Küresel Energy Monitor tarafından dünya genelinde planlanan kömür santrallerinin yıllık değerlendirmesinin 7’ncisi olarak yayımlanan Yükseliş ve Çöküş 2021: Kömürlü Termik Santrallerin Global Takibi raporuna nazaran, geçen yıl 37,8 gigavat kapasiteli kömürlü termik santral kapandı. 11,3 gigavatlık santrali kapatan ABD ile 10,1 gigavatlık santrali kapatan Avrupa Birliği (AB) üyeleri, bu ülkelerin başında yer aldı.
Öte yandan geçen yıl devreye alınan 50,3 gigavat kömür kapasitesi bir evvelki yıla nazaran yüzde 34 düşüş gösterdi. Projelerin yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını nedeniyle ertelenmesi ve planlama basamağındaki santraller için ortaya çıkan finansman zorlukları bu düşüşte tesirli oldu.
Çin, geçen yıl faaliyete geçen kömürlü termik santral kapasitesinin yüzde 76’sını oluşturan 38,4 gigavatlık kapasiteyi tek başına devreye aldı. Çin’de devreye alınan kömürlü termik santral sayısındaki ani yükseliş, 2020’de dünyanın geri kalanında devreden çıkarılan rekor kapasitede termik santralleri gölgeledi.
Geçen yıl inşaatı başlayan kömürlü termik santrallerin konseyi gücü de bir evvelki yıla nazaran yüzde 5 gerileyerek 27 gigavat oldu. Çin dışındaki inşaatı başlayan termik santral konseyi gücü ise bu periyotta yüzde 74 düşüşle 5,5 gigavat olarak hesaplandı.
Geçen yıl planlama basamağında olan 87,4 gigavatlık kömürlü termik santral kapasitesinin yüzde 85’ini bulunduran Çin, dünyadaki kömür santrallerinin yegane yatırımcısı olarak öne çıktı.
Çin haricindeki kömür şurası gücü arka arda üç yıldır azalmasına karşın global heyeti güçte, Çin’deki kapasite artışlarına bağlı olarak Paris Muahedesi’nin imzalandığı 2015’ten beri birinci defa artış yaşandı.
Türkiye’de ise 2015’te 59,2 gigavat olan izin-lisans kademesindeki kömür kapasitesi, 2020’de 20,4 gigavata geriledi ve proje stokunda yüzde 66 düşüş görüldü. Geçen yıl 21, bu yıl ise 5 kömür santrali projesi rafa kaldırılırken Çin, Türkiye ve Balkanlar’da yeni kömür projelerinin hayata geçmesinde tek yatırımcı oldu.
Küresel Energy Monitor’da Kömür Programı Yöneticisi Christine Shearer, rapora ait değerlendirmesinde, 2020’de birçok ülkenin, güç planlarında kömürün ölçüsünü azaltmak için açıklamalar yaptığını belirterek, “Dünyanın birçok yerinde planlama kademesindeki kömür santrallerinin, planlanan son santraller olmaları epeyce muhtemel görünüyor.” sözünü kullandı.
Avrupa İklim Hareket Ağı (CAN Europe) Türkiye Siyaset Koordinatörü Hasret Katısöz ise “Türkiye’deki eğilim de güç siyasetinin, yeni kömür santrali yapma gayesini terk etmek ve rüzgar ve güneş üzere yenilenebilir kaynakları daha faal formda teşvik etmek üzere revize edilmesinin vaktinin geldiğini gösteriyor. Hatta ötesine geçip, AB’deki üzere işletmedeki kömür santrallerinin kapatılmasına yönelik adil ve süratli bir güç dönüşümü ile kömürden çıkış planlarına başlamamız gerekiyor.” değerlendirmesinde bulundu.
