Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) yeni yönetmeliğine nazaran, 30 Nisan’dan itibaren kripto varlıkların ödemelerde kullanılmasına yönelik hizmet sunulamayacak. Düzenlemenin yatırımcıları ve finans dünyasını nasıl etkileyeceğiyle ilgili hem soru işaretleri hem de yansılar var.
Düzenlemede, “Ödeme ve elektronik para kuruluşları, kripto varlıklara ait alım satım, saklama, transfer yahut ihraç hizmeti sunan platformlara yahut bu platformlardan yapılacak fon transferlerine aracılık edemez” tabirleri yer alıyor.
Bu durum, kripto para borsalarındaki yatırımcıların para transferi için kullandıkları aracıların verdiği kimi hizmetlerin 30 Nisan’dan itibaren kullanılamayacağı manasına geliyor.
Kripto para borsalarından para transferi için kullanılan Papara, Paribu üzere uygulamalar, düzenlemeden etkilenecek. Yatırımcılar para transferini daha dolaylı yollardan yapabilecekler.
‘Regüle etmek başkadır, yasaklamak ayrıdır’
BBC Türkçe‘ye konuşan İstanbul Aydın Üniversitesi’nden ceza hukuku ve bilişim hukuku uzmanı Doç. Dr. Murat Volkan Dülger, yapılan düzenlemenin “regüle etmek yerine yasaklama olduğunu” ve bu çeşit yasakların yasa dışılığa yönlendirdiğini savunuyor:
“Bir fenomeni hukuk alanında düzenlemek ve regülasyona tabi tutmak başka bir şeydir, yasaklamak bambaşka bir şeydir. Bu yasakçı zihniyetle rastgele bir yere varamazsınız. İstediğiniz kadar yasaklayın, bu yer altından çalışmaya devam eder. Biz yasaklamaya da bu yüzden karşıyız.”
Kripto para üniteleri birçok ülkede günlük ticari hayatın kesimi haline geliyor
Avrupa Birliği’nin 2019’da kripto paraları klasik mal ve hizmetler dışında bir ödeme aracı olarak kabul ettiğini söyleyen Dülger, “Sizin kaygılara kapılıp bunu yasaklamanız, bu alanda dünyayla rekabet edemeyeceğiniz manasına gelir” yorumunu yaptı.
‘Her şeyin denetim edilmesi istikametinde bir idare anlayışı var’
Düzenlemede “suç gelirlerinin aklanması” ve “terörizmin finansmanı” üzere münasebetlerin yer alması da bir başka tartışma konusu olarak gündeme geldi.
Murat Volkan Dülger, kripto parayla ödeme hizmetlerini regüle etmek yerine yasaklamanın, “İnternetin fişini çekmeye benzediği” görüşünde:
“Suç gelirlerinin aklanması, terörizmin finansmanı bahislerindeki korkuya düşülerek bunun yasaklandığı görülüyor. Türkiye’de bir yılda binlerce insan trafikte yaralanıyor, ölüyor. O vakit araç trafiğini de yasaklayalım. İnternette terör özendiriliyor, pornografi var, onun da fişini çekelim. Bu mümkün mü, değil. Bu yüzden çeşitli düzenlemelerle bunları regüle ediyoruz.
“Bu dijital paralar, blok zincir altyapısını kullanıyorlar. Blok zincir altyapısının anonimite sağlaması nedeniyle denetim edememekten korktular. Maalesef bugün Türkiye’de her şeyin denetim edilmesi tarafında bir idare anlayışı var. ‘Kontrol edemediğimizi yasaklayalım’ deniyor.”
Hangi düzenlemeler yapılabilirdi?
Uzmanların önerisi ise kripto paralarla yapılacak ödemelerin yasaklanması yerine, bu süreçlerin hangi koşullarda yapılabileceğinin düzenlenmesi. Doç. Dr. Murat Volkan Dülger, yapılabilecek regülasyonları şöyle özetliyor:
- “Kripto paraların hangi alanlarda ödeme aracı olarak kabul edilebileceği,
- Burada aracılık hizmeti verecek şirketlerin hangi yapıya sahip olacakları,
- Bu şirketlerin makul bir yere kayıt edilmesinin mecburî olup olmadığı,
- Bu şirketlerin, aracılık ettikleri hizmetler karşılığında doğabilecek ziyanlar için bir yedek akçe ayırıp ayırmayacakları ya da bunları sigorta edip etmeyecekleri, üzere düzenlemeler gerekiyordu.”
