Merkez Bankası, 6 Mayıs’ta faizlerde değişikliğe gitmediği PPK’ya ait toplantı özeti metnini yayımladı.
6 Mayıs toplantısına ait özet metninde TCMB, “Sıkı mali duruş; enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları ve finansal piyasa gelişmeleri bağlamında dışsal ve süreksiz oynaklıklara karşı değerli bir tampon fonksiyonu görecektir” tabirlerini kullandı.
PPK toplantı özeti şu metni şöyle;
“Enflasyon Gelişmeleri
1. Nisan ayında tüketici fiyatları yüzde 1,68 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 0,95 puan artışla yüzde 17,14 olarak gerçekleşmiştir. Yıllık enflasyon güç, temel mal ve hizmet kümelerinde yükselirken, besin kümesinde düşmüştür. Bu periyotta emtia fiyatlarındaki yükseliş eğilimi sürmüş, enflasyon üzerinde yakın periyottaki döviz kuru gelişmelerinin yansımaları izlenmiştir. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonları artarken, eğilimleri bir ölçü iyileşmekle birlikte yüksek düzeylerini korumuştur.
2. Besin ve alkolsüz içecekler kümesi fiyatları Nisan ayında yüzde 2,13 oranında artmış, küme yıllık enflasyonu 0,46 puan düşüşle yüzde 16,98 olmuştur. Yıllık enflasyon, işlenmemiş besinde 0,31 puan düşüşle yüzde 14,67’ye, işlenmiş besinde ise 0,51 puan düşüşle yüzde 19,36’ya gerilemiştir. İşlenmemiş besin kümesinde mevsimsellikten arındırılmış datalar, fiyatların taze meyve ve zerzevat kaynaklı olarak arttığına işaret etmiş, bu gelişmede dönem geçişine bağlı olarak zerzevat fiyatlarındaki güçlü artış belirleyici olmuştur. Kırmızı ve beyaz et kalemleri olumsuz ayrışmasına karşın başka işlenmemiş besinde fiyat artışları daha ölçülü gerçekleşmiş, bu kümedeki yüksek baz işlenmemiş besin yıllık enflasyonunu aşağıya çeken temel öge olmuştur. İşlenmiş besin fiyatları aylık yüzde 0,97 oranında artarken, memleketler arası fiyatlar katı-sıvı yağlarda tesirini sürdürmüştür. Nisan ayı ile birlikte yine yükseliş eğilimine giren milletlerarası ziraî emtia fiyatlarının besin enflasyonu üzerinde tesirli olmaya devam edeceği bedellendirilmektedir.
3. Güç fiyatları Nisan ayında yüzde 0,10 oranında artış ile yataya yakın bir seyir izlerken, küme yıllık enflasyonu 6,01 puan yükselişle yüzde 18,44’e ulaşmıştır. Nisan ayında tüpgaz ve doğalgaz fiyatları yüzde 1,64 ve 1,07 oranlarında artarken, akaryakıt fiyatları yüzde 0,78 oranında gerilemiştir. Milletlerarası ham petrol fiyatlarının görece yatay seyrettiği bu periyotta, eşel taşınabilir sistemi ve bu sistemin aktifliğini arttıran tavan fiyat uygulamasıyla akaryakıt fiyatları gerilemiştir. Fakat, geçtiğimiz yıl salgın hastalığın beraberinde getirdiği düşük baz nedeniyle güç kümesi yıllık enflasyonu Nisan ayında bariz formda yükselmiştir.
4. Temel mal yıllık enflasyonu Nisan ayında yüzde 23,13 olmuştur. Yıllık enflasyon sağlam mallarda gerilerken, giysi ve ayakkabı ile öteki temel mallarda yükselmiştir. Güçlü mal fiyatlarında döviz kuruna bağlı artışlar gözlenirken, araba fiyatları bu gelişmede öne çıkmış, mobilya fiyatlarındaki gerileme ise sınırlayıcı rol oynamıştır. Giysi ve ayakkabı kümesinde fiyatlar yılbaşından bu yana sergilediği yüksek artış eğilimini sürdürmüş, yeni döneme geçişle birlikte yıllık enflasyon Nisan ayında 3,63 puan artarak yüzde 10,96’ya yükselmiştir. Öbür temel mallar kümesinde döviz kuru yansımaları gözlenmiş, küme yıllık enflasyonu 2,01 puan artarak yüzde 18,81’e ulaşmıştır.
