Hüseyin GÖKÇE / ANKARA
Mayıs ayında teşvik dokümanlı yatırımlar, pandemi kısıtlamalarının yaşandığı 2021 yılı Mayıs ayına nazaran sabit yatırım fiyatı tarafından yüzde 41.5 artarak 29.6 milyar liraya yükselirken, öngörülen istihdamda yüzde 4.3, yatırım sayısında ise yüzde 3.5 oranında artış yaşandı.
Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürü Dr. Mehmet Yurdal Şahin, 2022 yılı Mayıs teşviklerini DÜNYA’ya kıymetlendirdi:
Mayıs ayında düzenlenen yatırım teşvik dokümanları, geçen yılın birebir ayına nazaran adet bazında yüzde 3.5 oranında artarak 824’e, sabit yatırım meblağı ise yüzde 41.5 artarak 29.6 milyar liraya yükseldi. Öngörülen istihdam ise yüzde 4.3’lük artışla 21 bin 86’ya çıktı. Teşvikli yatırımların yüzde 95’ine karşılık gelen 790’ını yerli yatırımcılar yaparken, bunların sabit yatırım fiyatı 28.2 milyar lira oldu. Yabancı yatırımcıların, toplam yatırımın yüzde 5’ine karşılık gelen 1.4 milyar lira meblağında yatırımları teşvik evrakına bağlandı.
“Ocak-Mayıs devrinde yatırım sayısı ve istihdam azaldı, meblağda artış var”
2022 Ocak-Mayıs devrinde öngörülen sabit yatırım meblağı toplam 152,4 milyar TL olan 4.243 adet Yatırım Teşvik Dokümanı düzenlendi. Düzenlenen bu dokümanlarda toplam 122 bin 828 kişilik istihdam öngörüldü.
2022 Ocak-Mayıs devrinde düzenlenen yatırım teşvik evrakları, geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran evrak adedinde yüzde 16.1, istihdamda ise yüzde 4.3 düşüş gösterirken, sabit yatırım fiyatı yüzde 11.3 oranında arttı.
Yüzde 58.7’si yeni yatırım
Mayıs ayında düzenlenen 824 adet dokümanın, 497’si eksiksiz yeni yatırım niteliğinde olup, toplam sabit yatırım meblağının %58’ini (17,1 Milyar TL) oluşturdu. Bu periyotta yatırımların 268 tanesi tevsi yatırımları niteliğinde olup toplam sabit yatırım meblağının yüzde 27’sini oluşturdu.
Diğer mahiyetlerdeki yatırımlar için, toplam sabit yatırım meblağının %15’ini (4,5 Milyar TL) oluşturan 59 adet doküman düzenlendi. Bölgesel dayanak sınıfında yer alan yatırım teşvik evrakları, toplam doküman adedinin % 48’ini, öngörülen toplam sabit yatırım fiyatının %31’ini ve toplam istihdamın %47’sini oluşturdu.
“Öncelikli yatırım takviyesinden 78 yatırım yararlandı”
Bölgesel teşvik uygulaması kapsamında olup Organize Sanayi Bölgelerinde yapılması planlanan yatırımlara yönelik düzenlenen bölgesel- alt bölge takviye sınıfında yer alan yatırım teşvik evrakları, toplam evrak adedinin %16’sını, toplam sabit yatırım meblağının %12’sini ve öngörülen toplam istihdamın da %21’ini oluşturuyor.
Bu devirde, 3305 sayılı karar ile (Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar) belirlenmiş olan öncelikli yatırım mevzularında 8,7 milyar TL meblağında 78 adet yatırım teşvik evrakı düzenlenirken, bu yatırımların istihdama katkısının 2.930 kişi olması planlanıyor.
Bölgesel, Bölgesel-Alt Bölge ve Bölgesel Öncelikli yatırım olarak desteklenen yatırımlar, Mayıs ayında düzenlenen dokümanların belge adedinde %74’ünü, sabit yatırım fiyatında %73’ünü, istihdamda ise %82’sini oluşturdu.
