Türkiye’de işgücüne iştirak oranları yüzde 28 ile erkeklerin yarısının da altında kalan bayanların kişisel emeklilik sistemindeki (BES) iştirak hisseleri ise yüzde 40’ün üzerinde olduğunu söyleyen Prof. Dr. Berrin Ceylan Ataman, “Bireysel emeklilik sistemi 2023’e kadar 50 milyar TL’den fazla büyümesi bekleniyor” dedi.
Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Berrin Ceylan Ataman, “Türkiye’de 2003 yılında yapılan düzenleme ile devreye giren ferdi emeklilik sistemi (BES) büyümeye devam ediyor. Bugün itibariyle 6.9 milyon kişiyi aşan iştirakçi sayısına karşılık BES’te biriken toplam fon ölçüsü da 155.7 milyar liranın üzerinde. Bu sayı, BES’teki birikimlerin ulusal gelirin yüzde 3’üne karşılık geldiğini gösteriyor. 2019-2023 devrine ait 11. Kalkınma Planı’nda BES’in 2023’e kadar yüzde 207.4 oranında büyüyerek 300 milyar liraya yaklaşacağı öngörülüyor. Bu öngörüyü destekleyen gelişmeler ortasında azalan doğurganlık ve artan hayat mühleti üzere demografik geçişler de yer alıyor. Ayrıyeten hedeflenen büyümeyi sağlamaya yönelik çeşitli adımlar da atılıyor. Son olarak BES’e 18 yaş altı şahısların de iştirakinin önüne açan kapsam genişletici kritik kimi düzenlemeler yapıldı” diye konuştu.
“SİSTEM TAMAMLAYICI, İŞTİRAK İSTEĞE BAĞLI”
İstekli iştirak temeline dayanan BES’in, mecburî ve kamusal toplumsal güvenlik sisteminin alternatifi değil tamamlayıcısı olduğunu belirten Prof. Dr. Berrin Ceylan Ataman, “Kamusal toplumsal güvenlik sistemindeki emeklilik gelirinin üzerine ek bir gelir sağlayan BES üzerinden emekli olabilmek için sistemde en az 10 yıl kalınması gerektiğini hatırlatan Ceylan-Ataman, ayrıyeten 56 yaşını doldurmak kural. Yeni hazırlanan BES Yönetmelik Taslağı’na nazaran, 18 yaş altı nüfus için BES’e iştirakin önü açılmış durumda. Yaklaşık 23 milyon kişinin daha BES’e giriş yapabilecek duruma gelmesi bekleniyor. Böylelikle BES’teki iştirakçi potansiyeli Türkiye’nin toplam nüfusuna ulaşmış olacak” halinde konuştu.
“ÜLKENİN TASARRUF AÇIĞINI KAPATMAYA KATKI SAĞLAR”
Ataman 18 yaş altı nüfusta BES’e katılan kişi sayısı ne kadar fazla olursa Türkiye’nin tasarruf açığına sağlayacağı katkının da o kadar yüksek olacağını vurgulayan Ataman kelamlarına şöyle devam etti:
“Bu çerçevede birinci dikkat çekmemiz gereken bahis BES’e iştirak kararının aile tarafından verilmesi. Bu durumda hane halkı geliri ne kadar yüksekse tasarruf eğilimi de o kadar yüksek olacağı için BES’e iştirak eğilimi de yükselecektir. O halde BES’e iştirak kararında öncelikle hane halkı gelir seviyesi tesirli olacaktır. Gelir seviyesi yüksek kısımlarda tasarrufların BES’e yönelmesi için şahısların ve bilhassa bayanların finansal okuryazarlığının artırılması gerektiğini söyledi. Ayrıyeten kesinlikle BES’e yönelik itimat sağlanması gerekiyor. BES’e iştiraki teşvik etmek açısından vergi muafiyeti kıymetli. Sisteme iştirak kararında geleceğini garanti altına alma kanısı tesirli bir rol oynuyor. Yani yaş ve cinsiyet de BES’e katılma kararında tesirli.”
“KADINLARA ÖZEL TEŞVİK PAKETLERİ”
Bayanların sisteme iştirakini arttırmaya yönelik ‘geleceği garanti altına almak üzere BES ikram etmek’, ‘ev hanımlarına emeklilik planı’ üzere özel paketler bulunduğuna da değinen Ceylan Ataman, “Aynı biçimde bayanların yastık altı tasarruflarını sisteme aktarmaya yönelik planlar da sunuluyor. Erkeklerde yüzde 63.1 düzeyindeki işgücüne iştirak oranı bayanlarda yüzde 28,7 olmasına karşın bayanların BES fonları içindeki hissesinin yüzde 40 civarında. Bayanların geleceklerini teminat altına alma davranışı çocuklar için yatırım yapma davranışını da ortaya çıkaracaktır. Bu bağlamda 18 yaş altı nüfustan daha çok kişinin BES’e iştirakinde bayanların tasarruf kararları tesirli olacaktır” sözlerini kullandı.
SIHHAT POLİÇELERİ BES’E BAĞLANSIN
18 yaş altı nüfusun bireyel emeklilik sistemine yönelik ilgisini arttırmanın vergi avantajlarının devamı, bayan istihdamının artması ve işsizlikle çaba için yatırım ve üretimin teşvik edilmesinden geçtiğini vurgulayan Prof. Dr. Berrin Ceylan Ataman, “BES’i nüfusun yüzde 25’ini oluşturan 18 yaş altına yaygınlaştırmak için tasarruf alışkanlığı ve finansal okuryazarlık şuurunun küçük yaşlardan itibaren kazandırılması gerekir. Ayrıyeten sistemin sıhhat ve hayat sigortaları üzere çeşitli tasarruf eserlerine bağlanması hem teşvik edici olacak hem de sisteme olan itimadı arttıracaktır” dedi.
