Merve YİĞİTCAN
Merkez Bankası’nın TL reeskont kredisi kullanacak mal ve hizmet ihracatçılarının yükümlülüklerini artırması piyasada reaksiyonla karşılandı. Yeni uygulama ile reeskont kredisi kullanmak için daha evvel döviz gelirinin yüzde 40’ını Merkez Bankası’na satma mecburiliği olan ihracatçılar, buna ek olarak döviz gelirinin yüzde 30’unu da bankalara satacak. Birebir vakitte satışı izleyen bir aylık devirde de döviz almamayı taahhüt edecek. DÜNYA’ya değerlendirmelerde bulunan ihracatçılar, kararın döviz girdisi yüksek olan kesimlerin reeskont kredisi kullanımını güçleştireceğini savunurken, ihracatı yavaşlatma riski taşıdığına da işaret ediyor. İhracatçılar, uygulamanın uzun vadede pazar kaybına kadar çok sayıda sıkıntıya kaynaklık edeceğini belirtiyor.
PELİSTER: FİYATLARA YANSIYABİLİR
İstanbul Kimyevi Unsurlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) İdare Heyeti Lideri Adil Pelister, kimya kesiminin ithalata bağımlılık oranın yüksek olduğuna işaret ederek, dal olarak döviz kullanmak zorunda olduklarını vurguladı. Merkez Bankası’na yüzde 40 döviz bozdurma zaruriliği hasebiyle aslında şirketlerin bir kambiyo sarfiyatı oluştuğuna dikkat çeken Pelister, “Ayrıca dövizin yüzde 40’ını bozdurulup sonrasında muhtaçlık olduğunda döviz satın alındığında ortada bir fark oluşuyor. Bu şirketin ekstra bir sarfiyatı oluyor. İkincisi de alım satım ortasındaki fark. Bu durum da farklı bir masraf oluşturuyor. TL reeskont kredisi için de yüzde 30 bankaya döviz bozdurma mecburiliği ihracatçılarımızı finansman idaresi açısından problemli bir duruma getirecektir. Türkiye ihracatı, hammadde ve yarı mamul bakımından ithalata dayalı olduğu için bu durum çok ıstırap yaratabilir. Hammadde ödemeleri için tekrar döviz alındığında oran yüzde 70 olur ise yüzde 3’e varan kaybımız olabilecektir. Aksi takdirde kar marjı kurtarmadığı durumlarda bunu da fiyata yansıtmak, tahminen pazar kaybetmek durumunda kalacağız” sözlerini kullandı.
EROĞLU: TAKVİYENİN ALANI DARALDI
TOBB Plastik, Kauçuk ve Kompozit Sanayii Meclis Lideri Yavuz Eroğlu, yeni düzenleme ile reeskont kredisinin faizinin düşürülmesinin çok olumlu olduğunu, fakat döviz bozdurma ve döviz satın almama taahhütlerinin ağırlaştırılmasıyla Merkez Bankası’nın ihracatçıya verdiği takviyesi farklı bir formata taşıdığını lisana getirdi. Bu atılım ile yüklü olarak TL maliyeti olan ya da ithal hammadde muhtaçlığı çok olmayan bölümlerin kredi kullanımında daha çok öne çıkacağını söyleyen Eroğlu, “Hammadde yükü ithal olan dalların ise bu ihracat takviyeli krediden faydalanması şu anki şartlarda güçleşiyor. Merkez Bankası’nın bu enstrümanın alanını daralttığını görüyoruz. Daha belirli odaklı bölümlere kullanışlı hale geldiği görülüyor. Bizler ihracatçı olarak ihracata verilen dayanağın daraltılmasından şad olmadık. Daha da genişletilmesinin ülke ihracatı açısından daha yararlı olacağı kanaatindeyiz” halinde konuştu.
YAYAN: SÜREKSİZ OLMASINI BEKLİYORUZ
TOBB Demir ve Demir Dışı Metaller Sanayi Meclis Lideri Veysel Yayan ise kararı “Türkiye’nin içinde bulunduğu kaidelerde birtakım istikrarları oluşturmak için atılması gereken adımlar kapsamında” değerlendirirken, bu uygulamanın kalıcı olmaması gerektiğinin altını çizdi. “Belirli istikrarlar oluşunca yine daha özgür sisteme geçileceği kanaatindeyim” diyen Yayan, şöyle devam etti: “Uygulamalar ihracatçıyı derde sokacaktır. İhracatçının düşünceye girmesi ihracatın ıstıraba girmesi manasına gelir. Bunu kimsenin istediğini sanmıyorum. İstikrarlar oluştuğunda vakit kaybetmeden düzeltilecek adımların atılmasına gereksinim var. Bu çeşit kararlar öncelikle masa başında hazırlanır. Uygulama sonrasında verilen tepkilerle yine düzenlenir. Bu düzenlemenin alandaki kurallara nazaran kıymetlendirilmesine müteakip, daha az düşünce yaratacak bir çerçeveye oturtulması tarafında beklentimiz var.”
