Hürriyet’ten Noyan Doğan’ın ilgili yazısı şöyle; Mahkeme hayat sigortasının tüketicinin onayı olmadan yapıldığına karar vererek, sigortanın iptaline, kesilen primin de iadesine hükmetti.
Mahkemenin bu kararı son bir haftadır gündemde. Hal bu türlü olunca da okuyuculardan, ‘ben de hayat sigortasını iptal ettirebilir miyim?’ diye sorular gelmeye başladı.
KREDİ ALIRKEN BUNLARA DİKKAT!
Bu bahiste tüketicilerin hakları nelerdir, anlatayım. Birincisi, bankadan kredi kullanırken hayat sigortası yapılması zarurî olmadığı üzere, banka sigortayı zarurî da tutamaz.
Fakat banka kredi verirken hayat sigortası isteyebilir. Nasıl tüketicinin kredi kullanırken hayat sigortasını istememe hakkı varsa, bankanın da kredi verirken sigortayı talep etme hakkı var; hatta, ‘hayat sigortası yoksa kredi vermiyorum’ deme hakkı bile var. İkincisi, bankalar ekseriyetle, kredi verirken kendi çalıştığı sigorta şirketinin hayat sigortasını yapıyor.
Banka, bu türlü bir zorlama da yapamaz. Banka hayat sigortasını isteyebilir, tüketici ya bankanın sunduğu hayat sigortasını yaptırır ya da gidip diğer sigorta şirketinden sigorta yaptırıp, bankaya sunar; banka da bunu kabul etmek durumundadır. Buraya kadar anlattıklarım tüketicinin yasal hakları.
MAHKEMEYE BAŞVURUYORLAR
Bir de işin öteki boyutu var. Yıllardır okuyuculardan, ‘ne gerek var sigortaya, kredinin maliyetini artırıyor’ şikayetleri kadar; bankadan kredi kullanıp da vefat edenlerin yakınlarından, ‘sigorta yapmamış, borç bize kaldı, ödeyecek durumumuz yok, bankayı mahkemeye vereceğiz’ formunda de çokça şikayet alırım.
Gidin bakın mahkemelere, bankalara açılan davaların bir kısmı da ‘neden sigorta yapmadın?’ davalarıdır. Açık konuşalım; bilhassa konut ve araç kredilerinde zati ipotek konuyor. Banka her kural altında verdiği kredinin karşılığını alıyor. Maalesef, hayat sigortası ile bankanın kendini muhafazaya aldığı üzere kamuoyunda yanlış bir algı var.
Aslında sigorta tüketiciyi koruyor. Şayet sigorta yoksa ve ölen kişinin yakınları da borcu ödeyemiyorsa kredi ile alınan konut, araç ya da her ne alınmışsa elden gidiyor. Sigorta yapılmışsa sigorta şirketi kredi meblağının tamamını bankaya ödüyor ve geride kalanların borcu kapanmış oluyor.
Araştırdım, yalnızca geçen sene, vefat edenlerin bankalara olan kredi borçları nedeniyle hayat sigortalarından 3 milyar liranın üzerinde tazminat ödenmiş. Bu bireylerin bir kısmı da geçen yılki zelzele ve sel afetlerinde, bir kısmı da koronavirüs salgını nedeniyle hayatını kaybedenler. Sigorta şirketleri, hayatını kaybedenlerin bankalara olan tüm borçlarını ödemişler.
BURSA’DAKİ TIR FACİASINDA YENİ GELİŞME
BURSA’DA TIR’ın neden olduğu trafik kazasının sigorta boyutuna ‘Bursa’daki TIR faciasının sonuçları ağır olacak’ başlıklı yazımda değinmiştim.
Kazada maddi ve vücudu dahil, 8 milyon liralık hasarın kelam konusu olduğunu, zararın trafik sigortasının limitleri dahilinde karşılanacağı söz ederek, bir kişi için en fazla 430 bin lira, toplamda da 4 milyon 300 bin lira vefat tazminatı; hasar gören araçlar için de toplam 86 bin lira ödeneceğini, bunun da 20 araç ortasında hisse edileceğini belirtmiştim.
Araçları ziyan görenler ile hayatlarının kaybedenlerin yakınlarının sigorta limitini aşan kısmını TIR’ın sahibi ve sürücüsünden talep edeceklerini de yazmıştım.
FRENİ PATLAMAMIŞ
Bunları niçin anlattım? TIR faciası ile ilgi yeni bir gelişme yaşandı. TIR’ın sürücüsü, frenin patladığını, aracın denetimini kaybettiğini savunmuştu. Kazayı inceleyen heyetin hazırladığı uzman raporu açıklandı.
Raporda, TIR’ın fren sisteminde hava kaçağı ve patlamanın kelam konusu olmadığı, fren sistemlerinin bakımsızlığının ölümlü, yaralanmalı, hasarlı trafik kazasının meydana gelmesinde etken olduğu tabir edildi. TIR’ın sahibinin tekerlek ve fren bakımlarını vaktinde yaptırmadığı için kusurlu olduğu da raporda yer aldı.
Pekala, bu ne manaya geliyor? Olağan kurallarda araç şoförünün ağı kusurlu olması halinde trafik sigortası, kazada ziyan görenlerin vücudu ve maddi ziyanlarını karşılıyor lakin ödediği parayı, ağır kusur olduğu için TIR’ın sahibi ve sürücüsünden hukuk yoluyla alıyor; yani rücu ediyor. Bursa’daki TIR faciasında ise trafik sigortasını yapan sigorta şirketi limitler dahilinde hasarları ödeyecek lakin rücu edemeyecek. Neden? Zira, aracın bakımını yaptırmamak trafik sigortası açısından ağır kusura girmiyor. Ağır kusur olması için şoförün ehliyetsiz, alkollü olması ve taşıyacağından fazla yük alması gerekiyor. Tabi, mahkeme ağır kusur kararı verirse o vakit iş değişir. Bugünkü durumda, Bursa’daki faciaya neden olan sürücü ve TIR’ın sahibi rücu işinden kurtarmış gözüküyor.
