Teklifin “gerçeğe ters bir bilgiyi alenen yayanlara mahpus cezasını” düzenleyen hususu Komite’de sert tartışmalara neden oldu.
CHP Mersin Milletvekili Alpay Antmen, düzenlemenin Anayasa’ya karşıt olduğunu, iktidarın, seçim sathı mahallinde endişe iklimi oluşturarak insanların muhalefet yapmasını engellemeyi ve muhalefet yapanları sindirmeyi amaçladığını söyledi.
“Bu düzenlemenin gayesi, basını baskı altında tutmak”
CHP Antalya Milletvekili Rafet Zeybek ise “Bu düzenlemenin maksadı basını baskı, tehdit altında tutmak. Bir ülkede basın baskı altındaysa o ülkede siz demokrasiyi ayakta tutamazsınız.” dedi. İktidarın, muhalif basını susturmayı istediğini öne süren Zeybek, “Bunun demokrasiyle bir ilgisi yok, bu fakat diktatörlük olan ülkelerde olur. Bu maddeyi büsbütün çekin.” tabirini kullandı.
İYİ Parti Ankara Milletvekili Ayhan Altıntaş ise yakasına “sosyal medyama dokunma” yazılı kırmızı kurdele taktı.
Kanun teklifinde muğlak sözlerin bulunduğunu lisana getiren Altıntaş, “Avrupa Birliği’nde platformların vatandaşı yanıltmasından korumak temel alınmış, bizde ise vatandaşı yayın yapmaktan korkutmak temel alınıyor. Bu düzenleme, gençliğe yapabileceğimiz önemli bir mahzur olur.” dedi.
“Dezenformasyon ismi altında yeni bir sansür”
CHP Küme Başkanvekili Özgür Özel, düzenlemenin “dezenformasyon ismi altında yeni bir sansür” içerdiğini söyledi.
Kanun teklifinin geri çekilmesini isteyen Özel, “Ayarını bozduğun kantar, gün gelir seni tartar. Bu kanun gelecek sene bugünlerde nasıl uygulanacak sorununu bir düşünün. Bu kadar keskin bir kılıcı bu türlü ortalığa koymak yanlış işler. Siz bizim uygun niyetimize güveniyorsunuz. ‘CHP periyodunda olsa da nasılsa bunlar o denli yapmaz, bu türlü yapmaz.’ Bir yapan çıkarsa duman olursunuz.” tabirlerini kullandı.
Düzenleme konusunda gazetecilere, “Merak etmeyin, bu düzenlemeden size bir şey olmaz.” denildiğini belirten Özel, şöyle konuştu:
“Bu kabahatten bal üzere gazeteci yargılanacak. Siz, ‘Türkiye’de gazetecilik yaptığı ya da haber yaptığı için yargılanan yok. Bu kişi, halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma hatasını işlediği için yargılanıyor.’ diyeceksiniz. Bu kadar gazeteci içeri giriyor, çıkıyor, hiçbiri gazetecilik kabahatinden girmedi. Zira ya ‘ajan’ ya ‘terörist’ ya da bilmem öbür bir şey. Bir yanlışın içindesiniz. Bu, iki ucu keskin bıçak. Bu, tutanın da eline verdiğinizin de elini yaralar. Bu türlü fanteziyle oluşturulan, ‘Nasılsa dönem bizim zamanımız.’ diyerek yapılan maddelerden hiçbir yarar görmeyeceksiniz. Siyaseten Titanik’in içindesiniz, daima orkestraya, ‘Bir şey yok, daha yüksek çal.’ diyorsunuz. Bir şey var, yaslandınız gidiyorsunuz. Bizi bunlar yıldıramaz.”
Özel, dezenformasyon kanununun çıkarılması gerektiğini söyleyerek, “İllallah dedik. Siz bir rahatsız oluyorsanız, biz beş rahatsız oluyoruz fakat bunu hakikaten yargı bağımsızlığında, gazetecilik mesleğini etkilemeyecek, gençleri sansürlemeyecek, Türkiye’de daraltılmış basın alanına nefes aldıran, özgür basını zora sokmayacak yahut onların çalışmalarını imkansızlaştırmayacak halde düzenlemek lazım.” dedi.
“Dezenformasyondan en fazla CHP milletvekillerinin canı yanıyor”
CHP İstanbul Milletvekili Turan Aydoğan, toplumsal medyada dezenformasyondan en fazla CHP milletvekillerinin canının yandığını, en çok kendilerinin tehdit edildiğini söyledi.
Sahte hesaplar üzerinden taarruzlara değinen Aydoğan, “Bot hesaplar ya da fakir vatandaş toplumsal medyada sizlerin kamplaştırması nedeniyle haddini aşacak işler yapıyor. Kamplaştıran politikalarınızdan vazgeçerseniz toplumsal medyada bu kirlilik oluşmaz.” değerlendirmesini yaptı.
HDP Ağrı Milletvekili Abdullah Koç ise “Düzenlemeyle fikir hürriyetini yok edeceksiniz. Bunu bütünüyle geri çekin.” dedi.
CHP İzmir Milletvekili Tuncay Özkan, düzenlemeyle gazeteciye, haber kaynağını açıklama mecburiliği getirildiğini, hiçbir gazetecinin kaynağını açıklamaya zorlanamayacağını söyledi.
