COVID-19 salgını, birçok alanda iş yapma halini değiştirirken, sürecin başından bu yana çalışma nizamını rahatça meskene taşıyabilen dallar, konuttan çalışma sistemini avantajları için kalıcı hale getiriyor.
İçinde bulunulan teknoloji çağında birçok iş, dijital yollarla çevrim içi kanallardan halledilebiliyor. Yer zaruriliği olmayan ve işini büsbütün dijital yollardan gerçekleştirip sonuçlandıran şirketler, salgın tedbirleri devreye girdiği birinci anda meskenden çalışma kararı aldı. Kelam konusu iş kollarının büyük bir kısmında uygulanabilirliği tasası nedeniyle daha evvel yürek edilemeyen uzaktan çalışma modeli, salgının mecbur bırakmasıyla rüştünü ispat etmiş oldu.
Birçok firma, bu modeli salgın sonrası devirde kalıcı hale dönüştüreceğini açıklarken, sürdürülebilirlik ve verimliliğin sağlanması konusunda tasaların giderilebilmesi için vakte muhtaçlık olduğu belirtiliyor. Aşılamanın sürat kazanması ve salgında geçen vakit göz önüne alındığında, şirketleri “tam kapanmanın” akabinde bekleyen kritik kararlar ortasında meskenden çalışmaya bütünüyle geçilip geçilmeyeceği de yer alacak.
3-4 gün konut, 1-2 gün ofis
Google, Salesforce, Facebook ve HSBC üzere dünyanın önde gelen büyük firmaları, bir mühlet evvel kalıcı olarak konuttan çalışma sistemine geçeceklerini duyurmuştu.
Sistemler farklılaşsa da genel uygulama haftanın 3-4 günü konut, 1-2 günü ofisten çalışma formunda oldu. Ofiste çalışılan günler değişiklik gösterirken, genel olarak “pazartesi, salı ve perşembe günleri ofiste, çarşamba ve cuma günleri ise meskenden çalışma” biçiminde yapılan planlamalar öne çıkıyor.
Türkiye’den de Koç Topluluğu ve Sabancı Holding üzere büyük şirketler, konuttan çalışma sistemine kalıcı olarak geçeceklerini açıklamıştı. Saha operasyonları haricinde bilhassa üretim, satış ve pazarlama işlerini dijitalden yürütebilen şirketler için konuttan çalışmaya geçme kararı daha rahat alınabiliyor. Bu karar, kira, ofis masrafları, ulaşım ve işçi maliyetleri düşünüldüğünde, bilhassa büyük kentlerdeki şirketler için birçok avantaj sunuyor. Çalışanlar için de masrafların azalması kelam konusu.
Tüm yararlarına rağmen uzaktan çalışma konusunda konuttaki dikkat dağıtıcı ögeler, yaratıcılık ve verimliliğin azalması, kurumsal aidiyet ve disiplinin zayıflaması üzere hususlardaki tartışmalar ise sürüyor.
Ofiste yaratıcılık, konutta verimlilik bekleniyor
Stanford Üniversitesi’nden İktisat Profesörü Nicholas Bloom’un Guardian’da kaleme aldığı araştırmasına nazaran, şirketler, uzaktan çalışma düzenlemesi evresindeyken ofisteki yeni projelerde daha fazla yaratıcılık bekliyor, konuttaki mevcut misyonlarda ise daha fazla verimlilik talep ediyor. Bloom’a nazaran, bu isteğin karşılanması için haftanın 3 günü ofisten çalışmak daha yüksek ihtimal olacak. Bununla birlikte haftada 1 gün ofisten çalışılmasını planlayan şirketler de bulunuyor.
Öte yandan, ofis ortamında kolaylıkla çözülebilen sıkıntılar ve grup çalışması gerektiren işlere yönelik özel düzenlemelerin yapılması gerekiyor. Microsoft tarafından yapılan bir araştırma, konutta çalışanların mevcut takım üyeleriyle bağlantı kurma ihtimallerinin daha yüksek lakin yeni çalışanlarla bağlantı kurma olasılıklarının düşük olduğunu gösteriyor. Bu bakımdan konuttan çalışmak, farklı takımlarla irtibat kurma marifetlerini sınırlayarak ahengi azaltabildiği üzere, yeni fikirler yaratma potansiyelini de engelleme riski taşıyor.
Nicholas Bloom’a nazaran, bilhassa sıhhat hizmetleri, imalat ve besin üzere dallarda yer alıp salgında haftada 5 gün çalışmaya devam etmek zorunda kalanlar, salgından sonra da konuttan çalışma sistemine geçemeyeceği için toplumsal eşitsizlik ortaya çıkabilir. Bu yüzden şirketlerin ve hükümetlerin eşitsizliği engelleyebilecek düzenlemeler üzerinde çalışması, güç devirde yapılan fedakarlıkların telafisi için de hazırlık yapılması gerekiyor.
Finans bölümü değişimin içinde
Kelam konusu değişimde başı finans dalı çekiyor. Bilhassa gökdelen yahut plaza biçiminde çalışma komplekslerine sahip finans kurumları, radikal değişimlerle karşı karşıya kalırken, geçen ayın sonunda İngiltere’nin en büyük finans merkezi The City of London, salgınla değişen çalışma sistemi sonrası boşalan ofis alanlarından 2030’a kadar 1.500 adet konut oluşturmayı planladığını duyurdu.
Dünyanın öbür değerli finans merkezlerinin de merkezi noktalarda yüksek kiraya sahip çok katlı binalar yerine, çalışanların meskenden işini yürütebileceği bir tertibe geçmesi büyük bir mümkünlük olarak görülüyor.
Finans alanında mahremiyet ve bilgi güvenliği, konuttan çalışırken sorun olarak görünse de teknik açıdan bakıldığında “aşılamaz bir engel” değil. Kurum disiplini içerisine gerekli sistem adapte edildiğinde ve teknolojik altyapı sağlandığında istenilen sonuç elde edilebiliyor. Bu bakımdan kalıcı düzenlemelerle birlikte mesai saatleri, yeni durumlar, konutta bulunması gereken ekipman ve altyapı üzere birçok hususun netlik kazanması bekleniyor. Bilhassa bilgi teknolojileri ve yazılım kesimi, meskenden çalışma sistemine yabancı olmadığı için değişime daha hazırlıklı görünüyor.
McKinsey Küresel Enstitüsü’nün çalışmasına nazaran, birincil faaliyetlerini bilgi güncelleme, öğrenme ve bilgisayarla etkileşim üzerinden yapabilen meslekler üretkenlik kaybı olmadan meskenden çalışabiliyor. Objeleri tutmayı ve hareket ettirmeyi yahut makine denetim etmeyi gerektiren işlerin ise şahsen yapılmaya devam etmesi bekleniyor. Bu biçimde şirket içindeki kimi işlerin kısmen yahut büsbütün uzaktan yapılarak randıman elde edilmesi mümkünken, başka işlerde de yerinden operasyonlarla sonuca ulaşılabiliyor.
Enstitü, iş gücünün yüzde 20 ila 25’inin üretkenlikte rastgele bir kayıp olmaksızın haftada 3 ila 5 gün meskenden çalışabileceği öngörüsünde de bulunuyor.