ÖKSÜZ: KESİME NAZARAN BELİRLENMELİ
İstanbul Dokumacılık ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Lideri Ahmet Öksüz, reeskont kredisinde vadenin uzamasını olumlu bir gelişme olarak değerlendirirken öbür kısımlar ile ilgili tenkitte bulundu. Öksüz, “Taahhüt konusu kesimin çok güzel karşıladığı bir durum değil. Bu durum krediyi sonlandırıyor. Firmalar kısmen tahminen bunu kullanacak ya da konumu buna uygun olanlar kullanacak. Hasebiyle bunu sınırlamak çok yanlışsız değil. Aslında yüzde 40 değerli bir orandı, üstüne de yüzde 30 olması külfet. Hammadde ithalatı birçok kesimde çok ağır, döviz gereksinimi ağır. Bunların tahminen sektörel bazda çalışılması çok daha yanlışsız olacaktır. Yapılan işe nazaran bir oran belirlenebilir. Merkez Bankası ile de önümüzdeki günlerde görüşmelerimiz olacak. Bunları lisana getireceğiz” diye konuştu.
Fayat: Dövizin fitilini ateşleyebilir
TOBB Hazır Giysi ve Konfeksiyon Kesim Meclisi Lideri Erdem Fayat, ihracatçılar için en uygun ve en çok talep edilen kredinin reeskont kredisi olduğunu, bu kredinin de yaklaşık 2 haftadır kullandırılmadığına dikkat çekerek, “Nedenini bilmiyorduk. Tahminen de bunun hazırlığı yapıldığı için verilmiyordu. Bu büyük zahmet. (30 gün döviz satın almama taahhüdü) Muhtaçlığı olan ihracatçı dövizi kesinlikle bulacak. Bankadan bulamazsa hür piyasadan bulacak. Tahminen de bu dövizi karaborsadan alması gerekecek. İşte bu durum da dövizin fitilini ateşleyebilir” dedi. Uygulamanın muhakkak bir takvim çerçevesinden evvelce duyurulmamasını da eleştiren Fayat, bu durumun firmaların nakit akışlarında kahır yaratabileceğinin altını çizdi.
Tunaoğlu: Çalışmayı zorlaştırıyor
Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD) Lideri Yaman Tunaoğlu, bu çeşit tedbirlerin
aceleyle alındığını, sonra da sakıncalarının görüldüğüne değinerek, “İhracat yapan
firmaların döviz ile kredi kullanmaları, ödeme yapmaları ve nakit tutmaları olağan.
Birçoğunun girdisi ithal. Bilhassa elektronik bölümünde birçok girdi dövize endeksli.
Firmaların da döviz bazlı finansal yapıyla çalışmaları en verimlisi. Bu firmaları TL’ye
döndürmeye uğraşmak o firmaların çalışmalarını zorlaştırıyor” sözlerini kullandı.
Şengün: Yokluk senaryoları başlar
MKS DevO İdare Heyeti Lideri M. Korgün Şengün, dövizin ticaretin damarında akan kan üzere olduğunu belirterek, “Ticaret yapanla ham parasını dolarda tutmaya çalışanı birbirinden ayıracağımız yer reeskont kredisidir. Zira siz şahıslara reeskont kredisi vermezsiniz. Reeskont değerli bir kaynak, hepimizin beslendiği bir kaynak. Hem de kısa vadelidir. Türkiye’nin elzem olan hammaddeleri var. Bunu sıktığınızda içeride ‘hammaddeyi getiremedik, onun için de hayat kalitemiz düşüyor ya da tesisler duruyor’ üzere durumlarla karşı karşıya kalınabilir. Hasebiyle ithalatı minimuma düşürme uğraşı hakikat fakat bu minimumun altına düştüğümüz vakit o vakit yokluk senaryoları dolaşmaya başlar” biçiminde konuştu.
