Eray ŞEN
Erdemoğlu Holding bünyesinde, Adana’daki tesislerinde yarım asırdır sıhhat, dokumacılık, otomotiv ve ambalaj sanayi alanlarında hammadde üreten SASA’nın, Yumurtalık bölgesinde 10 milyon metrekare alanda kuracağı rafinerinin birinci adımı liman olacak. Şirket, ikinci adımda PP (Polipropilen) tesisi yapacak. Yatırımın öteki etaplarını ise rafineri ve aromatik kimyasallar ile Türkiye’nin gereksinimi olan öbür kimyasal eserler oluşturacak. Daha evvel yaklaşık 12 milyar dolar olarak hesaplanan yatırım maliyeti ise küresel fiyat artışları nedeniyle en az 20 milyar dolar olarak revize edildi.
Erdemoğlu Holding ve SASA İdare Konseyi Üyesi Mehmet Şeker, tamamlanan, devam eden ve planlanan yatırımları hakkında DÜNYA Adana Temsilcisi Selçuk Altun’a açıklamalarda bulundu. SASA’nın Adana-Mersin karayolu üzerindeki tesislerinde başlattıkları yatırım atılımı kapsamında birinci olarak 1.050 ton/gün kapasiteli elyaf yatırımını tamamladıklarını, 1.000 ton/gün poy ve 900 ton/gün pet cips tesisini faaliyete geçirdiklerini belirten Şeker, “Halen devam eden 1.6 milyon ton/yıl kapasiteli PTA yatırımını 2023’ün altıncı ayında büyük ihtimalle faaliyete geçireceğiz. PTA, bizim hammaddemiz olduğu için dışarıdan aldığımızı ikame etmiş olacağız” dedi.
Mehmet Şeker, polyester eser manasında 1.4 milyon ton olan yıllık üretimlerinin birkaç yılda önemli oranda artacağını vurgulayarak, “Yıkımını gerçekleştirdiğimiz eski tesislerin yerine; bir elyaf, bir cips, ardından de bir poy tesisi yapacağız. Bunlarla birlikte 2024 yılının sonunda SASA’nın üretimi 2.2 milyon tona çıkacak. Bunun yanında 1.6 milyon ton hammadde, yani PTA üreteceğiz” diye konuştu. Üretecekleri 1.6 milyon ton PTA’nın yaklaşık 1.2 milyon tonunu kendilerinin kullanacağını, kalan ölçünün Türkiye’nin muhtaçlığını karşılamak gayesiyle değerlendirileceğini aktaran Şeker, ülkedeki mevcut PTA tüketiminin 1 milyon ton civarında olduğunu kaydetti ve büsbütün ithal edildiğini söyledi.
“Mevcut tesisi Yumurtalık’a taşımayacağız”
Adana’nın Yumurtalık ilçesinde planladıkları yatırımlar hakkında bilgi veren Mehmet Şeker; “Bölgede yaklaşık 4 milyon 58 bin metrekarelik bir alanı satın aldık. Buna ek olarak vatandaşlardan yaptığımız arazi alımları devam ediyor ve toplamda 10 milyon metrekareye yakın olacak. Satın alma işlerinin tamamlanması bir yılı bulur. Her şey olağan giderse, gelecek sene altıncı, yedinci ayda çalışmalara başlarız” dedi. Mühendislik ve finansman konusunda küresel ölçekte firmalarla çalıştıklarını söyleyen Şeker, “Öncelikle orada liman yapmamız lazım ve birinci adımımız bu olacak. İkinci adım olarak PP (Polipropilen) tesisi düşünüyoruz. Sonra rafineri ve aromatik kimyasalları, ülkenin gereksinimi olan başka kimyasalları üretmeyi planlıyoruz” tabirini kullandı.
