Türkiye’de gençlerde son bir yılda borsa yatırımcısı sayısı 3’e katlanırken, Thodex’e para yatıran her 100 şahıstan 77’si 34 yaşın altında.
Kamuoyu araştırmaları Borsa ve Bitcoin yatırımcılarının giderek artan oranda gençlerden oluştuğunu ortaya koyuyor.
Borsa İstanbul’un Data Tahlili Platformu bilgilerine nazaran 20 ile 34 yaş ortasındaki borsa yatırımcılarının sayısı 2020’nin Ocak ayında 179 bin 624’tü. Bu sayı 2021’in Ocak ayında 639 bin 454’e yükseldi. Genç borsacıların sayısındaki bir yıllık artış oranı yüzde 255. Bu rekor artış ekonomik krizin en değerli toplumsal sonuçlarından biri.
Thodex kullanıcılarının yarısı “Z” jenerasyonu
Gençler için bir başka tercih ise Bitcoin alım satımı. 391 kişiyi mağdur eden kripto para platformu Thodex’te yaşanan krizin, en çok hangi yaş aralığını etkilediğine bakınca tekrar gençlik göze çarpıyor. Thodex’in geçen ay paylaştığı bilgilere nazaran, kullanıcıların yarıdan fazlasını 18-24 yaş aralığındaki ‘Z’ nesli oluşturuyor. Platformdaki yatırımcıların yüzde 26,5’i ise 25-34 yaş aralığında. Yani Thodex’te parasını kaptıran her 100 yatırımcının 77’si 34 yaş ve daha altındaki şahıslar.
Yasa dışı bahis oynayanların sayısı çok yüksek
Bahis oyunları ise bir öteki yükselen trend. Birden fazla yasa dışı olduğu için oynayan sayısı bilinmiyor. Lakin Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı Mali Kabahatleri Araştırma Kurulu’nun en son yayımladığı 2017 tarihli rapora nazaran o tarih için 18-50 yaş ortasında 5 milyon kişi yılda 50 milyar TL’lik bahis oynuyor.
“Hayattaki tatmin ve haz alma güdüsü her geçen gün azalıyor”
BirGün’ün haberine nazaran, Sosyolog Tolga Gürakar bilhassa genç nüfusun kripto paralara olan ilgisi üzerine açıklamalarda bulundu. Gürakar, bu ilgiyi ekonomik kriz ve yoksulluk nedeniyle umutların yok olmasına bağlıyor. Bir örnekle açıklayan Gürakar, her türlü zevkin sınıfsal olduğuna dikkat çekiyor:
“10-11 kişinin çalıştığı bir üretim atölyesinde 3 bin 200 liraya çalışan askerliğini yapmış bir kişi tanıyorum. Bu çocuk şu anda evli değil. Borsa üzere alanlarda kazanma güdülerini çabucak satış yapıp yahut alım yapıp harekete geçiriyorlar. Daha küçük paraları katlayabilecek bir sistem kripto para mekanizmaları… Bu aslında her kesite hitap ediyor. Bu bahsettiğim kişi alt-orta gelir düzeyine sahip ve lise mezunu. Tek amacı koyduğu parayı artırmak. Her gün bunu artırabilmek için daima bir takip halinde. 4 bin lirasını yatırmış, onu 7 bin lira yapmış daha sonra düşmüş parası. 6 bin liraya kadar düşmüş lakin çıkmıyor. Bu para gelir düzeyine nazaran artıyor natürel.
Ekonomik kriz aleni bir biçimde yaşanıyor. Çok ağır bir kriz ve yoksulluk şartlarında yaşıyoruz. İnsanlarda bir taraftan da tüketim motivasyonu süratli bir halde artıyor. Öte yandan hayattaki tatmin ve haz alma güdüsü her geçen gün azalıyor. Dolasıyla bunu hali hazırdaki emekle karşılanamayan hayaller, böylesi şeylere yönlendiriyor.
“Muhafazakar insanlarda kripto paralar daha çok ‘günah’ olarak görülüyor”
Kumar motivasyonu ile hareket ediyor. Lakin kumar oynama motivasyonu sınıfsal bir durumdur. Kumar oynayan orta üst gelir seviyesine sahip insanlarda kaybettiği vakit hayat mahvolmuyor. Fakat burada durum pek de o denli değil.
Muhafazakar insanlarda kripto paralar daha çok ‘günah’ olarak görülüyor. Bunu oynayanlara sorduğumda birinci başlarda haram denildiğini fakat bir ölçü para kazanmaya başlandığında durumun değiştiğini söylüyorlar.
İnsanlara rahat ulaşılabilir bir kolaylık getiriyor. Öte yandan yoksulluk ve umutsuzluk… Yok olan umutlar, hayaller buralara yönelmeye yürek veriyor. Bu olay bir kartopu misali yaygınlaşıyor. Her türlü zevk, olay sınıfsaldır. Sistemin dayattığı ve tüketim üzerine şurası hayalleri nasıl gerçekleştireceğiz kanısı buralara yönlendiriyor. Kazandığı vakitte hayat şeklinde kültürel sermayesinde hiçbir değişiklik olmayacak.”
