Zafer Havalimanı’nda garanti ödeme faciası

Devletin 33 yıl boyunca firmaya garanti ödemesi bugünkü verilerle yapılan projeksiyona göre 196 milyon avroyu buluyor Eğer 2044 yılı tam yıl olarak alınmazsa rakam birkaç milyon avro daha düşük gerçekleşecektir Ciddi bir kamu zararı vardır Devlet yönünden hesaba kitaba gelir tarafı yoktur

İbrahim EKİNCİ

Garanti faciası derken En yüksek garanti ödenecek projelerden biri olması anlamında değil hesap kitap boyutundaki akılalmazlıkları kastediyorum 5 10 yolcu gelen yere 100 yolcu garantisi verilir mi Verilmiş AKP nin proce anlayışını anlatmaya kalksanız Zafer Havalimanı ndaki faciayı ilkokul çocukları bile anlayabilir

DHMİ verilerine göre 2017 2018 2019 yolcu sayıları sırasıyla 103 bin 99 bin 82 bindir Buna karşılık aynı yıllar için verilen yolcu garantisi sayıları şöyledir 1 milyon 83 bin 1 milyon 137 bin 1 milyon 171 bin

2020 yılında salgın etkisiyle yolcu sayısı 16 bin 450 dir Garanti edilen yolcu sayısı 1 2 milyon yolcudur Salgın nedeniyle İstanbul Havalimanı nda olana benzer bir uygulamaya gidilip gidilmediği hakkında bilgi yok Devlet bu bahcesehir escort bayan limandan kira almıyor 2021 Temmuz ayı verisine göre yolcu sayısı 7 bin 280 gözüküyor Ağustos ve izleyen aylarda yoğun gurbetçi ziyaretiyle rakam biraz daha hızlı yükselebilecektir Ancak hangi yıl ele alınırsa alınsın verilen garantinin gerçekleşme ile uzak yakın ilişkisi yoktur Bu tablo karşısında haliyle şu soru akla geliyor Acaba bu liman için yolcu garantisini makul gerçekleşebilir bulan ve taahhüt eden kamu bürokratları kimlerdi Bu hesabın bir kontrolü oldu mu Onu kim ya da kimler yaptı Nasıl olabilir bu

YÜZDE 90 SAPMA İYİ NİYET OLABİLİR Mİ

Bir ölçüde yanılmak da mümkün 1 milyon garanti verdiniz ama 900 bin oldu

100 bin yanıldınız 200 bin yanılın garanti ödeyin Bu faturayı da önemli bir altyapı yatırımıydı kamu yararına bir iki yıllık ödemenin zararı olmaz diye savunun Yine olur olabilir diyelim Ama 1 milyon yolcu garantisi verdiğiniz yere Eğer 70 80 bin yolcu geliyorsa hesabınızda yüzde 90 95 sapma olmuşsa En başta kamu yönetimi bunda kötü niyet aramaz mı Kötü niyet de olmasın Peki hesap kitap bilmeyen biri ya da birilerinin ne işi var o karar mercilerinde Hadi onu da atladınız Bu yanlış hesabı yapandan bir hesap sordunuz mu Kamuyu zarara uğratmanın bedeli ne oldu onun için

Şimdi biz de bir hesap yapalım Bu liman hakkında neler biliyoruz Resmi açıklamaları not edelim

İhalesini 29 yıl 11 ay işletme süresi ile IC İçtaş kazandı Öngörülen yapım süresi erken tamamlandı 24 Kasım 2012 de açıldı Projenin yatırım maliyeti 61 1 milyon avro Bakanlık bir soru önergesine verdiği cevapta yatırımın 150 milyon avro olduğunu belirtiyor Oysaki yine bir başka kamu belgesinde KÖİ 2018 raporu ekran görüntüsü sayfada yatırım tutarı 2019 yılı fiyatlarıyla 78 482 497 dolar olarak verilmiş 2012 paritesine göre bu rakamın avro değeri 61 1 milyon avro

Firma 2044 yılına kadar işletecek

İç hat yolcusunda 2 dış hat yolcusundan 10 avro hizmet ücreti alacak

2012 yılından 1 aylık işletme döneminde 50 bin yolcu garantisi vardı Tam yıl olarak silivri escort 2013 itibariyle 850 bin yolcu garantisi ile başladı 500 bin iç hat 350 bin dış hat olmak üzere

İzleyen yıllarda yüzde 3 gibi küçük oranlı artışlarla garanti edilen yolcu sayısı artırıldı 2022 de 1 milyon 317 bin yolcu seviyesinden sonra garantili yolcu sayısı artırılmayacak