SASA’nın mevcut tesislerinin faaliyetlere devam edeceğini aktaran Mehmet Şeker, “Buradaki tesisi Yumurtalık’a taşımayız, kullanmaya devam ederiz. Elyafı, poyu, cips tesisini yeni yaptık, PTA’yı yeni yapıyoruz. Yeni elyaf, yeni cips ve yeni poyu da tekrar burada yapacağız. Yumurtalık’ta ise daha büyük, daha kapsamlı yatırımlar olacak, liman, tren yolu, kara yolu teması olmalı, zira orada yüksek tonajlı bir üretim olacak. Bir tarafta rafineri olacak, rafinerinin ürettiği kimyasallar, öbür tarafta yıllık 2.5 milyon tonluk bir PP tesisi olacak, oraya kuracağımız PTA tesisimizin kapasitesi 2.5 milyon ton olacak. Sonuç itibariyle Yumurtalık üretim kapasitesi çok yüksek olacak” dedi.
“Malyet hesabımızı revze etmemz gerekyor”
Dünyadaki ekonomik dalgalanmalar nedeniyle Yumurtalık yatırımının maliyetini revize edeceklerini açıklayan Mehmet Şeker, şöyle konuştu: “İlk etapta planladığımız 12 milyar dolar maliyet şu anda 20 milyar dolar civarına çıktı. PTA’yı 650 milyon dolara bitiririz dedik, geldiğimiz noktada 1.1 milyar dolara bitecek. Her şeyin fiyatının arttığı bir yerde ben şu kadara yaparım, bu kadara yaparım üzere bir şey söylemek biraz sıkıntı. Fakat finansman ile ilgili çalışmalarımız var, çok büyük bir kahır yaşayacağımızı zannetmiyorum. Dünyanın her yerinden büyük finans firmalarıyla ve şirketlerle görüşmelerimiz var, paydaşlık da yapabiliriz, kredi de kullanabiliriz, öteki formüller de geliştirebiliriz, bu mevzuda açığız, gelen herkesle görüşüyoruz, dünyaca ünlü yaklaşık 7-8 firma ile de bugüne kadar görüştük.”
“Beş yıllık kalkınma planları çok güzeldi”
Türkiye’nin beş yıllık kalkınma planları periyodunda, ülkenin öncelikli gereksinimlerinin dikkate alındığını hatırlatan Şeker, şu görüşleri savundu: “Bizim neye gereksinimimiz var? O tesisleri teşvik edip, yaptırmak lazım. Herkese hayvancılık, iplik fabrikası, halı fabrikası teşviki vermek mantıklı değil, yanlışsız da değil. İthalatı azaltıp, ihracatı artırmak gerekiyor. Bunun en âlâ örneği Çin, yıllardır yapıyor. Biz hala yurtdışından hammadde alıyoruz, Alman, İngiliz, Fransız makinesi alıyoruz, elektrik için Rusya’dan doğalgaz alıp çevrim santrallerinde elektrik yapıyoruz. Her şey dışarıya bağımlı. Bu türlü bir ülkenin kalkınması, büyümesi ve büyümeden insanların hisse alması çok güç. Bu makus talihimizi yenmemiz gerekiyor, çok süratli formda yeni yatırımlar yapmamız, dışa bağımlılığı azaltmamız gerekiyor.”
“Türkiye 1 dolarlık ihracat için 81 cent’lik ithalat yapıyor”
Türkiye’nin 1 dolarlık ihracat yapabilmek için, 81 cent’lik ithalat yaptığını söz eden Şeker, “Geriye 19 cent kalıyor, bunun içerisinde vergi, elektrik, personellik de var.. Bunu Çinli 40 cent’in altına indirmiş, münasebetiyle paranın büyük bir kısmı kendi ülkesinde kalıyor. Münasebetiyle enfl asyon kaygıları olmuyor, döviz yükseldi ya da düştü sıkıntıları de olmuyor, münasebetiyle ekonomik badireleri olmuyor. Bizim bütün bunları aşabilecek bir çalışmanın içerisinde olmamız lazım. Lakin maalesef şu anda o denli bir tertibi göremiyorum” yorumunu yaptı.
