Dijital para üniteleri ortasında Çin’in geliştirmekte olduğu merkez bankası denetimindeki dijital yuan özel bir değer taşıyor. Templeton Küresel Macro’nun Baş Yatırım Sorumlusu Michael Hasenstab, Financial Times’taki yazısında dijital yuanın çıkışıyla birlikte yuanın rezerv para ünitesi haline gelebileceğini belirtiyor. İşte Hasenstab’ın finansgundem.com tarafından derlenen o yazısı:
Piyasalar kripto para ünitelerindeki ateşinin tesiri altına girdi. Kripto para teknolojisinin ortaya çıkmasıyla ilgili tartışmalar sürerken Bitcoin fiyatı yeni rekorlara ulaştı.
Fakat tüm bunlar gelişmekte olan büyük bir trend için bir gösterge olabilir: Yuanın süratle dijitalleşmesi.
Bu değişim, öbür makroekonomik ve siyasi faktörlerle birleştiğinde, dünyanın önde gelen rezerv para ünitesi olarak doların hakimiyetinin düşüşünü hızlandıran kilit rolü oynayabilir. Ayrıyeten, yuanın ABD para ünitesine ana rakip olarak kabul edilmesini de hızlandırabilir.
Dünyanın dört bir yanındaki merkez bankaları son yıllarda dijital para ünitesi teknolojisi kavramıyla boğuşuyor. Lakin çok az ülke, bir merkez bankası dijital para ünitesi (CDBC) geliştirme yaklaşımında Çin kadar agresif olabildi.
Bu türlü bir para ünitesi merkezi bir hükümet otoritesi tarafından denetlenecek ve Bitcoin yahut Ethereum üzere merkezi olmayan tanınan kripto para ünitelerinde uygulanan blockchain yolundaki temel anonimlik ögesini ortadan kaldıracaktır. Bu yeni dijital varlıkların devlet nezaretinde olmasının teorik yararları epey fazla.
CBDC’ler dolandırıcılıkların yahut kabahatin önlenmesi konusunda daha fazla imkana müsaade veriyor. Bu dijital para üniteleriyle anlık milletlerarası süreçlere imkan tanınıyor, süreç maliyetlerini azalıyor, daha fazla finansal kapsayıcılığa imkan sağlıyor ve vatandaşlara direkt mali teşvik sağlanmasına yardımcı olma imkanı taşıyor.
Çin açısından hudutları içinde ve ötesinde bir CBDC’nin benimsenmesi, finansal sisteminin dolara olan itimadını azaltmasına ve yabancı finans kurumlarının ve düzenleyici kurumların rolünü ve nezaretini sınırlamasına müsaade verecektir. Birçok ülke CBDC’lerin gelecekteki potansiyel uygulamasını tartışmaya başlarken, Çin geliştirme konusunda ise öne geçmiş durumda.
Nisan 2020’de Pekin idaresi, dört kentte dijital para ünitesi için pilot uygulamaları gerçekleştirdi ve ticari bankaların hesap bakiyesi denetimleri ve ödemeler ortasında nakit ve dijital para dönüşümünü sağlayan dahili testler yapmasına müsaade verdi. Pilot uygulama Ağustos ayında 28 büyük kente yayıldı. Çin, dijital para ünitesini bu yıl Pekin ve Şanghay da dahil olmak üzere daha fazla sayıda büyük kentlerde test etmeyi planlıyor.
Bu öncü yaklaşım, yuanın dünya sahnesinde yükselmesinde hızlandırıcı bir tesir yaratacaktır. Çin dışındaki kimi kullanıcılarda, bilhassa ABD’de, Çin tarafından denetim edilen bir dijital para ünitesini kullanılması isteksiz olunabilir. Bununla birlikte, Asya, Latin Amerika ve Afrika’nın kimi bölgelerinde erken benimsenmenin kıymetli ölçüde daha süratli ilerlemeyi sağlaması olasıdır.
Global rezerv para ünitelerinin tarihî olarak izafî ehemmiyeti Makro Ekonomist Barry Eichengreen tarafından açıklanmaktadır. Para üniteleri iki şartı karşıladıklarında rezerv varlıklar olarak daha fazla ödüllendirilir: birincisi, istikrarlı, likit ve milletlerarası süreçlerde yaygın olarak kullanıldığında ve ikincisi, öteki devletlerle kıymetli güvenlik temaslarına sahip bir ülke tarafından desteklendiklerinde.
Çin’in izafi olarak siyasi istikrarını muhafazasıyla birlikte son yıllardaki gelişimi, ülkeyi bu kriterleri karşılayabilecek bir yola net bir biçimde sokuyor. Ülke 2019’da global üretimin yüzde 16’sını oluşturmasına rağmen, yuan geçen yılın ikinci çeyreği prestijiyle global rezervlerin yüzde 2’sinin biraz üzerinde fiyatlandı.
Yabancıların sahip olması için yuan cinsinden varlıkların olmaması, rezerv para ünitesi olarak yükselişini engelledi. Lakin şimdilerde yuan, Çinli yetkililerin 15 trilyon dolarlık iç tahvil piyasalarını yabancı iştirakçilere açmasıyla desteklenecek. Bu tahvillere olan yüksek talep, getirileri aşağı çekerek borçlanma maliyetlerini düşürecektir.
Daha da kıymetlisi, Çin, memleketler arası finansal süreçleri ve kendi dijital varlıklarını tahlile kavuşturmak ve dünyanın dijital para ünitelerinin kullanım talebini karşılamak için birinci atılım avantajını yakalarsa, CBDC’sinin cazibesi keskin bir formda artabilir.
Çin, yuan ticaretini faturalandırma konusunda da büyük adımlar attı. Yuan tutmanın güvenlik ve jeopolitik mantığı, Çin’in gelişmekte olan ülkelerde uyguladığı proje finansmanlarıyla daha da güçlendi.
Yuanın global rezerv para ünitesi olarak daha fazla kabul edilmesi için Kovid-19 da bir katalizör olabilir. Pandeminin ekonomik tesirleri halihazırda büyük mali açıklarla balon piyasası oluşturmuş durumda ve ABD’de daha da uzlaşmacı para siyaseti devam ettiriliyor.
Kısa vadeli faiz oranlarının sıfıra demirlediği süreçte aşıların yayılmasıyla birlikte yaklaşan devasa mali büyüme tarihî olarak eşsiz bu kombinasyon oluşturuyor. Halihazırda büyük bir cari açığı olan ABD bu açığı genişleterek doların bedeli üzerinde daha fazla baskı oluşturacaktır.
Yuanın dijitalleşmesi bu ekonomik ve jeopolitik faktörlere katkıda bulunacak; memleketler arası iktisat üzerinde sağlam, dönüştürücü bir tesir yaratacaktır.
