Araştırma geliştirme ve tasarım faaliyetlerini desteklemek gayesiyle 5746 Sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ile 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu uyarınca bu alanda istihdam edilen çalışanın fiyatlarından gelir vergisi alınmıyor.
Teknokentlerde çalışanlar 4691 Sayılı Kanun’a, teknokent dışındakiler ise 5746 Sayılı Kanun’a tabi bulunuyor. Her iki kanun kapsamında da çalışanların fiyatlarından gelir vergisi ve damga vergisi alınmıyor. Lakin, iki kanun ortasındaki fark münasebetiyle tıpkı net fiyatla çalışmalarına karşın 5746 Sayılı Kanun’a tabi çalışanların toplumsal güvenlik primleri gelir vergisi ve damga vergisi dahil edilerek yatırılırken, 4691 Sayılı Kanun’a tabi çalışanların primleri gelir vergisi ve damga vergisi hariç fiyat üzerinden hesaplanıyordu.
Bu durum, 4691 Sayılı Kanun’a tabi çalışanların ileride daha düşük emekli aylığı almasına yol açıyordu.
TEKNOKENT ÇALIŞANLARININ EMEKLİ AYLIKLARI ARTACAK
3 Şubat 2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 7263 Sayılı torba kanunda bu mevzuda değişiklik yapıldı. Buna nazaran, teknokent çalışanlarının toplumsal güvenlik primine temel karlarına, hesaplanacak gelir vergisi ve damga vergisi de dahil edilecek. Böylelikle, teknokent çalışanlarının net fiyatları değişmediği halde prime temel karları ve Toplumsal Güvenlik Kurumu’na (SGK) ödenen sigorta primleri artacak.
Emekli aylıkları, prime temel kar (PEK) üzerinden bağlanıyor. PEK meblağının yüksek olması, emekli aylığının da yükselmesini sağlıyor.
Değişikliğin ne manaya geldiğini, eski ve yeni genelgedeki örneklerle anlatalım. Değişiklik öncesinde, net fiyatı 8 bin lira olan çalışanın prime temel yararı 9 bin 411,76 TL olarak kabul ediliyor ve bin 317,65 TL sigorta primi emekçi hissesi yatırılıyordu.
Değişiklik münasebetiyle, net fiyatı tekrar 8 bin lira olan çalışanın PEK’i bundan sonra 11 bin 190,22 TL olarak hesaplanacak. PEK hesaplamasına, ödenmeyecek olmakla birlikte gelir vergisi ve damga vergisi de dahil edilecek. Sigorta primi emekçi hissesi bu sefer bin 566,63 TL olarak yatırılacak.
Emekli aylığı, prime temel kar üzerinden hesaplanıyor. Net fiyat değişmediği halde prime temel yarar bin 778,46 TL artacağı için teknokent çalışanlarının emekli aylığı da her yıl bu farkın yüzde 2’si oranında artacak.
ŞUBAT AYI PRİMLERİ YENİ MEBLAĞ ÜZERİNDEN YATIRILACAK
SGK’nın genelgesinde, kanun değişikliği 3 Şubat 2021 tarihinde yürürlüğe girdiğinden, 4691 Sayılı Kanun kapsamında net fiyat sistemine nazaran çalıştırılan AR-GE, tasarım ve takviye işçisinin brüt fiyatlarının şubat devri ve sonrası için yeni sisteme nazaran hesaplanarak yatırılması gerektiği belirtildi.
GELİR VERGİSİ TAKVİYESİ PATRON LEHİNE UYGULANACAK
Şubat ayında yürürlüğe giren kanun ile yapılan bir diğer değişiklik ile 5746 ve 4691 sayılı kanunlar kapsamında işçi yararları için sağlanan gelir vergisi stopaj teşvikinin “işveren lehine” uygulanacağı hususu netleştirildi. Fiyatlar üzerinden hesaplanan verginin, patronun ödeyeceği öteki vergilere mahsup edilerek terkin edileceği öngörüldü.
Bu değişiklik nedeniyle AR-GE, tasarım ve dayanak işçisi vergi indiriminin kendilerine iade edilmesi konusunda hak tez edemeyecekler.
BİR YIL ÇALIŞMA KURALI KALDIRILDI
AR-GE ve tasarım merkezlerinde çalışanların gelir vergisi stopaj teşvikinden yararlanabilmesi için, istisnalar hariç şahsen merkezde çalışmaları gerekiyor. Bunlardan yüksek lisans yapanların 1,5 yıl, doktora yapanların ise iki yıl mühletince aldıkları fiyatlar gelir vergisi stopaj teşviki kapsamında bedellendiriliyor. Lakin bu haktan yararlanabilmek için en az bir yıl çalışmış olmak gerekiyordu. Şubat ayındaki değişiklikle bir yıl çalışma koşulu kaldırıldı.
Ayrıyeten, doktoralı çalışanın üniversitelerde ders vermesi yahut teknoloji geliştirme bölgelerindeki girişimcilere mentorluk yapması halinde, haftalık 8 saati aşmamak kaidesiyle, bu çalışmaları gelir vergisi stopajı kapsamında pahalandırılacak.
Kelam konusu istisnai haller haricinde, toplam çalışma müddetlerinin yüzde 20’sini aşmamak kaydıyla işçinin merkezler dışındaki çalışmaları da teşvik kapsamında bedellendiriliyor. Cumhurbaşkanı kararıyla bu oran yüzde 50’ye kadar artırılabilecek.