“Dünyada iktisadın toparlanması 2025’i bulur”
Dünyada hammadde tedariki konusunda Çin’deki sorunlardan ötürü bir sorun olduğunu lisana getiren Mehmet Şeker, “COVID-19’dan ötürü yüklemede, limanlarda sorun oldu. Lojistik maliyeti çok arttı, son günlerde biraz gevşeme oldu. Piyasalarda bir daralma mevcut, dünyadaki pek çok ülkede enfl asyon sorunu var. Bu yıl, ortalama dünya enfl asyonu yüzde 7-8 olacak üzere duruyor. Hammadde fiyatlarında olağandışı bir artış oldu, lojistikte artış oldu, tedarik işi biraz güçleşti” dedi. Şeker, dünyada yaşanan ekonomik meseleler hakkında şu görüşü lisana getirdi: “Avrupa’da hem bir savaş, hem de tüm dünyada bir ekonomik ıstırap var. Buna bir de enfl asyon eklendi, insanların alım gücü azaldı. Bu yılın sonu üzere, son çeyrekte beşerler biraz daha temkinli davranır, ticaret hacmi azalır, bu da endüstriyi ve dünya iktisadını küçültür. 2023 yılında, tüm dünyada ekonomik bir sakinlik olacağını varsayım ediyorum. Bu sorunlardan kurtulmak için öncelikle Ukrayna-Rusya savaşının durması kıymetli, İkici olarak; COVID bitti, tüm dünyada tesiri azaldı. Bunun büsbütün sönmesi, çıkışı biraz daha güçlendirir lakin dünyanın ekonomik manada bir adım ileriye çıkabilmesi ve iktisatların düzelebilmesi, ticaret hacminin artması 2025 yılını bulur. Buna hazırlıklı olmak için öncelikle kendi hammaddelerimizi üreterek hem tedarik ıstıraplarından hem de lojistik maliyetlerinden kurtulmuş oluruz.”
“Borsa yatırımı, ülkenin endüstrisine yatırımdır”
Mehmet Şeker, “Borsa, sonuç itibariyle bir yatırım alanıdır. Bir sanayi şirketine birikiminizi yatırıyorsunuz, o büyüdükçe siz de büyüyorsunuz, kar ettikçe siz de kar ediyorsunuz. Öbür yatırım araçları üzere değil, hem ülke iktisadına hem şahısların kendi ekonomilerine katkısı var. Hem de bu vesileyle ülkenin endüstrisini üretimini tanıma fırsatı elde ediliyor. Bu açıdan Borsayı önemsiyorum. Borsa yatırımını, ülkedeki insanların kendi ülkesine kendi endüstrisine ve kendi geleceğine yapılan yatırım olarak görüyorum” dedi.
“Dünyada polyester üretimi ve talebi artıyor”
Yumurtalık’taki yatırıma üç-dört sene evvel başlamış olsalardı, Türkiye’nin şu anda çok büyük bir coğrafyanın polyester üssü haline gelmiş olacağını kaydeden Şeker, şu değerlendirmeyi yaptı: “Geç kalmasaydık Kuzey Afrika, Rusya, Avrupa, Hindistan’a kadar büsbütün bu bölgenin polyester üssü olurduk. Ülke açısından, cari açığın ikamesi açısından gecikmişliğimiz var ancak oturup ağlayacak halimiz de yok. Bugünden başlayacağız, sonraki beş seneyi nasıl kurtarırız, onun peşine düşeceğiz. Zira dünyada polyester tüketimi ve talebi süratle artıyor, hem geri dönüşümü olması, hem insan sıhhatine ziyan vermeyen bir eser olmasından ötürü polyester hayatın her alanında var olacak. Hasebiyle muhtaçlık gitgide artacak. Tüketim arttığı surece de üretmemiz gerekecek.” Türkiye’de kimya kesiminin dışarıya ‘çok bağımlı’ olduğuna dikkat çeken Şeker, şöyle konuştu: “Biz kimya alanında çok fazla bir şey üretmiyoruz. Tarımda kullanılan gübre ve aromatik kimyasalların neredeyse tamamını yurt dışından alıyoruz. Kimya kesimi ithalattaki en büyük kalemi kapsıyor”