İstihdamın yüzde 28’i 5 ve 6. bölgede
Yatırım teşvik dokümanlarının bölgesel dağılımında 1. Bölge doküman adedi, sabit yatırım fiyatı ve istihdam açısından birinci sırada yer aldı.
Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu vilayetlerinde istihdam artışı sağlamak, teşvik sisteminin kıymetli maksatlarından biri olup, 6. Bölgenin öngörülen istihdam açısından %22 hisse ile 2. sırada yer alması, bu bakımdan değerli bir göstergedir. Doğu ve Güneydoğu Anadolu vilayetlerinin yer aldığı 5. Bölge ve 6. Bölgede öngörülen istihdam toplamı 6.004 kişi olup, toplam öngörülen istihdamın %28’ini oluşturuyor.
“6. Bölge istihdamın yarısından fazlası giysi eşyası imalatında”
Bölgesel Dayanak Sınıfı kapsamında 6. Bölgeye sağlanan teşvik ögeleri, 6. Bölgede emek ağır bölümlere yapılan yatırımlarda kıymetli bir artış sağlıyor. Bu kapsamda 6. Bölgede Giysi Eşyası İmalatı konusunda düzenlenen yatırım teşvik dokümanlarında öngörülen istihdam, toplam 6. Bölge yatırım teşvik evraklarında öngörülen istihdamın %51’ini oluşturmaktadır.
Belge adedi açısından imalat dalı %66 (541 adet belge) hisse ile birinci sırada yer alırken bunu; %18 (150 adet belge) ile güç bölümü, %10 (85 adet belge) ile hizmetler dalı, %3 (24 adet belge) ile tarım kesimi ve %3 (24 adet belge) ile madencilik bölümü ve takip etti. İmalat kesimi öngörülen toplam sabit yatırım meblağı içinde %52 (15,6 milyar TL) ve öngörülen istihdam içinde de %75,1 (15.839 kişi) hisse ile birinci sırada yer alıyor.
2022 mayıs ayında düzenlenen yatırım teşvik evraklarının doküman adedine nazaran sıralamasında birinci 5 il
Yatırım teşvik dokümanlarının evrak adedine nazaran sıralamasında İstanbul %12 (99 adet belge) hisse ile birinci sırada yer aldı, bunu sırasıyla; Bursa, İzmir, Ankara ve Konya izledi. Mayıs’ta 2.9 milyar liralık sabit yatırım öngören 238 adet yatırım teşvik dokümanının tamamlama vizesi yapılırken, bu kapsamda 13 bin 575 kişilik istihdam gerçekleştirildi. Tıpkı periyotta 1.8 milyar liralık sabit yatırım öngören 226 adet yatırım teşvik evrakı iptal edildi. İptal edilen dokümanlar kapsamında 4 bin 260 kişilik istihdam öngörülüyordu.
İmalat bölümünde doküman adedi açısından birinci 3 sektör
* Makine ve Teçhizat İmalatı: %15 (83 belge)
* Besin Eserleri ve İçecek İmalatı: %12 (65 belge)
* Dokuma Eserleri İmalatı: %12 (65 belge)
İmalat dalında öngörülen sabit yatırım açısından birinci 3 sektör
* Kimyasal Husus ve Eserlerin İmalatı: %14 (2,2 milyar TL)
* Dokuma Eserleri İmalatı: %14 (2,2 milyar TL)
* Besin Eserleri ve İçecek İmalatı: %9 ( 1,5 milyar TL)
İmalat kesiminde öngörülen istihdam açısından birinci 3 sektör
* Giysi Eşyası İmalatı: %33 (5.163 kişi)
* Dokumacılık Eserleri İmalatı: %12 (1.882 kişi)
* Besin Eserleri ve İçecek İmalatı: %8 (1.189 kişi)
