Ekonomist ve kripto para araştırmacısı Enes Özkan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın TCMB kripto para yönetmeliğini Bakırköy travestileri NFT olarak satışa çıkardı Özkan kripto varlıkların ödemelerde kullanılmasına yönelik kısıtlama getirilen yönetmeliğe ait Türkiye’de regülasyon denince aslında çoklukla yasaklama akıllara geliyor Siyaset bir kolektif karar alma düzeneği olarak işlemiyor Belek travestileri birden fazla vakit Daha evvel hiç düzenlenmemiş alanı nasıl bir kurumun gece yarısı çıkardığı yasakçı bir yönetmelikle tanımlayabilirler hakikaten şaşırıyorum dedi
Tartışmalara neden olan yönetmeliğe yönelik reaksiyonlardan biri de, Daktilo1984’ün kurucusu, ekonomist ve kripto para araştırmacısı Enes Özkan’dan geldi. Özkan, TCMB’nin yeni kripto para yönetmeliğini NFT olarak, yani blockchain üzerinde kendisi tarafından imzalanmış bir sanat yapıtı olarak satışa çıkardı.
Cumhuriyet’ten Ayça Han’ın haberine nazaran; Başlığını ise birinci NFT’ler olarak nitelendirilebilecek CryptoKitties’e atfen TCMBKitty a.k.a. Oxymoron olarak belirledi.
Yönetmeliğin bir düzenlemeden fazla yasaklama olduğunu tabir eden Özkan “Amaçladığım şey bu yasakçı ve dayatmacı yönetmeliği bir oksimorona dönüştürmek ve bunu yaparken gerçeğin kendi dayatıcı tesirini yönetmeliği hayata geçirenlerin yüzüne çarpmak. En temelde ise yaptığım şey yönetmeliği protesto etmek. Bunu yaparken de sanatın dönüştürücü tesirini bir katalizör olarak kullanmak istedim” diyor.
“Öngörüsüzlük”
Dünyada her gün milyonlarca insanın kripto paraları kullanarak alım-satım yaptığını ve ödemeler gerçekleştirdiğini aktaran Özkan, bu durumun 6 unsurluk bir yönetmelikle yasaklanabileceğini düşünmenin garip olduğunu söylüyor:
“Yaratıcılığın ve bunun getireceği değişimin öncüsü olmak yerine ezberlerini koruyup kendilerince inançlı alanda kalmaya çalışmak muhafazakarlık olarak bile değerlendirelemeyecek halde bir öngörüsüzlük olarak geliyor bana.”
Yönetmelik piyasada neleri değiştirecek?
Özkan, bu yönetmelik haricinde öbür bir regülasyon gerçekleşmezse, kripto para borsalarında süreç yapan bireyler için çok büyük bir tesir yapmayacağını tabir ediyor:
“Çünkü yönetmelikle kripto paralarla mal ve hizmet alım-satımına yasak getirildi, kripto paraların kendisinin alım-satımına yönelik bir pürüz yok. Yönetmelikte geçen tabir ‘Kripto varlıklar, ödemelerde direkt yahut dolaylı halde kullanılamaz’ formunda. Yalnızca kriptopara borsalarına Türk Lirası aktarmak yahut borsalardan Türk Lirası çekmek için kullanılan ödeme ve elektronik para kuruluşları yerine bankalar kullanılacak. Yönetmelik bankalar üzerinden yapılan süreçlere ait bir kısıtlama getirmiyor.”
Toplumda kripto paranın yasaklandığına dair bir algı oluştuğunu da belirten Özkan, “Böyle bir durum şimdi kelam konusu değil. Öte yandan yönetmelik kriptopara konusundaki regülasyonların sıkı tutulacağının bir işareti bana nazaran. Bu söylediklerim hem Bitcoin hem öteki kripto paralar için geçerli” diyor.
Yönetmeliğin sıkıntılı yanları
Yönetmelikte kripto paralar için bir “kripto varlık” tarifi yapılıyor ve kripto varlıkların gayri maddi varlıklar olduğu söyleniyor. Muhasebe lisanında buna “maddi olmayan duran varlıklar” da denebiliyor.
Özkan, bunların kapsamına bakıldığında marka, patent, sanatsal yapıtların mülkiyeti vb. çok fazla alt başlık görüldüğünü belirterek “Kriptoparaların bu türlü bir alt sınıfa sokulması kripto paraların fonksiyonlarını ve ideolojisini karşılamıyor. Bu ileride hem kurumsal hem ferdi yatırımcılar için sıkıntılar yaratacak bir tarif. Gerçekten birtakım mahkemeler verdikleri kararlarla TCMB yönetmeliğindeki tarifi fiilen kabul etmeyerek kripto paralara haciz süreci başlattılar ve onları bir sermaye piyasası aracı üzere kabul ettiler” diyor.