5. Hizmet fiyatları Nisan ayında yüzde 0,72 oranında yükselmiş, küme yıllık enflasyonu 0,56 puan artarak yüzde 13,12 olarak gerçekleşmiştir. Yıllık enflasyondaki yükseliş, lokanta-otel ve öteki hizmetler kümelerinde daha bariz olurken, öbür alt kümelerde daha hudutlu artışlar gözlenmiştir. Lokanta-otel yıllık enflasyonu, geçtiğimiz yıldaki kapanma kaynaklı düşük bazın da tesiriyle değerli ölçüde yükselirken, aylık bazda da gerek yemek gerekse konaklama hizmetlerindeki fiyat artışları dikkat çekmiştir. Başka hizmetler kümesi fiyatlarındaki yükselişte ferdî ulaştırma araçlarının bakım tamiratı ve dişçilik fiyatı üzere kura hassaslığı yüksek olan kalemlerin yanı sıra eğitim hizmetleri öne çıkmıştır. Özel birinci ve orta öğretim okul fiyatlarındaki artışta geçmiş enflasyona endeksleme davranışı yanında süreksiz KDV indirimlerinin sona ermesi belirleyici olmuştur. Şura, Mayıs ayındaki kapanma ve takip eden periyottaki muhtemel açılmaya bağlı olarak hizmet enflasyonunda süreksiz bir dalgalanma gözlenebileceğini not etmiştir.
6. Enflasyon beklentileri Mayıs ayında artışını sürdürmüştür. Cari yılsonu enflasyon beklentisi 0,69 puan artışla yüzde 13,81 düzeyinde oluşurken, gelecek on iki aya ait beklenti 0,55 puan artışla yüzde 11,81’e, gelecek yirmi dört ay beklentisi ise 0,44 puan artışla yüzde 9,99’a yükselmiştir.
Enflasyonu Etkileyen Ögeler ve Riskler
7. Salgına bağlı olarak 2020 yılında sert daralan global iktisat, destekleyici siyasetler ve aşılama sürecindeki olumlu gelişmelerin tesiriyle toparlanmaya devam etmektedir. Bu güzelleşme sürecinde, bilhassa imalât sanayi faaliyeti ve global ticaretteki ivmelenme belirleyici olmaktadır. Fakat, devam eden aşılama çalışmalarına rağmen salgın hastalığın seyrine ait belirsizliklerin sürmesi global iktisada ait riskleri canlı tutmaktadır.
8. Son periyotta emtia fiyatlarında yine artış gözlenmektedir. Buna ilaveten, gelişmiş ülkelerde büyüme beklentilerindeki güzelleşmeye paralel olarak yükselen global enflasyon beklentilerinin memleketler arası finansal piyasalar üzerindeki tesirleri ehemmiyetini korumaktadır. Siyaset faizlerinin tarihi ortalamaların epeyce altında seyrettiği gelişmekte olan ülkelerde olağanlaşma sürecinin başladığı görülmektedir. Uzun vadeli tahvil faizleri gelişmiş ülke para siyasetlerine ait belirsizliklere ve global finansal piyasalarda dalgalanmaya yol açmaktadır. Konsey, global enflasyon baskılarının para siyasetlerinde mevcut öngörülerden daha erken bir sıkılaşmaya neden olabileceğine işaret etmiş; global finansal piyasalarda bilgi hassaslığının ve buna bağlı oynaklıkların artacağı bir periyoda girildiği tarafındaki görüşünü korumuştur.
9. Gelişmekte olan ülkelerin portföy piyasalarına girişler bir evvelki PPK toplantısından sonraki periyotta, hem borçlanma senedi piyasalarında hem de pay senedi piyasalarında ölçülü seyretmiştir. Gelişmiş ülkelerde uzun vadeli tahvil faizlerindeki oynaklık gelişmekte olan ülkelere yönelen portföy akımlarına yönelik riskleri canlı tutmaktadır.
