TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı’nın hazırladığı raporda kripto paraların, yüksek oynaklık nedeniyle sağlam ödeme aracı olmadığı, yatırım ve spekülasyonda ise avantajlarının bulunduğu değerlendirildi.
Raporda, dezavantajları ve riskleri değerlendirildiğinde, birçok kripto paranın yüksek oynaklık sebebiyle emniyetli bir ödeme aracından daha çok yatırım ya da spekülasyon aracı olarak kullanıldığı tespiti yapıldı.
Raporda, her geçen gün yeni kripto para ünitelerinin ortaya çıktığı belirtilerek, avantajlar şöyle anlatıldı:
7/24 SÜREÇ YAPILABİLİYOR: Onay ve uzlaşma süreçlerinin uzunluğu kripto para üniteleri ortasında farklılık göstermekle birlikte genelde merkezi olmayan kripto para üniteleri için bir saatten az, merkezi kripto para üniteleri için ise anlık olarak gerçekleşmektedir.
FERDÎ BİLGİLERİ AÇIKLAMA ZARURİLİĞİ YOK: Kripto para platformlarının anonim olması kripto parayı yalnızca yasa dışı işler için kullanan bireyler açısından değil, süreçler esnasında ferdî bilgilerini saklı tutmak isteyen kullanıcılar açısından da faydalı olmaktadır. Borçlunun ödeme yapmak istediği bireye kimlik bilgilerini açıklama zaruriliği yoktur.
DÜŞÜK MALİYET: Kullanıcılar dijital platformların üzerinde kripto para bulundurdukları vakit hesap işletim fiyatı ödemek zorunda değildir. Yani süreçleri yapabilmek için kullanıcıların tek yapması gereken sanal bir cüzdana sahip olmaktır.
Hiçbir ödeme hizmeti sağlayıcısı bulunmadığından, ekseriyetle hizmetler için ödenecek bir fiyat yoktur ya da son derece cüzidir. Kripto para kullanıldığında, öbür para ünitelerinin tersine, döviz kuru masrafı üzere bir masraf da bulunmamaktadır.
Dezavantajlar neler?
KAMU OTORİTELERİNİN KISITLI MÜDAHALESİ: Kripto para ünitelerinin türel statüsü makul değildir ve buna ait bir denetleme ve düzenleme yapılmasına ait çalışmalar çok yeni.
Bu nedenle kullanıcılar, kusur olması durumunda paranın geri alınabilmesi ve garanti kapsamındaki düzenlemelerden faydalanamamaktadırlar. Kamu otoritelerinin piyasaya müdahale etme imkânlarının kısıtlı olması, kripto para ünitelerinin yaygın olarak kullanılmasını etkileyen sebeplerden biri olarak bedellendirilmektedir.
ŞEFFAFLIK SORUNU: Bitcoin üzere belli kripto paralar için bile birtakım durumlarda bilgi edinme imkanının kısıtlı olması ve şeffaflığa ait bir düzenleme bulunmaması, kripto para ünitelerine karşı bireylerin daha ihtiyatlı olmasına sebep olmaktadır. Şeffaflığın olmaması dolandırıcılık riskinin de artmasına sebep olmaktadır.
YASAL RİSKLER: Kripto paraların yasal statüsünün belli olmamasının kimi sonuçları bulunmakta. Örneğin, bir borç bağlantısında alıcı taraf ve borçlu ortasında kripto para ile ödeme yapılacağı konusunda anlaşmış olmaları dışında, kripto paranın genel olarak toplumda kabul edilmesini sağlayacak bir araç olmadığı gözlemlenmektedir.
Kripto para ile süreç yapan ticari işletmelerin kripto paraları bir ticari bağlantıda tekrar kullanabilmelerinin de garanti altında olmadığı görülmektedir. Kurulmuş, açık, şeffaf ve uygulanabilir bir yasal temele sahip olmak, ödeme, takas ve uzlaştırma düzenlemelerinin temel ögesi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Sürdürülebilirlik: Süreklilik sorunu vardır. Kullanıcılar, kripto para süreçlerindeki ani ve beklenmedik bir kesintiyle birlikte ellerinde kıymeti olmayan bir ‘şeyle’ baş başa kalma riski ile karşı karşıyadır. Kripto para ünitesi herkes tarafından kabul edilmiş bir ödeme aracı değildir.
OYNAKLIK (VOLATİLİTE): Kripto paralar, sağlam ve dengeli bağımsız standartlara tabi olmadığından, dünya çapındaki borsalarda alım, satım, piyasa faaliyeti, piyasa imali, uzlaştırma ve takas üzere süreçlerde tertipli olarak kullanılamamaktadır.
Bitcoin’in kıymeti bazen tek bir gün içinde yüzde 40’tan fazla artmış yahut azalmıştır. Bu oynaklık ise ellerindeki kripto parayı nakde çevirmek isteyecek ya da kripto paralarla mal ya da hizmet almak isteyecek kullanıcılar açısından büyük bir sorun olarak kabul edilmektedir.
Birinci kez hacze husus oldu
İstanbul İcra Hukuk Mahkemesi, bir borçlunun kripto parasının bulunduğu hesaba haciz süreci yapılmasına yönelik itirazını, bu tıp paraların da emtia ve menkul değerler kapsamında değerlendirileceği gerekçesiyle reddetti.
Kripto para, Türkiye’de birinci defa bir mahkeme tarafından menkul kıymet olarak kabul edildi. İstanbul İcra Hukuk Mahkemesi’nin aldığı bu karar, Türkiye’de kripto paralara yönelik birinci türel süreç olması nedeniyle emsal kıymet taşıyacak. Mahkemenin kararında şöyle denildi:
“Her ne kadar davacı, kripto paraların haczedilmeyeceğini argüman ederek şikayetçi olmuş ise de bu cins paraların da emtia ve menkul değerler kapsamında kıymetlendirilmesi gerektiği, bir çeşit dijital döviz yahut sanal para olarak kabul edildiği, münasebetiyle haczedilebileceği anlaşıldığından şikayetin reddine dair karar verilmiştir.”
