Haber siteleri, toplumsal medya kanalları, blog sayfaları ve benzeri web sitelerinde yer alan ve gerçek olmayan, kişilik haklarını yahut marka hakkını zedeleyen bir haberin kaldırılmasını isteme hakkına sahipsiniz. Bağlantıcı Müellif Barış Karaoğlan, gerçek olmayan ya da yeniliğini ve doğruluğunu yitirmiş bir haberin, internet ortamında kaldırılması ya da erişimin engellenmesi hususlarında kıymetli açıklamalar yaptı.
Güncel bir örnek vermek gerekirse, yargılandığı bir davadan beraat etmiş birinin hala haber sitelerinde “piyasayı dolandırdı” ya da “nitelikli dolandırıcılıktan mahpusa girdi” ve emsal halde yapılmış haberlerin, -kaldırılma talepleri- haberi yapan sitelerden talep edildikten sonra arama motorlarından da silinmesi başvurusu yapılabilir. Haber sitelerinin bu türlü durumlarda haberi kaldırmak istememeleri halinde “düzeltme talebi” yapılarak haberin kaldırılması yahut düzeltilmesi sağlanabilir, bu anayasal bir haktır ve basın yasası ile de düzenlenmiştir.
Yapılan son değişikliklerden sonra TBMM Adalet Kurulundan geçen yasa teklifi ile İnternet Haber Siteleri de müddetli yayın kapsamına dahil edildi ve bu değişikliklerden sonra Basın Yasası da yine konuşulmaya başlandı.
Basın Yasası’nın 14. hususu yanıt ve düzeltme hakkının ne formda kullanılacağını, sade bir biçimde açıklamaktadır.
Maddenin birinci paragrafında, “Süreli yayınlarda bireylerin onur ve haysiyetini ihlal edici yahut bireylerle ilgili gerçeğe muhalif yayım yapılması halinde, bundan ziyan gören kişinin yayın tarihinden itibaren iki ay içinde göndereceği cürüm ögesi içermeyen, üçüncü bireylerin hukuken korunan menfaatlerine alışılmamış olmayan düzeltme ve karşılık yazısını; sorumlu müdür hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksızın, günlük periyodik yayınlarda yazıyı aldığı tarihten itibaren en geç üç gün içinde, öteki vadeli yayınlar da yazıyı aldığı tarihten itibaren üç günden sonraki birinci nüshada, ilgili yayının yer aldığı sayfa ve sütunlarda, tıpkı puntolarla ve birebir formda yayınlamak zorundadır” denilmektedir.
Anlaşılacağı üzere, düzeltme hakkının kullanılması için ortada hukuka karşıt bir yayın olmalıdır, bu karşıtlığın tarifini, yasa koyucu “şeref ve haysiyeti ihlal edici yahut gerçeğe muhalif yayın”, halinde düzenlemiştir. Elbette bu durum her olayın kendi içerisindeki somut özelliklerine nazaran değişiklik gösterebilir. Hakkında yayın yapılan kişi, o yayından bir biçimde “incindiğini ve kendisine ziyan verdiğini” düşünüyorsa, yanıt ve düzeltme hakkını kullanabileceğini tabir edebiliriz.
Erişimin engellenmesi başvurusu
Bu ve gibisi ihlal durumlarındaki haklı teşebbüslerin bir Anayasal Hak olduğunu vurgulayan Bağlantıcı Müellif Barış Karaoğlan, yasa unsurlarını de belirterek şöyle devam etti;
5651 sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Cürümlerle Uğraş Edilmesi Hakkındaki Kanunun 9. hususu, “İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini argüman eden gerçek ve hukuksal bireyler ile kurum ve kuruluşlar, içerik sağlayıcısına, buna ulaşamaması halinde yer sağlayıcısına başvurarak ikaz prosedürü ile içeriğin yayından çıkarılmasını isteyebileceği üzere direkt sulh ceza yargıcına başvurarak içeriğe erişimin engellenmesini de isteyebilir.” Tabirleri ile bu mevzuya açıklık getirmiştir.
Aynı kanunda “İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini tez eden bireylerin talepleri, içerik ve/veya yer sağlayıcısı tarafından en geç yirmi dört saat içinde cevaplandırılır” denilmektedir. Hâkimin değerlendirmesine nazaran duruşma olmaksızın erişimin engellenmesi kararı verilebilir ve bu karar acele olarak erişim sağlayıcılar birliğine mahkeme tarafından bildiri edilir.
Bilinmelidir ki, Anayasa’nın 28 ve 5187 sayılı Basın Kanunu’nun 3. hususunda tabirini bulan basının haber verme hakkı gerçeklik, yenilik, kamu faydası, toplumsal ilgi, mevzu ile tabir ortasında düşünsel bağlılık ögeleri ile sonludur. Haber verme hakkı, bu sonlar içinde kaldığı sürece hukuka uygundur. Bu ögelerden birini taşımayan haberin yahut tenkidin hukuka uygun olduğundan kelam edilemez ve akına uğrayan şahsî hak, “korumaya paha bir üstünlük kazanır.”
Bu kısımda basın özgürlüğüne de atıfta bulunmak gerekirse, basın özgürlüğünün “bir dereceye kadar abartma, hatta kışkırtmaya başvurma hakkını da içerdiği” unutulmamalı ve gözden çıkarılmamalıdır.
Haber verme hakkının hukuka uygun bir biçimde kullanılabilmesi için gereken ölçütler dört başlık altında toplanabilir;
1- Haber gerçek olmalı,
2- Haber şimdiki olmalı,
3- Haberin verilmesinde kamu faydası bulunmalı,
4- Haberin veriliş biçimi ile özü ortasında düşünsel bir bağ bulunmalıdır.
Bu ögeler tenkit hakkı tarafından de geçerlidir. Yani tenkidin olabilmesi için, haberin ya da yazının içeriğinin gerçek olgulara dayanması, şimdiki bulunması ve bu haberin verilmesinde kamu faydası bulunması şartlarına bağlıdır.
Yani kişinin ya da bir kurumun kişilik haklarını ihlal edici bir haberin kaldırılmasını istemek, maddelerce muhafaza altına alınmış anayasal bir haktır.
Özel hayatın saklılığı ihlali başvurusu nasıl yapılır?
İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle özel hayatının kapalılığı ihlal edilen bireyler, Bilgi Teknolojileri ve Bağlantı Kurumu’na direkt başvurarak, “içeriğe erişimin engellenmesi önleminin uygulanmasını” talep edebilmektedirler. Bu talep üzerine Bilgi Teknolojileri ve Bağlantı Kurumu’nun tedbiren vereceği erişimin engellenmesi kararı gereği için Erişim Sağlayıcılar Birliği’ne gönderilmektedir. Talep edenin önlem kararını 24 saat içerisinde hakim onayına sunması gerekir. Aksi halde tedbiren verilmiş karar resen kalkar ve erişime engellenmiş adres/adresler tekrar erişime açılır.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı
