
Bu hallerin tamamında iş akdinin feshi durumunda işten ayrılış süreçleri 29 nolu kod üzerinden yapılıyor. Ahlak ve âlâ niyet kurallarına uymayan hallerin tamamı için farklı ayrı kodlar belirlendi.
ORTALAMA 17 BİNDEN 15 BİNE İNDİ
SGK birbirinden farklı fesih nedenlerinin tamamının birebir kod (Kod-29) ile bildiriminin çalışma hayatında belirsizliklere yol açtığına dikkat çekti. SGK genelgesinde yapılan değişiklikle ahlak ve âlâ niyet kurallarına uymayan hallerin tamamı için farklı başka kodlar belirlendi. SGK açıklamasında, “Mazeretsiz devamsızlık hali ile hırsızlık üzere birbirinden farklı fesih sebeplerinin farklı bildirim kodları ile yapılması sağlanarak, mümkün problemlerin önüne geçilecektir” denildi. Kod-29 kullanılarak çok sayıda çalışanın işten çıkarıldığı tarafındaki tezlere karşılık açıklamada, “Fesih kısıtından evvelki devirde aylık ortalama 17 bin çalışanın işten ayrılış nedeni ‘Kod-29’ olarak bildirilmiş iken fesih kısıtından sonraki periyotta bu sayı aylık ortalama 15 bin kişidir” denildi.
İŞTEN AYRILIŞ NEDENLERİ VE YENİ KODLAR ŞÖYLE
GEREKLİ VASIFLARDA PATRONUN YANILTILMASI: (Kod 42) İş kontratı yapıldığı sırada bu kontratın temelli noktalarından biri için gerekli vasıflar yahut kurallar kendisinde bulunmadığı halde bunların kendisinde bulunduğunu söyleyerek çalışanın patronu yanıltması.
İŞVERENLE İLGİLİ TEMELSİZ İHBARLAR: (Kod 43) Emekçinin, patron veyahut bunların aile üyelerinden birinin erdem ve namusuna dokunacak kelamlar sarf etmesi.
ÖBÜR İŞÇİCE CİNSEL TACİZ: (Kod 44) Öteki bir personele cinsel taciz.
İŞ YERİNE SARHOŞ GELİNMESİ: (Kod 45) Çalışanın patrona veya onun aile üyelerinden birine yahut patronun öbür çalışanına sataşması, işyerine sarhoş veyahut uyuşturucu husus almış olarak gelmesi.
HIRSIZLIK VE MESLEK SIRLARINI DEŞİFRE: (Kod 46) Emekçinin, patronun inancını berbata kullanmak, hırsızlık yapmak, patronun meslek sırlarını ortaya atmak üzere davranışlarda bulunması.
7 GÜNDEN FAZLA MAHPUS CEZASI ALANLAR: (Kod 47) Personelin işyerinde, yedi günden fazla mahpusla cezalandırılan ve cezası ertelenmeyen bir hata işlemesi.
PATRONDAN MÜSAADE ALMADAN DEVAMSIZLIK: (Kod 48) Emekçinin arka arda iki işgünü yahut bir ay içinde iki kez rastgele bir tatil gününden sonraki iş günü veya bir ayda üç işgünü işine devam etmemesi.
MİSYONUNU YAPMAMASI: (Kod49) Çalışanın yapmakla ödevli bulunduğu misyonları kendisine hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.
İŞİN GÜVENLİĞİNİ TEHLİKEYE ATMAK: (Kod 50) Emekçinin işin güvenliğini tehlikeye düşürmesi, makineleri, tesisatı yahut diğer eşya ile unsurları 30 günlük fiyatı ile ödeyemeyecek derecede hasara uğratması.
KOD-29 İLE İŞTEN ÇIKARMA NEDİR?
PATRON İş Kanunu’nun 25. unsurunun birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde yer alan ahlâk ve güzel niyet kurallarına uymayan haller ve gibisi sebepler dışında iş akdini feshedemiyor. Patrona iş akdini haklı feshetme yetkisi veren kelam konusu unsura dayanarak işten çıkartılan personeller Toplumsal Güvenlik Kurumu’na (29) koduyla bildiriliyor. Emekçi kıdem tazminatı alamıyor, işsizlik ödeneğinden yararlanamıyor.
