Yeniden değerleme oranına ait çok kıymetli bir uyarıyı bugünkü köşesine taşıyan Dünya gazetesi müellifi Alaattin Aktaş, tekrar değerleme oranının yüzde 120 düzeylerine ulaşma riski olduğuna işaret ederek, vatandaşın ödediği vergi ve harçları yakından ilgilendiren bu orana kira artışlarında olduğu üzere müdahale edilmesi gerektiğini söyledi.
İşte Aktaş’ın yazısından öne çıkanlar;
Kira artışına müdahale edildiği üzere YDO’ya da müdahale edilmesi kaçınılmaz görünüyor. YDO ise tek başına kamunun değiştirebileceği bir oran ve kimsenin de itirazı olmaz.
Yİ-ÜFE’de mayıs ayı verisi açıklandıktan sonra ekim sonundaki yıllık ortalama artışa nazaran otomatik oluşacak yine değerleme oranı üstündeki sis biraz daha dağıldı.
MUHTEMELEN YÜZDE 120-125 ARASI
Üretici fiyatlarının haziran, temmuz, ağustos, eylül ve ekim aylarında hiç artmayacağını varsaymak, sırf teoriden ibaret. Bu türlü bir mümkünlük yok. Hele hele dövizde son günlerde başlayan yeni tırmanıştan sonra bu mümkünlük hiç mi hiç kelam konusu değil.
Aylık ortalama artış çok olasıdır ki yüzde 5 dolayında gelecek. Bu da ekim sonundaki yıllık ortalama Yİ-ÜFE artışının yüzde 120 ile yüzde 125 ortasında oluşması demek.
Yani ekim sonunda oluşacak ve 2023 yılında uygulanacak yine değerleme oranı çok mümkündür ki yüzde 120-125 ortasında olacak.
2021 ekiminde oluşan ve bu yıl uygulanan yine değerleme oranının yüzde 36 olduğunu göz önünde bulundurursak yüzde 120-125 ortası bir oranın nasıl bir yıkım yaratacağını daha güzel anlayabiliriz.
YDO FARKLI UYGULANABİLİR Mİ?
Kısmen uygulanabilir… Mevcut mevzuat bu hususta Cumhurbaşkanına belirli kalemler için sonlu bir yetki veriyor.
Cumhurbaşkanının yetkisini temelde ikiye ayırmak gerek.
Bir kez Cumhurbaşkanının cezalar konusunda yine değerleme oranının farklı uygulanmasına karar verme yetkisi yok. YDO ne çıkarsa cezalar tıpkı oranda artacak.
Vergilerde ise durum farklı. YDO’ya bağlı olarak değişen ve vatandaşı en çok ilgilendiren iki vergi var; motorlu taşıtlar vergisi ve emlak vergisi.
Cumhurbaşkanı motorlu taşıtlar vergisini YDO’nun yüzde 20’sinden az, yüzde 50’sinden fazla olmayacak biçimde belirleyebiliyor. Örneğin YDO yüzde 120 olursa bu oran yüzde 80 aşağı çekilerek yüzde 24’e kadar indirilebiliyor ya da yüzde 50 artırılarak yüzde 180’e kadar çıkarılabiliyor. Hatırlayalım, geçen yılın ekim ayında oluşan bu yıla ait yüzde 36.20 seviyesindeki YDO, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kararıyla MTV için yüzde 25 olarak uygulanmıştı.
Şimdi o denli bir gidişat var ki, YDO şayet yüzde 120 olursa Cumhurbaşkanı yetkisini tümüyle kullansa bile MTV artışı yüzde 24’e lakin inecek. Enflasyon bu seviyelerdeyken, MTV artışının böylesine düşük oranda uygulanması da beklenmez.
Eğer bu yılın yüzde 36.2’lik YDO’su ile yüzde 25’lik MTV artışı ortasındaki istikrarın gözetileceği varsayılırsa MTV’deki 2023 artışı yüzde 80 dolayında olacak demektir.
EMLAK VERGİSİ VE TRAFİK CEZALARINDA REKOR ARTIŞ…
Emlak vergisi her yıl şayet aksi tarafta bir karar alınmamışsa YDO’nun yarısı kadar artıyor. Şu durumda 2023 yılının emlak vergisi artışı yüzde 60’ı geçecek üzere görünüyor.
Ancak Cumhurbaşkanı emlak vergisinin de YDO kadar artmasına karar verebilir. O denli bir durumda emlak vergisinde rekor bir artış görülecek. Gerçi artış yüzde 55-60 ortasında oluşsa bile o da emlak vergisi için rekor…
Geldik yine değerleme oranının bir manada en can yakıcı istikametine; trafik cezalarına.
Öncelikle şunu bir defa daha vurgulayalım; vergilerle indirim yetkisi bulunan Cumhurbaşkanı, cezalar konusunda bu türlü bir yetkiye sahip değil.
Yeniden değerleme oranı hangi seviyede oluştu, trafik cezaları da o oranda artacak.
Dolayısıyla bu yıl geçerli olan cezaların 2023 yılında yüzde 120-125 ortasında daha yüksek uygulanacağını şimdiden görebiliyoruz.
Bugün için geçerli olan cezaları üstteki oranda artırmak 2023’ün ceza rehberini verecek.
YDO BELİRLEME USULÜ DEĞİŞİR Mİ?
Kira artışında nasıl ki bir yıllığına değişiklik yapıldı, gidişat o denli gösteriyor ki tekrar değerleme oranının belirlenmesinde ya da oranların farklı uygulanması konusunda değişiklik kelam konusu olabilir.
Bu hayat pahalılığı yetmezmiş üzere gerisi gerisine gelen ve kur artışıyla daha da hızlanması beklenen artırımlara bir de yüzde 120-125 yine değerleme oranı kaynaklı yeni artışların eklenmesi 2023 için ekonomik yıkım yaratır.
Dolayısıyla ya tekrar değerleme oranının otomatik oluşum sisteminin değiştirilmesi ya da oluşan bu oranı çok farklı uygulama konusunda Cumhurbaşkanına yeni yetkiler verilmesi hiç şaşırtan olmayacaktır.
