Barış ERKAYA
Borsa İstanbul’da 21 Nisan’daki son doruktan bu yana sepet kur bazında (0.5 dolar – 0.5 Euro) kayıp yüzde 16. Yani borsa şirketleri endeks bazında yaklaşık 2 ayda daha da erimiş durumda. Ama bu dalgalanmadan etkilenmeyen hatta tam aksine borsa kıymet kaybederken paha kazanan ya da tsunamilerde başka birtakım paylar tabana batarken daha az hasarla denizin üzerinde yüzmeye devam eden şirketler de var.
■ SON 12 AYDA 7 BÜYÜK ÇÖKÜŞ
‘Borsanın döviz bazlı fiyatlar üzerinden sert düşüşleri’ deyince akla o denli az buz bir şey gelmesin. Son 12 yıl içerisinde bunlardan en az 7 tane var. O denli ki döviz bazında kimi düşüşler endeksin yarı yarıya paha kaybetmesiyle bile sonuçlanmış. Lakin her bir düşüşün kendine has özellikleri olsa da birtakım endeks paylarının (BIST-100’e dahil) bu dalgalanmalardan daha az hasarla çıktığı datalarla sabit.
Borsanın sert dalgalanmalarına sektörel bazda baktığımızda kesin olan bir şey var ki bankacılık payları bu işten en ziyanlı çıkmış paylar olmuş. Vakıfbank, Halkbank, Yapı Kredi Bankası, Akbank üzere bankacılık payları bu döviz bazlı endeks çöküşlerinin birçoklarında endeksten daha fazla paha kaybetmiş durumda.
■ HANGİ CİNS PAYLAR DAHA DİRENÇLİ?
Öte yandan daha orta ölçekli BIST-100 payları ortasında endeks düşerken bazen bırakın bedel kaybını paha artışı yaşayanlar bile var. SASA, Aksa Akrilik, Hektaş üzere şirketlerin bu açıdan sıralamada üst sıralarda yer aldığı gözlerden kaçmıyor. Tekrar daha büyük ölçekli olanlarda Enka İnşaat, Şişecam dikkat çeken öbür şirketler.
Peki neden bu türlü? Bunda elbette şirketlerin dahil olduğu dalların krize karşı direnci kadar şirketlerin kendi mali beklentileri, hissedarların payları sahiplenme oranları yani kendi tahtasında şirket ortaklarının yaptıkları alım dayanakları üzere çok sayıda değişkeni saymak mümkün. Örneğin yabancıların bundan 10-12 yıl evvel çok büyük bir hisseye sahip olduğu pay senetlerinde vakit içerisinde yaşanan ağır yabancı satışlarını azdan az, çoktan çok götürdü biçiminde kıymetlendirmek mümkün. Ancak bu paylar ortasından kimilerinde yabancıların satışlarının şirket hissedarları tarafından karşılanması o pay senetlerinin daha sağlam bir takviye bulmasına neden olabiliyor. Bu da bu tipten şirketleri daha dirençli hale getirebiliyor.
■ 7 DÜŞÜŞÜN 5-6’SINDA GÜÇLÜ KALANLAR
Bu nedenle endeksteki düşüşlere daha güçlü formda direnebilen şirket paylarının bu kadar güçlü kalmasında bir değil birden çok sebep ortaya koymak mümkün: Mali beklentiler, sektörel gelecek projeksiyonları, paylara verilen takviye, hatta şirketlerin dağıttığı temettülerin tekrar talep olarak paylara geri dönmesi bile bunlar ortasında sayılabilir. Ve daha birçok öbür sebep.
Elbette harika pay diye bir şey yok. Örneğin bizim tahlile dahil ettiğimiz 7 döviz bazlı çöküşün tamamında endeksten daha düzgün performans göstererek 100 üzerinden 100 puan alabilmiş hiçbir şirket yok. Ancak 7 düşüşün 6’sında yahut 5’inde daha sağlam kalabilmiş paylar bulmak mümkün.
PEKİ YA ÜST DÖNÜŞLERDE NE OLACAK?
Burada yatırımcıların dikkat etmesi gereken noktalardan biri de şu: Endekse nazaran sert çöküşlerde daha az düşen yahut endeks düşerken bedel kazanan şirketlerin payları endeksin yine döviz bazlı bedel kazandığı rallide en yeterli performans gösteren paylar olmayabilir. Hatta çoğunlukla her sert düşüşte endeks kadar yahut daha fazla kıymet kaybeden payların yükselişlerde de daha sert yükseliş tepkisi gösterdiği bir gerçek. Bu nedenle bu tahlilde yer alan pay senetlerini en çok getiri sağlayan pay senetleri olarak kıymetlendirmek pek hakikat olmayacak. Fakat endeksteki dalgalanmalarda yatırımcısının gerilim seviyesini en düşük düzeyde tutabilen paylar olarak kabul etmek hakikat olarak düşünülebilir. Yani endeksteki son döviz bazlı düşüş dalgasında başka birtakım paylar bu paylar nazaran çok daha düzgün bir performans sergileyebilir. Şayet düşüşün finansal performans yahut spekülatif birtakım sebepleri yoksa aslında endeksin düşüşünde çok daha fazla paha kaybeden paylarda daha ucuz bir alım fırsatı ortaya çıkmış olabilir. Bu da yatırımcılar açısından değerlendirilebilecek bir başka kıymetli nokta.