10. Emtia fiyatları ve döviz kuru gelişmelerine bağlı olarak üretici fiyatları Nisan ayında da bölümler geneline yayılan yüksek oranlı bir artış kaydetmiştir. Tedarik zincirlerindeki aksaklıklara bağlı arz kısıtları da üretici enflasyonunu olumsuz etkilemeye devam etmektedir.
11. Ticari kredilerin yanı sıra ferdî kredilerde de daha ölçülü bir seyir gözlenmektedir. Heyet, toplam talepte bir ölçü yavaşlama görülmekle birlikte, talep ve maliyet istikametli enflasyonist tesirlerin devam ettiği değerlendirmesinde bulunmuştur.
12. Salgının sınırlayıcı tesirlerine karşın, yurt içi iktisadi faaliyet güçlü seyretmektedir. İmalât sanayi faaliyeti kuvvetli bir ivme sergilemektedir. Nisan ayında mevsimsellikten arındırılmış kapasite kullanım oranı 0,6 puan artarak yüzde 76,2’ye ulaşmış ve salgın öncesi düzeylerine epeyce yaklaşmıştır. Salgın kısıtlamalarına bağlı olarak iç talep bir ölçü ivme kaybederken, dış talep gücünü korumaktadır. Nisan ayı PMI bilgileri, ihracat siparişlerinde artışın sürdüğüne, iç piyasa siparişlerinde ise kısmi bir yavaşlamaya işaret etmiştir.
13. Salgın kısıtlamalarından olumsuz etkilenen hizmet kesimlerindeki zayıf seyir sürmektedir. Kartla yapılan harcamalara ait haftalık bilgiler, hizmet kesimlerinde faaliyetin Mart ayında toparlandıktan sonra, Nisan ayının ikinci yarısı ile birlikte yine sıkılaştırılan salgın önlemlerinin tesiriyle zayıfladığını göstermektedir. Şura, 29 Nisan-17 Mayıs 2021 periyodu için açıklanan ek salgın kısıtlamalarının iktisadi faaliyeti yavaşlatmaya devam edeceğini, lakin bu yavaşlamanın geçtiğimiz yıldaki kapanma periyoduna kıyasla daha sonlu olacağını değerlendirmiştir. Bununla birlikte salgının gidişatı ve aşılama sürecine bağlı olarak iktisadi faaliyet üzerinde her iki tarafta riskler bulunmaktadır.
14. Şubat ayında tarım dışı istihdam yatay seyretmiş ve iştirak oranındaki artışla toplam ve tarım dışı işsizlik oranları 0,7 puan yükselerek sırasıyla yüzde 13,4 ve yüzde 15,3 olarak gerçekleşmiştir. Yüksek frekanslı işgücü piyasası bilgileri, salgın kısıtlamalarının sıkılaştırılması ile birlikte işgücü piyasasındaki güzelleşme eğiliminin durakladığına, kısıtlamalardan direkt etkilenen ve uzaktan çalışma imkânı daha hudutlu olan dallarda iş imkânlarının görece zayıf seyrettiğine işaret etmektedir. İmalat sanayiinde ise istihdam eğilimi gücünü korumaktadır.
15. Emtia fiyatlarındaki yükselişe rağmen, ihracattaki güçlü artış eğilimi, altın ithalatındaki bariz gerileme ve finansal şartlardaki sıkılaşmanın tesiriyle kredilerde gözlenen yavaşlama cari süreçler istikrarında öngörülen güzelleşmeyi desteklemektedir. Süreksiz datalar, Nisan ayında altın hariç ihracatın aylık bazda artışını sürdürdüğüne, altın hariç ithalatın ise emtia fiyatlarındaki artışa karşın gerilediğine işaret etmektedir. Altın ithalatının, Ocak ayının ikinci yarısından itibaren kademeli olarak yavaşlayarak Nisan ayında tarihî ortalamasının besbelli olarak altına inmesi dış ticaret istikrarını olumlu etkilemiştir. Önümüzdeki devirde finansal şartlardaki sıkılaşmanın yurt içi talep ve ithalat üzerindeki yavaşlatıcı tesirlerinin belirginleşmesiyle dış istikrardaki güzelleşmenin sürmesi beklenmektedir. Konsey, başta otomotiv olmak üzere kimi dallarda yaşanan tedarik meşakkatlerinin cari süreçler istikrarı üzerinde aşağı istikametli risk ögesi olabileceğine ait değerlendirmesini yinelemiştir. Heyet, iktisadi faaliyetteki toparlanmanın sürekliliği ve finansal istikrar açısından cari süreçler istikrarındaki seyrin kıymetine yaptığı vurguyu korumuştur.
