Uzunluğu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, eser çeşitliliğinin fazla, fiyatların düşük, pazarlık yapabilme bahtı ve eserlerin taze olması, köylüden gelen eserlerin bulunması üzere ögelerin pazarları ön plana çıkardığını söyledi.
Uzunluğu, şunları kaydetti:
“Toplum olarak pazara gidip kendi ellerimizle meyvemizi, sebzemizi seçmeyi çok seviyoruz. Pazarların en hoş yanı, eserlerin tek tek seçilebiliyor oluşu diye düşünülüyor. Her gelenin dokunmuş olduğu bir eser hakikaten inançlı geliyor mu? Sağlıklı olduğunu düşünerek kahvaltılarımızın vazgeçilmezi haline getirdiğimiz pazardan almış olduğumuz etiketsiz köy eserleri, doğal, organik eserler diye satılan eserler nitekim köy eseri mü, doğal ya da organik mi ve en kıymetlisi sağlıklı mı?
Organik yumurta ismi altında tüketiciyi kandırmak için hayvan dışkısına hafif bulanmış, altına saman konularak ‘organik yumurta, köy yumurtası’ diye satılan yumurtalar ne kadar sağlam? Köy eserlerini organik olarak algılayan ve halk pazarlarında karşısına çıkan bu eserleri fiyatına bakmaksızın maalesef alan bir kesim var. Bu durum suistimale çok açık. Bu alımlarda bir aksilikle karşılaşıldığında şikayet düzeneği işletilemiyor. Zira kayıt altında değil. Mevzuatımız besin üretim ve satışı için gerekli taban hijyenik kaideleri belirlemiş durumda. Pazar yerleri bu açıdan, bilhassa hayvansal eserler açısından epeyce yetersiz.”
“Semt pazarlarının birçoğu açık ve fiziki şartları besin güvenliği açısından yetersiz”
Market raflarında görülen etiketli eserlerde dahi uygunsuzluklarla karşılaşılabilirken açıkta ve hiçbir etiketleme yapılmayarak satılan raf ömrü dolmuş eserlerin inançlı olduğunun düşünülmemesi gerektiğini aktaran Uzunluğu, “Özellikle son tüketime açık, tekrar süreç uygulanmadan tüketilecek eserler buralarda açıkta, ambalajsız ve etiketsiz bir halde satışa sunuluyor. Pazar tezgahlarında üzeri açık bir biçimde satılan zeytinler ve peynirler; toz, toprak, öksürme, tıksırma, elle temas üzere birçok riskle karşı karşıya. Bilhassa yaşadığımız bu pandemi sürecinde bu durumlar çok büyük bir risk olarak karşımıza çıkmaktadır.” diye konuştu.
Pazar tezgahlarında soğuk koruma olmadan ambalajlı kaşar peynirleri, çeşitli peynirler görmenin de mümkün olduğunu vurgulayan Uzunluğu, “Ancak bu da gerçek değil. Süt ve süt eserlerini dolapta koruma etmek gerekir. Buralarda tavuk satışını bile görmek mümkün. Halkın gereksinimlerinin değerli bir kısmını temin ettiği semt pazarlarının birçoğu açık ve fiziki şartları besin güvenliği açısından yetersiz durumda. Buralarda satılan ve izlenebilirliği sağlanamayan besinlerin mikrobiyolojik ve kimyasal kontaminasyonu tüketici için büyük risk oluşturmaktadır.” sözlerini kullandı.
“Pazarların kontrollerinin daha düzgün denetim edilmesi çok büyük ehemmiyet arz etmektedir”
Abdussamed Uzunluğu, pazar esnafının besin güvenliğini sağlamak için uymak zorunda olduğu birtakım temel kurallar bulunduğunu aktararak, bu kuralları şöyle sıraladı:
“Satışa sunulan zerzevat, meyve üzere eserlerden bozuk ve çürük olanları satmak yasaktır. Bu türlü kusurlu eserler satıldığında şikayetçinin malını değiştirmeyen yahut fiyatını iade etmeyenler hakkında ayrıyeten cezai süreç uygulanır. Pazar yerinde fatura ve üretim müsaade evrakı ibraz edilen kültür mantarı, yufka üzere eserler hariç mantar, mantar eserleri, yufka ve ekmek satmak yasaktır. Semt pazarlarında bisküvi, gofret, şekerleme, çikolata, kuru pasta, baklava üzere eserleri orjinal ambalajsız, ambalaj üzerinde menşesi muhakkak olmayacak formda modüllere ayırarak ve pazar yerinde ambalaj yaparak, hijyenik olmayan kaidelerde, besin mevzuatına muhalif bir biçimde satmak yasaktır. Semt pazarlarında açıkta pekmez, bal, reçel, marmelat, tereyağı üzere eserleri yepyeni ambalajsız, ambalaj üzerinde menşesi belirli olmayacak biçimde modüllere ayırarak yahut pazar yerinde ambalaj yaparak, kutulayarak, şişeleyerek hijyenik olmayan koşullarda besin mevzuatına karşıt bir halde satmak yasaktır. Tezgahta bozuk ve çürük mal bulundurmak, bu durumu alışkanlık haline getirmek yasaktır.”
Kelam konusu kurallara uyulmasının besin güvenilirliği açısından çok kıymetli olduğunu vurgulayan Uzunluğu, kimi pazarcıların bu kurallara uymadan yere düşen sebze-meyveyi tekrar tezgaha koyması, eldivensiz eserlere dokunması, soğuk zincirde koruma edilmesi gereken eserleri (süt, yumurta, et, balık, yufka) açıkta satması, ambalaj kullanmadan eser satması, satılan yağ, pekmez, reçel, salça üzere eserlerin ambalajsız olması, ambalajlı olanların da menşesinin muhakkak olmaması, eserlerin uygun sıcaklık şartlarında satılmaması üzere durumlarla karşılaşılabildiğini anlattı.
Pazar yerlerinin kontrolünün besin güvenilirliği açısından çok değerli olduğuna dikkati çeken Uzunluğu, şunları kaydetti: “Pazar yerleri, belediyelerce işletiliyor ve denetleniyor. Besin satışı yapılan bu alanların kontrolü kesinlikle faal bir biçimde yapılmalıdır. Burada kontrol misyonunun yalnızca belediye işçisi tarafından yapıldığını görüyoruz. Birtakım belediyeler besin mühendisi istihdam ederek kontrolleri besin mühendisleri eliyle yapıyor olsa da birçok belediyede besin bilimi ve mevzuatı konusunda kâfi donanıma sahip olmayan zabıta işçisi tarafından yapılıyor. Zabıtalar etiket, gramaj, fiyat denetimi üzere denetimleri yapar. Besin güvenliği açısından bakıldığında bu denetimler yetersiz kalmaktadır. Buradaki kontrollerin Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı besin denetim görevlilerince yapılması, ayrıyeten belediyelerin nüfusuyla orantılı olarak daha fazla besin mühendisi istihdam edilerek pazar kontrollerinin daha âlâ denetim edilmesi besin güvenliğinin sağlanması açısından çok büyük ehemmiyet arz etmektedir.”
