Hürriyet’yen Noyan Doğan’ın ilgili yazısı şöyle; Kripto para borsalarında yaşanan dolandırıcılık olayları -ki, ben bu yaşananları geçmişteki banker krizinin yeni versiyonu olarak görüyorum- sonrası okuyuculardan çokça soru alıyorum.
Bazıları ‘yok mu bu işin sigortası, dünyada yapılıyormuş bizde niçin sigortalanmadı?’ diye soruyor, bazıları ‘siber sigortaların içine girmiyor mu?’ diye merak ediyor.
Gelen soru ve yorumlara baktığımda, bunların bir kısmının bizdeki dolandırıcılık olaylarından mağdur olanlar olduğunu; bir kısmının ise dünyadaki kripto paralara yatırım yapıp, kaygı duyanlar olduğunu anlıyorum.
Aslında sorunun yanıtı net; mevzuatı olmayan, hiçbir merkezi otoriteye bağlı olmayan bir işin sigortası da olmaz. Yani, bizde, kripto para borsalarına yönelik rastgele bir sigorta uygulaması yok ve bahsedildiği üzere siber sigortalar kripto paraları da kapsamıyor. Dünyada ise durum farklı.
PARALAR NASIL ÇALINIYOR?
Okuyucular sorunca dünyadaki durum hakkında biraz araştırma yaptım. Dünyada kripto paraların toplam bedelinin 2 trilyon doların üzerinde olduğu ve bunun da yalnızca 100-150 milyar dolarının sigortalı olduğu kestirim ediliyor.
Pekala, sigortaya talep mi yok? Tersine, kripto para borsaları sözün tam manasıyla sigortacıların peşinde koşuyor. Haksız da sayılmazlar, dünyadaki sayılara baktım, kripto para borsalarında her gün ortalama 5 milyon dolarlık kripto para varlığı çalınıyor.
Hatta, isim vermeyeceğim, geçen yılın sonlarında dünyada büyük bir kripto para borsasından 500 milyon dolar bedelinde kripto para çalındı.
Nasıl çalınıyor? Kripto para borsası internetten sanal cüzdanlar, şifreler, özel anahtarlar üzerinden yürüdüğünden hacklenmeye de müsait. Hırsızlar ya da hackerler, sanal cüzdanların anahtarlarını ya da şifrelerini kırıp, kripto paraları dijital olarak kendi anonim hesaplarına aktarıyorlar.
Yalnızca bu kadarla da kalmıyor, yasa dışı para kazanmak için öteki aksiyonlara de başvuruyorlar. Dünyada artık kripto para hırsızlığı gerçek bir risk olarak görülüyor.
SİGORTACILAR YANAŞMIYOR
Tabi sistem bu kadar riske açık olduğundan kripto para borsaları ve kripto paraya yatırım yapanlar da sigortanın peşinde koşuyor. Sigortacılar ise bu mevzuya şimdilik çok temkinli yaklaşıyor. Neden? Birkaç nedeni var.
Birincisi, kripto para borsalarının dünyada yasal mevzuatının ve kontrolünün olmaması, hükümetler tarafından düzenleme yapılmaması. İkincisi, istikrarsız bir piyasa olması, fiyatının günden güne dalgalanması. Bu durum hem sigorta yapılmasını engelliyor hem de sigortayı kıymetli hale getiriyor.
Sigortacılar, yolsuzluk ve dolandırıcılık nedeniyle her yıl milyonlarca dolarlık kripto para ünitesinin kaybedildiğini söylüyor. Sigortacıların, kripto para borsaları ile ilgili farklı de bir tespiti var; ‘birinin kripto parası çalındığında, o paranın fiilen sahibi olunmadığından, hak sahibi de olunmaz, hak sahibi olunmayan bir şeyin de sigortası olmaz’ deniyor.
YENİ DÜZENLEME YOLDA
Şunu da kabul etmek lazım, dünyada kripto paraya, hem yatırım için hem de ödeme aracı olarak talep artıyor. Şimdilik isteksiz üzere davransalar da kripto para borsası sigortacıların radarında. Hükümetler, kripto para borsaları için yasal düzenleme yaptıklarında -ki, yakın vakitte bu alanda önemli düzenlemeler yapılacak- kripto paralar da sigortacılar için cazip pazar haline gelecek.
Konuştuğum sigortacılar, kimi ülkelerin kripto para borsalarına yönelik yaptıkları düzenlemelerin içine sorumluluk sigortasını koymaya hazırlandıklarını belirtiyorlar.
Bizde de son yaşanan olaylardan sonra kripto para borsalarına yönelik düzenleme yapılıyor, hatta düzenlemenin sonuna da gelindi. Bizdeki düzenlemenin içinde sigorta sisteminin olup olmayacağı şimdi net değil.
Lakin sigortacılarla konuştuğumda yasal düzenleme yapılıp da sistem inançlı hale geldiğinde kripto para borsalarına da sigorta yapılacağını vurguluyorlar.
SİGORTA DOLANDIRICILIĞI DA KAPSIYOR
Dünyada sigorta şirketleri kripto paraları riskli gördüklerinden ya sigortalamıyorlar ya da çok yüksek primler talep ediyorlar. Dünyada kripto para borsalarını sigortalayan sigorta şirketi sayısı şimdilik bir elin parmaklarını geçmiyor.
Uygulanan sigorta ise, dijital varlıkların kaybolmasını, hasar görmesini, yok edilmesini, sermaye kaybını ve elektronik hırsızlık dahil tüm dolandırıcılığı kapsıyor. Lakin temel sorun istenen primlerin yüksek olması.
Sigortacılar, kripto para meblağının yüzde 5’ine kadar varan fiyatlarda yıllık prim talep ediyor. Son periyotta ise sigorta bulmakta zorlanan kripto para borsaları, kendi sigorta fonlarını oluşturmaya başladı. Bu kapsamda da kripto para borsasında yapılan her sürecin küçük bir yüzdesi, çalınmaya yönelik bir fona aktarılıyor.
