Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Lideri Alpaslan Çakar, BDDK’nın son aldığı kararın kredilerin selektif olarak gerçek mecralarda kullanımını sağlanmasını amaçlandığını belirterek, “Bugün kur muhafazalı mevduat varken, vergi avantajı varken, yüzde 17 civarında faiz veriliyorken, kur farkı garanti ediliyorken, gidip döviz almanın bir rasyonalitesi yok” dedi.
Habertürk’e konuk olan Alpaslan Çakar, BDDK’nın ticari krediler için döviz kuralı düzenlemesindeki birtakım değişikleri açıkladı. Çakar, DBS, kurumsal kredi kartı, tedarik finansmanı kapsamındaki kredilerin düzenlemeden istisna olduğunu, bununla birlikte faktoring kurumlarının verdiği kredilerin matrah kıymetlendirilmesine tabi olduğunu bildirdi.
TBB Lideri Çakar, BDDK Lideri Akben’in geçen hafta açıkladığı yeminli müşavirler için de onay geldiğini, bağımsız kontrol sürecine yeminli mali müşavirlerin de dahil olduğunu duyurdu.
Çakar’ın açıklamaları şöyle: Düzenlemenin emeli kredilerin selektif olarak hakikat mecralarda kullanımını sağlanması. Varlıkların içinde dövizi varken uygun maliyetli TL cinsinden kredi kullanarak döviz alınmasını önlemek. Cari istikrar hasebiyle kur üzerindeki baskıları azaltacak tedbirleri almak zorundayız. Kur üzerinde daima üst taraflı global baskı var. Bu emelle kimi kararlar aldı.
Bu kararlarda şöyle bir şey öngörülüyor; bu firmalar bağımsız kontrole tabi olacak. İkincisi TL cinsinden yabancı para varlıkları altın ya da bankada yer alan mevduatları TL üzerinden 15 milyon TL’nin üzerinde olacak. Şirketin etkin büyüklüğü ise 11 yıl içerisinde net satış hasılatından hangisi yüksekse onun yüzde 10’undan fazla yabancı para, varlık bulunduramayacak. Bu üç kuralın bir ortada olması zaruriliği var. Yabancı para kredi konusunda eza yok. O kapsamda herkes alabiliyor. 32 sayılı karar kapsamında olmasa bile yabancı para konum açığı olan, yani döviz cinsinden yükümlülüğü olan ödemesi olan firma o durum kadar döviz alma talihi var. Kamu Nezaret Kurumu’nun yayınladığı dataya nazaran Türkiye’de 13 bin 900 potansiyel firma var. Bu kriteri sağlayan firma sayısı 350 civarında. Bu dinamik bir süreç, pekala artabilir.
Kredi için döviz koşulu düzenlemesindeki 3 değişiklik
Burada bağımsız kontrol firma sayısı 360 civarında. Bu firmaların kredi kullanma kademesinde bağımsız kontrol raporunu ibraz ediyor olması lazım. BDDK Liderimiz geçen hafta şunu söyledi; biz süreci kıymetlendiriyoruz. 360 civarında bağımsız kontrol firması var demiştim. Bu kuralı esnetiyorlar. Yeminli müşavirler de dahil olacak. Daha evvel kurumsal kredi kartları, tedarik finansman sistemi kapsamındaki krediler de onlar da matraha dahil ediliyordu. Bunlar da matrahtan çıkarılıyor. Özetlersek; Yeminli mali müşavir onayı geldi. DBS, kurumsal kredi kartı, tedarik finansmanı kapsamındaki krediler istisna oldu. Factoring kurumlarının verdiği krediler matrah kıymetlendirilmesine tabi oldu. Buradaki temel hedef, direkt kur üzerindeki baskıyı azaltmak. Şahsın yabancı parası varken, TL kredi alıp tekrar dövize dönmesini engellemek.
Biz olağan bir devir yaşamıyoruz, bütün dünya için konuşuyorum. Kuru, enflasyonu, öteki ekonomik parametrelerin sıklıkla yer değiştirdiği bir periyotta otoritenin benzeri kararlar alıyor olması olağandır. Vaktin ruhu bunu zarurî kılıyor. 360 firma diyoruz ancak bunların önemli yabancı para varlıkları var. Bunu engelliyor olmak lazım. Süreç prestijiyle yabancı para döviz alan firma için hiçbir kısıt sözkonusu değil. Lakin bir firma yabancı para varlığı var olduğu halde kredi alıp onu dövize dönüyorsa, kur üzerinde önemli baskı yaratıyor. Kredilendirmenin dövize ve altına dönüyor olmasını sanıyorum hiçbirimiz istemiyoruzdur. Türkiye’de yatırım iştahı çok canlı. Önemli manada yatırıma giden kredi var.