“Dijital dünyaya bir sistem getirilmesi gerekiyor”
Teklif sahibi olarak tenkitlere yanıt veren AK Parti Kahramanmaraş Milletvekili Ahmet Özdemir, hayatın bir modülü olan dijital dünyaya bir nizam getirilmesi gerektiğini, düzenlemeye sırf temel hak ve özgürlükler penceresinden bakmanın yanlış olduğunu, insanların kişilik hakları üzerinden de bakmak gerektiğini lisana getirdi.
“Halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma” cürmünü, hudutları çizilen ve güç işlenebilecek bir cürüm olarak değerlendirdiklerini belirten Özdemir, “Bu hatanın oluşması için 4 koşulun bir ortada gerçekleşmesi lazım. Yalnızca halk ortasında tasa, kaygı yahut panik yaratmak saikiyle hareket etmek. Özel bir kast var. Kişi bu maksatla hareket edecek. Ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu sistemi ve genel sıhhati ile ilgili gerçeğe karşıt bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli halde alenen yaymak. Bu düzenleme gazetecilere dair bir düzenlemeymiş üzere lanse edildi fakat bu türlü bir şey yok. Basın bu hatanın içinde değil.” açıklamasını yaptı.
Teklif sahibi MHP İstanbul Milletvekili Feti Yıldız, kelam konusu düzenlemeyle korunmak istenenin kamu faydası ve iç barış olduğunu belirtti.
Yıldız, Anayasa ve Basın Kanunu ile muhafaza altına alınan haber verme hakkını kapsamını aşmayan, tenkit hedefi taşıyan sözlerin, kanun teklifinde düzenlenen “halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma” cürmünü oluşturmayacağını söyleyerek, “Suçun oluşması için fiilin, neticeyi meydana getirmeye uygun ve elverişli olması gerekir. Bütün bunlar bir ortaya gelmeden bu hata oluşmaz.” dedi.
“Tamamen müspet buluyoruz”
Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Mutahhar Keleşoğlu, “Gelişen teknolojiyle birlikte insan haklarının da bu derece geliştiği bir ortamda, birbirimizi sınırlamadan, şahısların söz özgürlüğünü kısıtlamadan fakat yanlışsız bilgiye erişim hakkının da ziyan görmemesi için bu türlü bir düzenlemeye çoktan beri muhtaçlık vardı.” dedi.
Keleşoğlu, kanun teklifinin, gerçeğe alışılmamış bir bilgiyi alenen yayanlara mahpus cezasını düzenleyen hususunu büsbütün müspet bulduklarını bildirdi.
“Uygulamada doğurabileceği sakıncalara işaret ettim”
Yargıtay 8. Ceza Dairesi Üyesi İhsan Baştürk ise teklifin yasalaşması halinde “halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma” cürmüne ait belgelerin kendilerinin vazife alanına gireceğini tabir etti.
Maddeyi teknik bir ceza hukukçusu olarak değerlendirdiği söyleyen Baştürk, şöyle konuştu:
“Kamu nizamı, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu barışını bozma kavramları… Bunların içeriğinin belirlenmesinin yargı erki tarafından uygulanmasında değerli tartışmalar çıkabileceğini iddia etmek hiç de güç değil. Bunu örnek kararlarımızda görüyoruz. Yayma teriminin içeriğinin belirlenmesi, bilhassa günümüzde bilgisayar ağları ortamında yayma ve alenen yayma fiillerinin kapsamının, Türk Ceza Kanunu’nun suça iştirak yani yardım etme, suça katılma, azmettirme kararları ile birlikte değerlendirildiğinde bunun belirlenmesi hakikaten uygulamada farklı zahmetler doğurabilecek nitelikte gözüküyor. Bu bağlamda örneğin bir içeriğin yalnızca beğenilmesi, retweet yapılması, paylaşılması yayma mıdır, bunun hudutları nedir? İştirak kararları çerçevesinde nasıl pahalandırılacak? Hasebiyle hangi fiiller cürüm oluşturup, hangileri oluşturmayacak? Bunun belirlenmesi alenen yayma ögesi manasında da zorluklar doğuruyor.”
Gerçeğe karşıt bilgi kavramının içeriğinin belirlenmesine değinen Baştürk, şunları kaydetti:
“Ceza hukukunun gayesi maddi gerçeği bulmaktır. Buradaki gerçeklik nedir? Datadan mi bahsediyoruz? Bilgiden bahsediliyor lakin her data bilgi midir? Hasebiyle hangi cins bilginin bu kanun kapsamında olduğunun belirlenmesi bence bir gereksinim ögesi olarak göze batıyor. Gerçeğe karşıt bilgi ögesi doğal ki hakim tarafından belirlenecek fakat bu epeyce güç olarak gözüküyor. Bu hata tipi, 217/A birinci kere hukuk sistemimizde yer alacak. Norm yapma tekniği bakımından da kimi sakıncalar tespit ettim. Acizane, teklifle öngörülen cürüm tipi aslında basın yayın yoluyla işlenebileceği gözetildiğinde zira bu data, bu bilgi yüzde 99 basın yayın yoluyla işlenebilecek bir cürüm lakin 218’inci hususta bildiğimiz üzere bir ağırlaştırıcı sebep var. Münasebetiyle basın yayın yoluyla işlenebilmesini, adeta bir ağırlaştırıcı sebebi, yine ağırlaştırıcı sebep saymak yoluyla norm yapma tekniğine ters bir istikamete getiriyoruz. Açıkladığım sebeplerle hatada ve cezada yasallık unsurunun temel birleşimi olan bellilik unsuru bağlamında uygulamada doğurabileceği sakıncalara işaret ettim.”
Müzakerelerin akabinde kelam konusu kelam konusu unsur komitede kabul edildi.
