16 Nisan Cuma günü gece yarısı Resmi Gazete’de yer alan Merkez Bankası’nın kripto para düzenlemesi kripto para ve fintek bölümüne bomba üzere düştü. Türkiye’de sayısı 3 milyonu bulduğu varsayım edilen kripto para yatırımcılarının başında soru işaretleri yaratan düzenleme, kripto para odaklı eser geliştiren birçok fintek şirketini de vurdu. Hatta stratejisini büsbütün kripto paraları ödeme aracı olarak kurgulayan bir fintek saatler içerisinde faaliyetini sonlandırma kararı aldığını açıkladı.
Pekala aslında ne oldu da Merkez Bankası bir gece yarısı yönetmeliğiyle bölümde oyunu büsbütün değiştirebilecek bir düzenlemeye gitti? Mevzunun öteki aktörleri ve kamunun başka düzenleyici kuruluşları bu yönetmelikten haberdar mıydı?
Dünya gazetesinin haberine nazaran; gelen kulis bilgileri epeyce çarpıcı kimi ayrıntılar içeriyor.
Borsalara varlık transferi yasağı son dakikada eklendi
Hiç kimsenin beklemediği bu düzenlemenin çıkış noktası olduğu sav edilen olay ise Turkcell’in Paycell ile kripto varlıklarla ödeme eseri çıkarması. Bu yılın şubat ayında Turkcell üzere dev bir kuruluşun Merkez Bankası’na istişareden bu türlü bir eser geliştirmesinin TCMB cephesinde bir rahatsızlık yarattığı öne sürülüyor. Çabucak gerisinden öteki firmalar tarafından da misal birçok eser geliştirildiğine yönelik gelen haberler üzerine Merkez Bankası’nın kendi denetimi dışında gelişen bu alana hem bir reaksiyon hem de bir tedbir olarak düzenlemeyi gündemine aldığı sav ediliyor.
Öte yandan enteresandır ki argümana nazaran aslında Merkez Bankası’nın gündemine aldığı düzenleme taslağında, son dakikaya kadar bu düzenlemenin yalnızca birinci unsuru yer alıyordu.
Ancak Merkez Bankası Lider Yardımcısı Emrah Şener’in hazırladığı yönetmeliğe 2. unsurun son anda eklendiği öne sürülüyor. Hatta o denli ki, bu yönetmeliğin son halinden Merkez Bankası’nın öbür üst seviye yöneticilerinin bile haberdar olmadığı tezleri var.
Bakanlık’taki uyum ünitesinin haberi olmadı
Yönetmeliği kendileri için sürpriz sayanlar yalnızca yatırımcılar, fintek şirketleri, kripto para borsaları ve birtakım Merkez Bankası yöneticileri de değil. Bilgi verilmeyen ve onayı alınmayan kurumlar ortasında o denli kurumların ismi sayılıyor ki…
Bilindiği üzere Hazine ve Maliye Bakanlığı, bir müddettir kripto varlıklara ait düzenleme hazırlığında. Bunun için de Bakanlık bünyesinde Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Şakir Ercan Gül başkanlığında bir uyum ünitesi çalışmalar yapıyor. Biz bu ünitenin çalışmasını en son, geçtiğimiz günlerde kripto para borsalarından MASAK tarafından bilgi istenmesiyle duymuştuk.
Birkaç gün evvel de Cumhurbaşkanı İktisat Başdanışmanı Cemil Ertem, kripto paralara yönelik yeni düzenlemelerin yolda olduğunu açıklayarak bu uyum ünitesinin hazırlıklarını tam gaz yürüttüğünü ima etmişti.
Bu ünite, TCMB, SPK, BDDK, Merkez Bankası üzere aslında bir çok düzenleyici kurumun ve hükümetin kripto paralarla siyasetlerini ve çalışmalarını koordine ediyor. Lakin bize gelen kulis bilgisine nazaran Merkez Bankası’nın son yayınladığı kripto para yönetmeliğinden bu ünitenin de haberi yoktu.
BDDK’nın gündeminde yasak yok
Yapılan düzenleme her ne kadar yalnızca Merkez Bankası’nın düzenleme, kontrol yetki alanında olan ödeme ve elektronik para kuruluşlarını ilgilendiriyor üzere görünse de aslında bu kuruluşların bu süreçleri gerçekleştirebilmesi için süreçlerin bir tarafında bankaların olması gerekiyor.
“Misal bir yasak bankalar açısından da gelir mi?” sorusu bu piyasaların tüm aktörlerinin en çok merak ettiği soru. Zira bu türlü bir yasak aslında fiilen Türkiye’de kripto para yatırımlarının yasaklanması manasına geliyor. Ancak kulislerden bize gelen bilgi BDDK’nın gündeminde bu türlü bir düzenleme olmadığı istikametinde.
Getirilen yasak rekabet bozucu mu?
Merkez Bankası’nın düzenlemesinin yaratabileceği sıkıntılar ortasında ise en başta bankalar ve ödeme sistemleri üzerine çalışan fintekler ortasında bankalar lehine bir eşitsizlik yaratma mümkünlüğü sayılıyor. Aslında direkt Merkez Bankası kontrolüne tabi olan ödeme kuruluşları üzere fintek şirketlerinin düzenlemeyle önünün kesildiği de tenkit noktalarından biri. Ki fintek yatırımları aslında iktisat idaresinin Türkiye’nin geleceği ve küresel rekabet gücü açısından en güvendiği alanlardan biri.
Tekrar yönetmelikle bir haksız rekabet alanı oluşabileceği eleştirisi kripto para borsaları açısından dillendiriliyor. Bilindiği üzere yerli-yabancı her kripto para borsası para transferi açısından farklı prosedürlerle entegre oluyor. Bunlardan kimileri yalnızca bankalarla çalışırken kimileri yıllardır ödeme kuruluşları ile önemli para transferi hacmine sahip. Kimileri ise hibrit modellerle hem banka hem de ödeme kuruluşu ile para transferine müsaade veriyor. Yönetmeliğin bilhassa ödeme kuruluşu ile çalışan kripto para borsaları açısından rekabet bozucu bir tesir yaratabileceğinin altı çiziliyor.
“Ekonomi idaresi rahatsız” tezi
Bu ani yönetmeliğin iktisat idaresi tarafında rahatsızlığa neden olduğu da gelen bilgiler ortasında. Sebep ise mevcut durumun tersine yönetmeliğin iktisat idaresinde dağınıklık ve düzenlenen piyasanın aktörleri ortasında “Dünya ekonomisindeki yeni trendlerin anlaşılmadığı” algısı yaratması.
Rahatsızlığın temel sebebi ise şimdi küresel standartları oluşmamış bir piyasaya yönelik kısıtlama kararı almanın sakıncalı sonuçları olabileceği tarafında.