Para Siyaseti
16. Para siyaseti duruşu, enflasyon görünümüne yönelik üst taraflı riskler dikkate alınarak, temkinli bir yaklaşımla enflasyonun kalıcı olarak düşürülmesi ve fiyat istikrarı gayesine ulaşılması odağında belirlenecektir. Bu doğrultuda siyaset duruşu, enflasyon gelişmeleri ve enflasyon beklentileri dikkate alınarak dezenflasyon sürecini en kısa müddette tesis edecek ve orta vadeli amaçlara ulaşıncaya kadar bunun sürekliliğini sağlayacak bir sıkılık seviyesinde belirlenmeye devam edilecektir.
17. Talep ve maliyet ögeleri, birtakım kesimlerdeki arz kısıtları ve enflasyon beklentilerindeki yüksek düzeyler, fiyatlama davranışları ve enflasyon görünümü üzerinde risk oluşturmaya devam etmektedir. Mali sıkılaştırmanın krediler ve iç talep üzerindeki yavaşlatıcı tesirleri gözlenmeye başlamıştır. Enflasyon ve enflasyon beklentilerindeki yüksek düzeyler dikkate alınarak, Nisan Enflasyon Raporu iddia patikasındaki bariz düşüş sağlanana kadar para siyasetindeki mevcut duruş sürdürülecektir. Bu doğrultuda Heyet, siyaset faizini yüzde 19 seviyesinde sabit tutarak sıkı nakdî duruşun korunmasına karar vermiştir.
18. Sıkı mali duruş; enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları ve finansal piyasa gelişmeleri bağlamında dışsal ve süreksiz oynaklıklara karşı kıymetli bir tampon fonksiyonu görecektir.
19. TCMB, fiyat istikrarı temel hedefi doğrultusunda elindeki tüm araçları kararlılıkla kullanmaya devam edecektir. Enflasyonda kalıcı düşüşe işaret eden güçlü göstergeler oluşana ve orta vadeli yüzde 5 amacına ulaşıncaya kadar siyaset faizi, güçlü dezenflasyonist etkiyi koruma edecek formda, enflasyonun üzerinde bir seviyede oluşturulmaya devam edilecektir.
20. Fiyatlar genel seviyesinde sağlanacak istikrar, ülke risk primlerindeki düşüş, aksi para ikâmesinin başlaması, döviz rezervlerinin artış eğilimine girmesi ve finansman maliyetlerinin kalıcı olarak gerilemesi yoluyla makroekonomik istikrarı ve finansal istikrarı olumlu etkileyecektir. Böylece, yatırım, üretim ve istihdam artışının sağlıklı ve sürdürülebilir bir biçimde devamı için uygun yer oluşacaktır.
21. Kredi piyasası ve iktisadi faaliyete ait göstergelerin yanı sıra döviz kuru oynaklığı ve ithalat fiyatlarındaki gelişmeler doğrultusunda enflasyon üzerindeki talep ve maliyet taraflı tesirler ehemmiyetini korumaktadır. Ticari kredilerin yanı sıra ferdi kredilerde de daha ölçülü bir seyir gözlenmekle birlikte, bu gelişmenin kalıcılığı makroekonomik istikrar açısından yakından takip edilmektedir. Yurt içi talep, milletlerarası fiyatlar ve global risk iştahına ait görünüm, ödemeler istikrarına yönelik dış finansman muhtaçlığı kaynaklı riskleri canlı tutmaktadır. Şura, para siyasetinde fiyat istikrarı amacı doğrultusunda finansal istikrara yönelik riskleri de gözeten bir yaklaşım sergilemeyi sürdürecektir.
22. Konsey, fiyat istikrarının sağlanması için, güçlü bir siyaset uyumuyla tüm paydaşları içeren bütüncül bir makro siyaset bileşimine muhtaçlık bulunduğu değerlendirmesini yinelemiştir.
23. Şura, kararlarını şeffaf, öngörülebilir ve bilgi odaklı bir çerçevede almaya devam edecektir.