EROL OYTUN ERCAN
Borçlanma maliyetindeki ve kısa vadeli borçlanmadaki artışı gösteren Türkiye’deki finans dışı özel bölümün borç servis oranı, 2020’nin ikinci çeyreğine kadar süratli bir gerileme kaydettikten sonra 2020’nin üçüncü çeyreğiyle birlikte yine yükselişe geçti.
Memleketler arası Ödemeler Bankası’nın (BIS) bilgilerine nazaran, Türkiye’de finans dışı özel dalın borç servis oranı 2019’un ikinci çeyreği ve 2020’nin ikinci çeyreği ortasında 5,3 yüzde puan düşüş kaydederek yüzde 12,60’a gerilerken, 2020’nin üçüncü çeyreğinde ise tekrar yükseliş eğilimine girerek yüzde 14,60 oldu.
Borç servis oranının artması, ilgili devirde kısa vadeli borçlanmanın arttığı ya da faiz oranlarının yükseldiğine işaret ediyor. Milletlerarası Finans Enstitüsü Gelişen Avrupa Araştırma Müdürü Uğraş Dava de tarihi olarak Türkiye’deki ortalama faiz oranlarındaki artış ile BIS borç servis oranındaki artışın paralellik gösterdiğini belirtiyor.
“Kovid-19 salgınına karşı 2020’nin birinci yarısında yapılan faiz indirimleri özel kesimin faiz ödemelerini düşürmesine yardımcı oldu ve Türkiye’nin borç servis oranının düşmesini sağladı. 2020’nin ortalarından itibaren TCMB’nin finansal şartları sıkılaştırmasıyla borç servis oranındaki düşüş 2020’nin üçüncü çeyreğinde bilakis döndü” diyen Dava, 2020’nin üçüncü çeyreğinden bu yana artan faiz oranlarıyla BIS borç servis oranının 2021’in başlarında yükseleceğini ve yılın geri kalanında da bu yüksek düzeylerde kalacağını söyledi.
Türkiye’deki finans dışı özel bölümün borç servis oranının yükselmesinde tesirli olabilecek bir öteki bilgi olan kısa vadeli dış borç stoku da 2019 Aralık ayındaki düzeylere yine yükselmiş durumda. 2020 Ağustos’ta 2,07 milyar dolara kadar gerileyen kısa vadeli dış borç stoku, 2021 Şubat ayında 3,05 milyar dolara ulaştı.
Borç servis oranı ile borç servis karşılama oranı ortasındaki fark nedir?
BIS’in hazırladığı borç servis oranı verisinin borç servisi karşılama oranı verisiyle karıştırılmaması gerekiyor. Borç servis oranı yüzdelik olarak tabir edilen bir data olarak gelirin ne kadarlık bir kısmının faiz ve anapara ödemeleri için ayrıldığını gösterirken, borç servis karşılama oranı ise kat sayıyla söz edilerek şirketin nakit akışının borç yükümlülüklerine oranını söz eder.