İlk dönem gerçekleşmeleri ile ilgili bildiklerimiz şunlar

Sayıştay raporunda Zafer Havalimanı iç hatlarda 2012 2016 yılları arasında 2 milyon 395 bin 916 yolcu sayısının garanti edilmesine karşın gerçekleşme oranının yüzde 3 ila 5 arasında kalarak 124 bin 867 yolcunun uçuş yaptığı vurgulandı Firmaya garanti yolcu farkı olarak 4 milyon 542 bin euro ödendi Aynı tarihleri kapsayan dış hatlarda 1 milyon 677 bin 142 yolcunun garanti edilmesine rağ men sadece 45 bin 667 yolcunun seyahat ettiği anlaşıldı Gerçekleşme oranı yüzde 3 te kalarak fir maya garanti yolcu farkı olarak 16 milyon 314 bin euro ödeme yapıldı Kamil Elibol un haberi

Denizli Milletvekili Yasin Öztürk ün soru önergesine cevap

2017 yılından bu yana yedi 7 yıldır işletilen Zafer Havalimanı için ödenen garanti tutarı 26 692 626 euro olup bu süre içerisinde havalimanının işletme giderleri ise 32 822 290 euro Ödenen garanti tutarı havalimanının işletme giderlerinin dahi altında olup devletin herhangi bir zararı söz konusu değildir Üstelik bu hesaplamalara finansman maliyeti dahil toplam 150 000 000 euroluk yatırım tutarı da dahil değildir

Yatırım tutarının 61 milyon avro olduğunu belirttik Şimdi bu veriler üzerinden hareket etmek ve kaba çıkarsamalar yapmak mümkün

Çok çok sağlam kesin hesaplamalar için elimizde daha fazla bilgi olması gerekirdi Garanti edilen yolcu sayısının 2022 den sonra aynı kalacağı dolaylı bir bilgidir Yine bir soru önergesinin soru kısmındaki ifadeden anlıyoruz bunu Yolcu sayısında kampanyalarla mantıklı tedbirlerle artış sağlanabilir Bu konuda çalışmalar olduğu da belirtilmektedir Dolayısıyla 7 yıllık gerçekleşme ortalamalarından gelecek için yaptığımız tahminler kısmen geçersizleşebilir Kamunun garanti ödemesi daha az olabilir İhtiyat kaydını belirtelim

Firma finansman gideri dahil yatırım tutarı 61 1 milyon avrodur İşletme gideri soru önergesine verilen cevaba bakırköy escort göre yıllık 4 7 milyon avroya gelmektedir Ancak bu rakam yatırım tutarını da 150 milyon avro olarak bildiren cevapla birlikte verilmiştir Ayrıca liman yüzde 10 kapasite ile çalıştığı için yolcuya bağlı giderlerin de çok düşük olacağını düşünmek gerekir Bununla birlikte pisti hazır bulundurmak gibi yolcuya bağlı olmayan standart giderleri de dikkate alırsak işletme giderini de bakanlığın cevabındaki rakamın yarısı düzeyinde almak hakkaniyetli görünüyor

BÜYÜK PROJE MERAKI ZARARA SEBEP OLDU

Bir de havalimanının havacılık dışı gelirleri vardır Limanda yeme içme üniteleri sağlık bebek bakım yöreye has ürünlerin ve el sanatlarının satışa sunulduğu hediyelik eşya mağazaları 3 adet araç kiralama yeri açılmıştır Duty Free mekanları posta hizmetleri ve 1adet banka şubesi açılacağı belirtilmektedir Otopark gelirleri vardır

Havacılık dışı gelirler normalde uluslararası ölçülerde havacılık gelirlerine yakındır Zafer de havacılık yolcu geliri garanti ödemeleri düzeyindedir Ancak gerçekleşen yolcu sayısı bunun yüzde 10 unu bile aşamadığı için yolcuların limanda alış verişlerinden araç kiralamadan servislerden otopark kullanımlarından gelirleri de düşük kalacaktır Bu bağlamda havacılık dışı gelirleri hesaplamada rakamları gerçekleşme seviyelerinden yıllık 1 milyon avro olarak hesaba kattık Konuya yakın bölge milletvekilleri de bu rakamın mantıklı olduğu fikrindedir Yolcu sayısındaki kıpırdamaya bağlı olarak liman hizmet gelirleri artabilir Eğer garanti edilen kadar yolcu olsaydı bu rakam 150 milyon avro üzerinde olacaktı

