Sigortalı olarak çalışan bir kişinin vefatı sonrası geride kalanlara mevt aylığı bağlanır. Mevt aylığı bağlanması için sigortalının muhakkak bir müddet prim ödemiş olması gerekir.
Ölen eşten ötürü maaş alan dul eş yine evleninceye kadar aylık almaya devam edebilir. Fakat bir eş iki eşinden birden mevt aylığı alamaz.
1 – Ölüm aylığı kaideleri nelerdir?
Sigortalı bir kişinin vefatı halinde geride kalanlara vefat aylığı bağlanabilmesi için en temel koşul prim ödeme müddetidir.
Buna nazaran vefat eden kişi ismine mevt tarihi prestijiyle en az 5 yıl prim ödenmiş ise geride kalanlara vefat aylığı bağlanır. 5 yıldan az primi olan kişinin vefatı halinde ise geride kalanlara aylık bağlanmaz.
Öbür yandan vefat eden kişi 4/a’lı yani eski ismiyle SSK’lı ise, bu durumda borçlanma mühletleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı olup toplam 900 gün uzun vadeli sigorta kollarına prim ödenmiş olması halinde de geride kalanlara vefat aylığı bağlanabilir.
2 – Kimlere mevt aylığı bağlanır?
Vefat aylığı geride kalan eş, çocuk, anne babaya bağlanabilir. Lakin bu bireylerin birtakım koşulları taşıması gerekir. Vefat eden kişi ile mevt tarihinde yasal evlilik bağı bulunan eşe aylık bağlanır.
Sigortalının eşinin çalışması yahut kendi sigortalılığı nedeniyle aylık yahut gelir alıyor olması bu durumu değiştirmez. Hasebiyle vefat eden kişinin eşi çalışsa da, emekli olsa da mevt aylığı alabilir.
Vefat eden kişinin çocuklarında ise farklı kriterler kelam bahsidir. Vefat eden kişinin kız çocuklarına evli olmamaları koşuluyla yaşa bakılmaksızın vefat aylığı bağlanır.
Evlenen kız çocuğunun ise aylığı kesilir. Kız çocuk boşanırsa yine hak sahibi pozisyonuna gelir ve aylık alabilir. Kız çocuk evlenirken çeyiz parası almış ise, boşanır boşanmaz yine hak sahibi olmaz.
Erkek çocuklarında ise yaş kuralı kelam hususudur. Erkek çocukları ise 18 yaşına kadar vefat aylığı alabilirler. Orta öğretime devam eden erkek çocuk 20, yüksek tahsile devam eden erkek çocuk ise en fazla 25 yaşına kadar mevt aylığı alabilir. Yaş kaidesini geçen erkek çocukların aylıkları kesilir.
3 – Dul eş yine evlenirse aldığı vefat aylığı kesilir
Vefat eden eşinden ötürü mevt aylığı alan eş, çalışırsa aylığını kaybetmez. Lakin tekrar evlenirse mevt aylığı kesilir.
Bu noktada akıllara gelen konu, kişinin ikinci evliliğinde de eşinin vefat etmesi halinde ikinci vefat aylığını alıp alamayacağıdır. Kişi birinci evliliğinden vefat aylığı alırken, ikinci kere evlendiği anda birinci evliliğinden hak etmiş olduğu vefat aylığı kesilir. Hasebiyle yine evlenen eş, evliyken eski eşinden ötürü mevt aylığı alamaz.
Lakin birinci eşinden vefat aylığı kesilen ve ikinci kere evlenen eş, ikinci evliliğinde de eşinin vefatı halinde bu eşinden ötürü da vefat aylığına hak kazanmış ise bu durumda iki vefat aylığını birlikte alamaz, sadece tercih ettiği aylığı alabilir. Münasebetiyle bir eşe iki eşinden ötürü vefat aylığı birlikte ödenmez.
4 – Vefat aylığı yalnızca bayanlara değil, erkeklere de ödenir
Vefat eden eşten ötürü geride kalan eşe bağlanan aylık halk ortasında dul aylığı olarak isimlendiriliyor. Bu türlü olunca da, güya sadece bayanlar mevt aylığı alabilir üzere bir algı oluşuyor.
Kanun, erkek bayan ayrımı yapmıyor, Sigortalının eşi olarak hak sahibi kişiyi tanımlıyor. Bu nedenle eşini kaybetmiş erkekler de mevt aylığı alabilir. Eşini kaybetmiş erkeğin çalışması yahut emekli olması mevt aylığı almasına mahzur olmadığı için evlenmediği sürece mevt aylığının alınması mümkündür.
5 – Geriye dönük talep edilebilir
SGK’dan vefat aylığı alabilmek için hem gerekli koşulları sağlamak, hem de yazılı olarak SGK’ya başvurmak gerekiyor. Gerekli kuralları sağladığı halde SGK’ya başvurmayanlara otomatik olarak aylık bağlanmıyor.
Hem anne baba ve kocadan birlikte aylık kazandığını bilmeyenler, hem de dul kalan erkeklere mevt aylığı bağlandığını bilmeyenlerin SGK’ya müracaat yaparak hak sahibi olduklarını anlamaları çok değerli.
Şayet kişi vefat aylığı hak etmesine karşın SGK’ya müracaat yapmadıysa, 5 yıl geriye dönük olarak vefat aylıklarını talep edebiliyor. Lakin 5 yıldan eski mühletler için mevt aylığı talep edilemiyor.
Bu nedenle eşini kaybeden erkeklerin hak sahibi olup olmadıklarını değerlendirmeleri ve bir an evvel SGK’ya başvurmaları çok değerli. Aksi taktirde 5 yıldan eski mevt aylıklarını almaları mümkün değil.
