Koç Üniversitesi-TÜSİAD Ekonomik Araştırma Forumu (EAF) bünyesinde Sumru Öz tarafından yapılan çalışmada, Türkiye ve Şili’nin enflasyonla çaba süreci karşılaştırıldı. Araştırmaya nazaran Türkiye enflasyonu yüzde 5’in altında tutamayan tek gelişmekte olan ülke oldu. Çalışmada, Her iki ülkenin de enflasyonu düşürmeye yönelik teşebbüsleri olduğu, Şili’nin bu teşebbüslerinin muvaffakiyete ulaştığı belirtildi. Türkiye’nin Muvaffakiyete ulaşamamasının sebebini ise maksatların tutturulamamasından kaynaklandığı söylendi.
Dünya gazetesinden Mehmet Kaya’nın haberine nazaran Şili’nin 1990’lı yılların başında, Türkiye’nin ise 2000’li yılların başında enflasyon hedeflemesiyle dezenflasyon sürecine girdiği belirtildi. İki ülkenin de bu süreçteki birinci 4 yılda büyüme sağladığı, bütçeyi denetim ettiği ve Merkez Bankası’nın araç bağımsızlığını koruyarak ek ekonomik maliyet çıkmadan enflasyonu süratle aşağıya çektiği vurgulandı.
Buna karşılık Şili’nin enflasyonunu kalıcı bir halde yüzde 3’lerde tutmasına karşın, Türkiye’nin başarısız olarak yine çift haneler yaşadığı açıklandı. Bunun sebebi ise raporda şu tabirlerle açıklandı:
“Şili’den farklı olarak Türkiye’de örtük enflasyon hedeflemesinden resmi hedeflemeye geçilen 2006 yılından itibaren dezenflasyon süreci başarısızlığa uğruyor. Hükümetlerin giderek artan müdahalelerine maruz kalan Merkez Bankası’nın araç bağımsızlığının zedelenmesi ve enflasyon gayelerinin son on yılda bir kere bile tutturulamamasının para siyasetine inancı sarsması nedeniyle fiyatların geçmiş enflasyona endekslenmesi uygulamasının sürmesi, enflasyonun yine iki haneye çıkmasında rol oynamış üzere görünüyor“
Rapora nazaran Türkiye’nin enflasyonla periyotta muvaffakiyet sağladığı devirde bütçenin denetim edildiği, yapısal ıslahatların yapıldığı, Merkez Bankası’nın araç bağımsızlığının sağlandığı ve dış konjonktürün de düzgün olduğu bir devir geçirildiği yer aldı.
Ayrıyeten AB’ye iştirak müzakereleri, yabancı yatırım artışı ve TL’nin paha kazanmasıyla “maliyetsiz” bir enflasyonla çaba devri yaşandığı belirtildi.
Bu olumlu havanın sağlıklı büyüme sağladığı belirtilen çalışmada, “(Enflasyonla mücadelenin) Maliyetsiz, yani ulusal gelirde bir kayıp yaşanmadan gerçekleşebilmesinde birebir periyotta verimlilikte yaşanan artış da tesirli olmuş üzere görünüyor. Sahiden de tarihi olarak Türkiye’de toplam faktör verimliliğinde en yüksek artışın yaşandığı 2003-2007 devri ile dezenflasyonun başarılı olduğu periyot çakışıyor” dendi.
Türkiye dışında gelişmekte olan ülkeler enflasyonu 5’in altında tuttu
Raporda Türkiye’nin global krizden bu vakte kadar geçen müddette 2009 ve 2010 dışında enflasyon gayesini tutturamadığı vurgulandı. Enflasyonla uğraşta muvaffakiyet sağlayan Merkez Bankası Lideri’nin yine atanmaması da 2006’dan başlayarak Merkez Bankası’nın araç bağımsızlığına inancın azalmaya başlaması etkenlerden biri oldu.
Belirlenen amaçların tutturulamaması ikinci etken olarak kabul edilirken, EAF bünyesinde yapılan çalışmalarda Merkez Bankası’nın kredibilitesinde vakit içinde azalma gözlendiği belirtildi
Üçüncü etkenin ise enflasyonun “tek haneli olmasının” kâfi görülmesinden kaynaklandığı belirtildi. Gelişmekte olan bir çok ülkenin “yapısal sorunları” olduğu belirtilen çalışmada, bu problemlere karşın Türkiye dışındaki gelişmekte olan ülkelerin enflasyonlarını yüzde 5’in altında tutmayı başardığına dikkat çekildi.
Çalışmada Türkiye’deki besin fiyatlarının değerli problemlerden biri olduğu vurgulanarak şu sözlere yer verildi:
“Sahiden de finansal ve ticari olarak münasebet içinde bulunduğu ülkelere kıyasla daha yüksek enflasyona sahip olmak, yüksek cari açık üzere kırılganlıklara yol açıp global piyasalardaki en ufak çalkantıda yahut siyasi bir sıkıntıda TL’nin çok paha kaybetmesine, bu da bir müddet sonra enflasyonu artırarak sürecin bir sarmala dönüşmesine neden oluyor.”