Devletin 33 yıl boyunca firmaya garanti ödemesi bugünkü verilerle yapılan projeksiyona göre 196 milyon avroyu buluyor Eğer 2044 yılı tam yıl olarak alınmazsa rakam birkaç milyon avro daha düşük gerçekleşecektir Ciddi bir kamu zararı vardır Devlet yönünden hesaba kitaba gelir tarafı yoktur

2 milyon yolcu kapasitesi yerine 100 200 bin hadi 300 bin diyelim yolcu kapasiteli küçük bir liman yapılabilirdi Hatta bugünkü gerçekleşme düzeyine göre gerekli bir yatırım olduğu da tartışmalıdır Büyük bir atıl kapasite liman devlete geçtikten sonra da yıllar yılı taşınacaktır Zararın kaynağı en masum ifadeyle büyük proje merakı nın matematiği yenmesidir

Şirket yönünden de durum şöyledir

IC İçtaş 2044 devir yılını baz alırsak garanti parası olarak devletten halkalı escort 196 milyon avro tahsil edecek 33 milyon avro da havacılık dışı gelir sağlayacaktır Genel geliri 228 milyon avro civarında gerçekleşebilir

Yatırımı 61 1 milyon avrodur Yıllık işletme gideri olarak yılda 2 3 milyon avro da işletme dönemi boyunca 77 milyon euro harcaması düşünülebilir Bu takdirde toplam gideri 138 3 milyon avro olarak gözükmektedir İşletme dönemi sonunda 100 milyon avroya yakın bir brüt karlılık gerçekleşebilir

Bu konunun takipçilerinden CHP Uşak Milletvekili Özkan Yalım da kendi hesaplarına göre şirketin 100 milyon avro gelir sağlayacağını söyledi Yalım Biz bu tür projelere karşı değiliz Köprü de yol da lazım elbette Ulaşıma modernizasyona ihtiyaç vardır Fakat Osmangazi ve Yavuz Sultan Selim in için birkaç yılda ödenen garanti parası Çanakkale Köprüsü nün maliyetine eşit olunca mantıklı olmaktan da çıkıyor Kamu bazı işlerini özel sektöre yaptırabilir Ama niye garanti versin 2044 yılında Zafer Havalimanı nı kaç yolcunun kullanacağı nereden bilinebilir Doğrusu nedir Doğrusu bu tür iş ve ihalelerde garanti vermemektir Şirket bu şartlarda ne kadar yıl işletme istiyorsa ihalede onu teklif etsin Rekabet yıl üzerinden olsun diye konuştu

Son bir notla bu bahsi bitirelim Uluslararası Şeffaflık Derneği nin internet sitesinde Zafer Havalimanı garanti ödemesini 205 281 118 avro olarak gösteren bir tablo mevcuttur Yine eski Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz ın sosyal medyadaki bir paylaşımında da 2044 sonu itibarıyla garanti ödemesini 195 973 328 avro olarak tahmin eden bir tablo yer almıştır Benim tahminimle uyuşmaktadır

Bu bölümü bir gözlemle bitirelim Anadolu da bazı kentlerde köklü eski zengin halen kentin önde gelen yatırımcıları içinde olan aileler vardır Kurucudurlar odalara borsalara başkandırlar Başkan olmasalar da bu örgütlerde sözleri geçer Kanaat önderi sayılırlar Angara ile hep irtibatları olur Kütahya Gaziantep Kayseri Denizli Malatya gibi daha birçok ilde bu tip ailelerin genel düsturu hükümetlerle iyi geçinmek kente ve kendi yatırımlarına teşvikler koparmak şeklindedir Bize mantıksız gözüken bazı yatırımlar bu ailelerin önde gelen patronların iktidarı tabir uygunsa kafalamvalarıyla da yapılmaktadır Kentin patronları yakın siyasilerle kulis başlatmakta kendi yararlarına projeleri planlara sokabilmektedir Zafer Havalimanı bunlardan birisidir Liman devlete zarar ettirmektedir ama bölgedeki birkaç önde gelen işadamına yaramaktadır Yıllar önce bu limandaki zararı gündeme getirmek istediğimizde yöre patronlarının gösterdikleri tepkiye şaşırmıştım Giresun da yapılmakta olan havalimanı da böyledir Garantili bir proje değildir ama mantıksız ölçülerde büyük olmasında bu tür yerel etkiler yandaş müteahhit kafalamaları olması muhtemeldir

Yarın Bu kâbus 2045 yılına kadar sürecek