Türkiye’de pandemi devrinde yüzde 66 büyüyen e-ticarette, pazarın tüm datalarına hâkim bir yönetici olan Hatice Yavuz’un bu ay Trendyol’da işe başlaması ‘etik’ ve ‘tekelleşme’ tartışmasını başlattı.
Pandemiyle birlikte şirketler on yılda ulaşacakları çevrimiçi (online) satışlara bir yılda erişmiş. Haliyle bu pazara ilgi de büyük. Türkiye’de Trendyol’u satın alan Çinli Alibaba, ABD’li şirket Amazon, Korelilerle Doğuş’un yarı yarıya ortak olduğu N11, Tempelton Fonu’nun yüzde 25 ortak olduğu Hepsiburada ve bir öbür ABD’li Ebay’in sahip olduğu Gittigidiyor bu kesimin ana oyuncuları. Pazarda kurallar yeni yeni oluşurken, bugünlerde e-ticaret dalının gündeminde bir transfer var.
Rekabet Kurumu’nda 2. Kontrol ve Uygulama Dairesi Lideri olan yani kesimdeki oyuncuları kontrolden sorumlu olan Hatice Yavuz, nisan ayı başında Trendyol’un üst seviye yöneticiliğine transfer oldu.
Cumhuriyet’ten Jale Özgentürk yazısında durumdan şöyle bahsetti:
“Tartışmanın özü şu: Kesimin tüm aktörlerinin bilgilerine hâkim olan bir yöneticinin artık masanın başka tarafında bir şirketi temsil etmesi etik mi değil mi?
Süratli büyüme trendi nedeniyle rekabetin giderek sertleştiği bir dalda, birtakım kategorilerde monopol pozisyonda olan bir firmanın bu türlü bir avantaj elde etmesi hakikat mu?
Üstelik bu uygulamaları düzenleyen bir yasa “2531 sayılı Kamu Misyonlarından Ayrılanların Yapamayacakları İşler Hakkında Kanun” varken!
Geçen hafta kendi ülkesinde tekelcilikle suçlanarak ceza alan Alibaba için Türkiye’den de şikâyetlerin arttığı ortamda Rekabet Kurumu’nun Trendyol için bundan sonra alacağı kararların tartışmalı olacağı belirtiliyor.
Kesim temsilcilerinin itirazları bu türlü. Haklı mı haksız mı? Şirketleri ikna etmesi gereken kurumlardan biri de Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin e-Ticaret Meclisi. Yeniden Trendyol’dan Ozan Acar’ın başkanlığını yürüttüğü bu meclis, bir an evvel toplanıp etik tartışmasına son vermeli!”
Dal temsilcileri, Trendyol – Alibaba’nın pazarı bozucu hareketleri olduğunu ve e-ticaret kesimine yönelik tedarikçilerden şikayetlerin arttığını vurguluyor. Şikâyet.com’da bunun örnekleri de var. Rekabet Kurumu da bu şikâyetleri gündemine almış. Rapor hazırlanıyor.
Daha evvel Hatice Yavuz’un yaptığı açıklamaya nazaran yeni rekabet ve ticaret düzenlemeleri yapılıyor. Bunlar da birkaç gün içinde kamuoyuna açıklanacak.
Dal temsilcilerinin teklifleri şöyle:
– Rekabet Kurumu kesime küresel bakıyor. Halbuki kategori bazında bakmalı. Mesela Trendyol yaklaşık 30 milyar TL’lik dokumacılık hazırgiyim pazarının yüzde 80’ini denetim ediyor.
– 20 binin üzerinde işletme KOBİ pazaryerinde satış yapıyor. Şikâyetlere nazaran işletmelerin öteki platformlarda satış yapmamaları için üzerlerinde baskı kuruluyor ve tedarikçilerin sıkıştırıldığı konuşuluyor.
– Bölümdeki dehşet şu: Rekabette para gücü yüksek devler piyasayı tümüyle denetim eder hale gelecek. Alibaba ve Amazon pazarı ele geçirecek ve dal büsbütün yabancılaşacak.
– Monopolleşme sonucu küçük oyuncuya hiç yer kalmayacak. Tedarikçi de bu firmalara mecbur kalacak. Üreticiler fiyat belirleyemeyecek.
– Bölümün beklentisi ise daha emekleme sürecinde olan e-ticarette rekabet şartlarının oluşturularak, adil kurallarla düzenleme yapılması.