Geliri yabancı para olanın esasen yabancı para cinsinden kredi kullanması özgür. Yabancı paranın ticaretini yabancı para üzerinden yapan şirketin yabancı para tutmasında düşünce yok. Burada öngörülen firmalar 1350 civarında. Bu firmalar aslında TL cinsinden kredi alan firmalar. Bunların yabancı para mevduatı tutup, gidip kredileri alıp yabancı paraya dönmeleri engelleniyor. Firmalardan temel beklenti genel faaliyet kârlılığının artıyor olması. Yabancı paraları varsa mal alımı, yatırıma kullanılmasını beklerim. Burada asla yabancı paranın engellenmesi, sermayenin denetimi, sermaye transferinin engellenmesi asla sözkonusu değildir.
KKM, amacına ulaştı
Kur muhafazalı mevduat 20 Aralık tarihinde olmuştu. Kur muhafazalı mevduat konusu faiz geliri yüzde 17 civarında öngörüyor. İkincisi bu eser üzerinden vergi, stopaj alınmıyor. Şayet vade tarihindeki kur artışı olursa onu da kendisine taahhüt ediyor. Birinci başta gerçek şahıslar sözkonusu iken sonra hukukî bireyler de dahil edilmeye başlandı. O vakit kur 18 civarında oranındaydı. Kur muhafazalı mevduatla 10 TL’ye kadar düştü dolar düşmüştü. Sonra 13 civarında park etti. Beklenti de oydu zati. Bu kur muhafazalı mevduat olmasaydı, o vakit kurun daha da üst gitmesi, cari açık ve enflasyon tesirini konuşmuştuk. Bugün prestijiyle 1 trilyon TL’yi geçti.
Bu kur muhafazalı mevduat yabancı paradan bir çözülme sağladı mı? O günlerde yabancı para TL istikrarı 65’e 35’di. Bugün bu oran 58’e 42’ye döndü. Yani yabancı para 58. Gerçek bireylerin mevduatı yılbaşından bu tarafa 14 milyar dolar azaldı. Hükmî bireylerin, yani firmaların yabancı para mevduatı 8 milyar dolar azaldı. Topramda 22 milyar çözülme kelam konusu. Kur muhafazalı mevduat öngörülen amacı muhakkak yerine getirmiş durumdadır. Bunun Merkez Bankası, Hazine’ye kur artışından kaynaklanan ödeme yükümlülüğü getirebilir. Lakin total iktisada, devletin hazinesine kur artışı hasebiyle enflasyon ve cari açık olarak getireceği maliyet neydi? Kur muhafazalı mevduat kur üzerindeki baskıyı alması açısından hala önemli enstrüman olduğunu düşünüyorum. Lakin ilanihaye sürdürülebilir bir şey değildir. Ekonomik konjonktüre bağlı olarak farklılaşabilir. Bugün tekrar artıyor lakin birinci baştaki ivme alışılmış ki yok. Mevduatın ortalama vadesi önemli manada artmış oldu, bilanço açısından önemli katkıları var natürel ki.
Enflasyon yıl sonunda yüzde 50’ler düzeyine inebilir
Hem maliyet enflasyonu hem enflasyon birleştiğinde fiyat sistemi öngörülebilirin dışında çıktı. Enflasyon enflasyonu doğuruyor. Ben enflasyonun yıl sonunda yüzde 50’ler düzeyine düşebileceğini öngörüyorum. Turizm gelirleri münasebetiyle cari açığın gerektirdiği likiditenin bulunabileceğini düşünüyorum.
Faizi yüzde 70-80’e getirseniz iktisat tepetaklak olur
Biz makul finansmanla ülke iktisadını büyütmeye devam ediyoruz. Bugün faiz oranlarını yüzde 70-80’lere getirirseniz iktisadın büsbütün tepetaklak olması manasına gelir. Bizim ülkemizde bunun olması sözkonusu olamaz. Biz cari fazla verecek biçimde firmaların yatırım, üretimlerine takviye olacak, finansman maliyetinin yönetilebilir kılmak ismine makul faiz oranıyla kredilendirme yapıyor olmalıyız.
