ÇAĞLAR KUZLUKLUOĞLU – BLOOMBERG HT ARAŞTIRMA
Fed toplantısının beklendiği ve 75 baz puanlık faiz artırım kararının çıkmasının akabinde piyasalarda volatilitenin izlendiği hafta açıklanan tasarruf eğilimleri araştırmasında; yastık altı altın, nakit, sistem içi altın ve BES, iştirakçiler tarafından en çok tercih edilen tasarruf araçları olduklarını gözler önüne koydu.
ING Türkiye ve Ipsos işbirliğiyle yapılan Türkiye’nin Tasarruf Eğilimleri Araştırması’nın 2022 birinci çeyrek sonuçlarına nazaran, halkın yüzde 18,7’si tasarruf sahibi. Pandemi ile Türkiye ve dünyada artış gösteren tasarruf etme eğilimi, kelam konusu araştırmanın aktüel sonuçlarına nazaran de yüzde 18,7’lik bu oranla son 1,5 yılın en yükseğinde. Türkiye’de 2017 yılının Şubat ayından bu yana birkaç aylık istisna haricinde yıllık enflasyon yüzde 10’un üzerinde çift hanelerde seyrediyor.
Araştırmanın sonuçlarına bakıldığında; kurlarda üst taraflı besbelli hareketlerin izlendiği 2018’de yüzde 15-16’larda seyreden lakin 2017, 2019 yıllarında ve 2020’nin birinci yarısında yüzde 13-14’lerde kümelenen bir tasarruf sahipliği oranı görülüyor. 2020’nin üçüncü çeyreğinde yüzde 20’nin üzerine yükselen bu oran, o periyottan itibaren yüzde 18’lerde seyrediyor.
2021 yılından itibaren dünyada da bariz biçimde yükselen ve kalıcı hale gelen enflasyon şartları, Türkiye’de çift hanelerde seyreden enflasyonun 2022’nin birinci çeyreğinde yüzde 60’ların da üzerine çıkmasına neden oldu. Temel mal ve hizmet ögelerine erişimin zorlaştığı ve gelir ile ömür şartlarının baskı altında kaldığı ortamda, araştırma sonuçlarına nazaran yakın gelecekte tasarruf yapmayı planlayanların ortasında ise önümüzdeki “3 ay içerisinde” tasarruf edeceğini belirtenlerin oranı %18’den %16’ya gerilemiş görünüyor. Bu durumda tekrar araştırma sonuçlarına nazaran “yeterli gelirin olmaması”, tasarruf yapamamanın en kıymetli sebebi lakin bu sebep 2022 birinci çeyrekte bir evvelki çeyreğe nazaran daha yüksek oranda belirtilmiş vaziyette.
Yastık altı altın ve nakit zirvede
Çift haneli enflasyonun görüldüğü 2017’den günümüze kadar geçen müddette; ferdî emeklilik fonları 2020’ye kadar tasarruf aracı tercihi olma pozisyonunu önder olarak sürdürse de pandeminin başladığı 2020’den itibaren kademeli olarak gerileme kaydetti. Kişisel emeklilik fonlarını tıpkı periyotta ikinci sırada izleyen “yastık altı altın ve nakit Türk Lirası ve Döviz” ise 2021 yılı son çeyreği ve 2022 birinci çeyrekte birinci sıraya yükseldi. Tasarruf aracı tercihlerinde bir öbür dikkat çeken öge ise; seçenekler ortasına 2021 yılının birinci çeyreğinde dahil olan kripto para üniteleri oldu. 2021’in birinci çeyreğinde edindiği hissesini sonraki çeyrekte iki katına çıkaran kripto para üniteleri, ulaştığı seviyesi muhafazayı 2022’nin birinci çeyreğinde sürdürüyor. TL vadeli hesap; 2017 birinci çeyreğinde ferdî emeklilik fonları sonrası yüksek seviyedeki tercih edilme pozisyonunu fazla sürdüremezken bilhassa düşük faiz siyasetine paralel olarak genelde yatay ve aşağı taraflı bir trend ile ilerliyor. Sistem içi altın ise bilhassa ons altının ve döviz kurlarının yükselişleri ile dikkat çektiği 2018 ortasından günümüze olan trendi ile üst istikametteki seyri ile dikkat çekiyor. Döviz vadeli hesap ve vadesiz hesap kıymetli hisseleri ile istikrarlı biçimde pozisyonunu korurken, pay senedi ve fonlar tercihler ortasındaki yerlerini fazla değiştirememiş görünüyor. Hazine bonosu ve devlet tahvili ise en az tercih edilen araç olarak görülüyor.