“Piyasaya çok makus bir sinyal verildi”
Temel sorunun ise Türkiye’deki iktisat idaresinin her vakit yaptığı üzere piyasaya çok makûs bir sinyal vermesi olduğunu aktaran Özkan, şu tabirleri kullanıyor:
“Birincisi gece yarısı çıkan bu yönetmelik öncesinde paydaşların görüşleri alınmadı, bu kararların alınacağına ait rastgele bir tartışma yürütülmedi. Bu durum piyasadaki oyuncuların kendilerini tabiri caizse kurbanlık koyun üzere hissetmelerine sebep oluyor. Yatırım hususlarında en değerli şey yatırımcının psikolojisidir. Yatırımcı ruhsal olarak rahat hissetmediği vakit riskini yönetme konusunda meseleler yaşar. Yakın devirde yaşadığımız Merkez Bankası liderinin değişimi üzere, bu yönetmelik üzere hususlar yatırımcının risk algısını ve hasebiyle piyasayı bozan süreçler olarak karşımıza çıkıyor.”
“Teknolojik gelişmelerin önüne set çekildi”
Özkan’a nazaran ikinci ve en değerli sorun ise teknolojik gelişmelerin önüne set çekilmesi:
“Yönetmeliği o gece okuduğumda çabucak bir yayın açtım Daktilo1984 YouTube kanalında ve söylediğim birinci şey buydu. Türkiye kripto para ekosisteminde kıymetli bir oyuncu. Çok büyük hacimli borsalar var. Bu gücün teknolojik devinime dönüşmesi, bu alanda uygulamalar ve sistemler geliştirilmesi piyasanın olağan akışında olacak şeyler. Yönetmelikte karşımıza çıkan yasakçı tutum finansal teknoloji başta olmak üzere tüm blockchain teknolojilerine yönelik geliştirme yapan yazılımcıların ülke dışına çıkmasına sebebiyet verir nitelikte. Zaten uzun bir müddettir ülkenin insan kaynağı bu üzere siyasetler nedeniyle kaybediliyor. Artık biz bu kayıplara yenisini ekleyeceğiz bu yönetmelikle.”
“Türkiye’de regülasyon denince akıllara yasaklama geliyor”
Özkan, yönetmeliğin bir düzenleme değil, yasaklama olduğunu belirterek “Türkiye’de regülasyon denince aslında çoklukla yasaklama akıllara geliyor. Siyaset bir kolektif karar alma düzeneği olarak işlemiyor birden fazla vakit. Daha evvel hiç düzenlenmemiş alanı nasıl bir kurumun gece yarısı çıkardığı yasakçı bir yönetmelikle tanımlayabilirler hakikaten şaşırıyorum. Siyaset düzeneği yalnızca güç kullanma üzerine işlememeli, kanun gücüyle insanlara gerçeklik dışı, yapılamaz, denetim edilemez şeyler dayatılmamalı” sözlerini kullanıyor.
Yönetmelikteki, kripto paraların ödemelerde kullanımının yasaklanmasına ait maddeyi, konutta bira imaline litre sonu getiren düzenlemeye benzeten Özkan şunları söylüyor:
“O düzenlemeyle insanların meskenlerinde kaç litre alkollü içki üretebileceği sınırlanmıştı. Buna ait bir denetleme yok, zati bunu denetlemeye imkânı da yok hiçbir kurumun. Devletin denetim etmesinin mümkün olmadığı bir alanı düzenlemeye çalışması vatandaşlar üzerinde güç kullanma istencinin ve her hususta tek karar verici merci olma dileğinin bir sonucu.”
NFT’nin geliri kripto zincir yazılımcılarına
Özkan, TCMB’nin yönetmeliğini NFT olarak satışa çıkarırken öncelikli amacının eseri satmak olmadığını vurguluyor:
“Bu eser satıldığında değil, benim ve benim üzere kripto paranın ortaya koyduğu fikirlere inanan ve ona katkı sağlayan bireylerin sesi daha fazla duyulduğunda, kanun koyucular kocaman bir ekosistemi bir kalemle silemeyeceklerini anladıklarında maksadına ulaşacak. Olur da yarattığım bu NFT satılırsa elde edeceğim tüm geliri yeniden bu dönüştürücü fikirlere inanan ve ona katkı sağlamak isteyen blockchain yazılımcılarının ve iş geliştirmecilerinin yetiştirilmesi için yapılacak projeler için kullanacağım.”