Çalışanlar hastalık durumunda işe gitmekte zorlanabiliyor ve güzelleşmek için meskende istirahat etmek isteyebiliyor. Bu türlü bir durumda, hastalanan çalışanın devamsızlığının nedenini hastaneden aldığı sıhhat raporu ile kanıtlaması gerekiyor.
Şayet çalışan hastalandığını gösteren raporu patronuna veremezse, yaptığı devamsızlık mazeretsiz olarak kabul ediliyor. Başka taraftan, pek çok patronun çalışanların sık sık rapor almasının yol açtığı suistimaller konusunda şikayetçi olduğu görülüyor.
Rapor parası nedir?
Toplumsal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından hastalık sigortası kapsamında sigortalılara raporlu olduğu günler için süreksiz iş göremezlik ödeneği ödeniyor.
Hastalanan ve bunu istirahat raporu ile belgeleyen sigortalılara istirahatlı oldukları günler için ödenen süreksiz iş göremezlik ödeneği, çalışanlar ortasında çoğunlukla ‘rapor parası’ olarak biliniyor.
Rapor parası ile sigortalının hastalık nedeniyle çalışamadığı günlerde gelir kaybına uğramasının önlenmesi amaçlanıyor.
Rapor parası, SGK tarafından yetkilendirilmiş tabip yahut sıhhat şuraları tarafından verilen sıhhat raporuna bağlı olarak ödeniyor. Aksi taktirde, yetkilendirilmemiş doktor ve kurumlardan rapor alınması durumunda SGK tarafından rapor parası ödenmiyor.
Çalışanın hasta olduğu periyoda ait olarak verilen istirahat raporlarında, rapor bitim tarihinde sigortalının çalışabileceği yahut işbaşı yapmayıp tekrar denetim için muayene olması gerektiği belirtiliyor.
Bu açıdan, raporlu emekçiye rapor bitim tarihinde işbaşı verilmiş ise çalışmaya başlaması gerekiyor. Lakin denetim ibaresi belirtilmiş ise tabip tarafından tekrar muayene edilen çalışan, çalışamaz raporunu kapattırmalı ve işbaşı tarihi almalı.
Rapor parasının ölçüsü, ayakta tedavilerde sigortalının günlük karının üçte ikisi, yatarak tedavilerde ise yarısı kadardır. Bu durumda, raporlu çalışan hastanede yatıyorsa daha az, meskeninde istirahat ediyorsa daha çok rapor parası alıyor. Ayrıyeten, yüksek fiyatlı çalışana ödenen rapor parası da daha yüksek oluyor.
Rapor parası ne kadar mühlet ödeniyor?
SGK, raporlu olunan müddetin üçüncü gününden itibaren rapor parası ödemeye başlıyor. Bu durumda, 5 günlük rapor almış olan bir çalışana raporlu olduğu 3’üncü, 4’üncü ve 5’inci gün için toplamda 3 günlük rapor parası ödeniyor. Lakin 2 günlük rapor alan bir çalışana rapor parası ödenmiyor.
Bunun yanında, çalışanın iş kazası yahut meslek hastalığı nedeniyle iş göremez durumda olması halinde, yani bu nedenle raporlu olması durumunda, raporlu olduğu bütün günler için rapor parası ödeniyor. Böylelikle, iş kazası nedeniyle istirahat raporu alan çalışanın rastgele bir gelir kaybına uğraması önlenmiş oluyor.
Rapor parası nasıl alınır?
Çalışanın raporunu patrona sunması ve patronun de raporu 5 gün içinde e – rapor sistemine girmesinden sonra SGK sistemine düşen rapor inceleniyor ve onay veriliyor. Kelam konusu onayın akabinde PTT’ye ödeme talimatı gönderiliyor.
Çalışana da kısa ileti aracılığıyla bilgi veriliyor. Sonrasında da çalışan gidip rapor parasını alabiliyor. Rapor parasının 2 ay içerisinde alınmaması durumunda kelam konusu meblağ SGK’ya iade ediliyor.
Raporlu kişi çalıştırılabilir mi?
İstirahat raporu alan çalışana SGK tarafından rapor parası ödenebilmesi için çalışanın raporlu olduğu müddette çalışmamış olması ve patron tarafından e – bildirge sisteminde çalışanın çalışmadığı günler için eksik gün nedeni olarak ‘01 – İstirahat’ seçeneğinin işaretlenmiş olması gerekiyor. Bu formda, SGK kelam konusu çalışan için ‘çalışmadı’ bildiriminin yapıldığını kabul ederek bireye rapor parasını ödüyor.
Patron raporlu çalışanı SGK’ya bildirmezse ne olur?
Çalışanın istirahat raporu müddetinde çalıştığı tespit edilmesi durumunda çalışana SGK tarafından çalıştığı günler için iş göremezlik ödemesi yapılmayacaktır.
Fakat bu durumdan SGK’nın haberi yoksa, yani patron istirahatli olduğu mühlet içinde çalışan kişi için ‘çalıştı’ bildirimini yapmazsa, SGK sigortalının raporlu olduğu mühlet içinde çalışmadığını kabul ederek, raporlu görünen çalışana rapor parası ödeyecektir. Bu durumda, kelam konusu meblağ yersiz ödeme kapsamında yasal faizi ile birlikte geri alınacaktır.
Bu türlü bir durum tespit edildiğinde, patrona idari para cezası da uygulanıyor. Buna nazaran, kişinin raporluyken çalıştığını SGK’ya bildirmeyen patrona, bu bildirimi yapmaması nedeniyle brüt taban fiyatın yarısı fiyatında idari para cezası kesiliyor.
Bu meblağ da 2021 yılı için 1.788,75 TL. Münasebetiyle, istirahat raporu alan çalışanın istirahatli olduğu müddet zarfında çalışması durumunda, patronun kelam konusu kişinin çalıştığını SGK’ya bildirmesi kural.
Öbür taraftan, istirahat devrinde kişinin çalışmasının, doktorun bildirdiği önlem ve tavsiyelere uymaması sonucu tedavi müddetinin uzamasına yahut iş göremezlik oranının artmasına ve malûl kalmasına neden olması durumunda çalışana ödenecek iş göremezlik ödeneğinin dörtte birine kadarı SGK tarafından eksiltiliyor.