“Bu düzenlemeler, daha çok yönetmelikte ortaya çıkan, vatandaşın beklenen ziyanını karşılamak ve bu aracılık hizmeti veren şirketlerin muteber finans şirketleri olmasını sağlamak tarafında olmalıydı. Bu yapılmamış.”
Papara CEO’su Karslı: Düzenlemeye temelden karşıyım, yasaklama en kolay sistem
Düzenlemeden direkt etkilenen şirketlerden Papara’nın CEO’su Ahmed Karslı, A Para’ya yaptığı açıklamada, düzenlemeye temelden karşı olduğunu söyledi:
“Düzenlemeye temelden karşıyım. Hem bir hukukçu hem de beş yıldır ‘fintek’ kesiminde olan birisi olarak. Yasaklamanın en kolay prosedür olduğunu düşünüyorum. Paydaşlarla tartışıp konuşup daha yaratıcı formda problemleri çözmeye odaklanmak daha mantıklıydı.”
Barcelona’da bir Bitcoin ATM’si
Finans teknolojileri tabirinin kısaltması olan ve Türkçe ‘fintek’ olarak kullanılan “fintech”; kolay ve süratli finansal hizmet verilmesi maksadıyla oluşturulmuş finans ve teknolojiyi bir ortaya getiren şirketler için kullanılıyor. Türkiye’de Papara, Paribu üzere ödeme hizmeti sunan şirketler bu kapsama giriyor.
Karslı, düzenlemenin hem kamu siyasetleriyle hem küresel düzenlemelerle çeliştiği görüşünde:
“Cumhurbaşkanı’nın kendi sözleriyle, bankacılık dalında bankaların hissesinin azaltılması ve finteklerle bu hissenin dengelenmesi, münasebetiyle daha sağlıklı bir bankacılık altyapısının kurulması konuşuluyordu. Lakin düzenlemeye baktığımızda, kripto varlıklara ait platformlara yapılan ödemelerde banka hesabı kullanabilirsiniz lakin bir fintek kuruluşu ya da Papara hesabı kullanamazsınız sonucu çıkıyor.”
‘Yatırımcıları sakinleştirmeye çalışıyoruz’
Kripto para alım satım platformu BtcTurk CEO’su Özgür Güneri, düzenlemeyle ilgili yaptığı açıklamada, orta ve uzun vadede Türkiye’de kripto varlıklara yönelik olumsuz bir düzenleme beklemediğini söyledi.
BtcTurk İdare Konseyi Üyesi Bora Oruç ise üst segment konut ve otomobil satışları için dijital paraların kullanılmasına yönelik teşebbüsler olduğunu hatırlatarak, “Türk lirasının yerini alacak formda bunun ödeme aracı olarak kullanılmasını elbette istemiyorlar. Merkez Bankası buna ait bir adım atmış durumda” dedi.
Oruç, bölüm paydaşlarının yapılabilecek düzenlemelerle ilgili Merkez Bankası’yla görüşmesi gerektiğini de ekledi:
“Paydaşlar olarak bir ortaya gelirsiniz, bir dernek-birlik çatısı altında da olabilir, Merkez Bankası’na gidip, ‘Bunun aktifliği budur, globaldeki gelişmeler budur, sizin düzenleyeceğiniz bizim de uyacağımız kurallar çerçevesinde hareket edelim’ dersiniz. Fakat hiçbir düzenleme olmadan ödeme aracı olarak hayata geçirmek mümkün değil.”
‘Rasyonelite dışı kararlar’
Kripto para piyasalarına yönelik düzenlemelerin finans piyasalarının geneline nasıl tesir edebileceğiyle ilgili de kamuoyunda soru işaretleri bulunuyor.
Doç. Dr. Murat Volkan Dülger, “finans piyasalarındaki meselelere bir yenisi daha eklenir” diyor:
“Türkiye uzun yıllardan beri bu yasakçı idare anlayışıyla bir çölleşmeye hakikat gidiyor. Alınan bu rasyonelite dışı kararlarla, güvenliğin özgürlüğün önüne geçmesi nedeniyle, Türkiye’nin finans piyasaları önemli kan kaybeder.”
Kripto paralara yönelik sınırlamaları internet yasaklarına benzeten Dülger, “Türkiye bu tip yasaklarla geleceğine ket vuruyor. Bu piyasaya müsaade vermezseniz beşerler bu piyasada çalışmazlar, bu piyasaya yenilik getirmeye, yeni eserler getirmeye çalışmazlar ve hem bilişim alanında hem de finans manasında Türkiye’nin geleceğine ket vurursunuz. Olan şey budur” dedi.