Mahfi Eğilmez*
Merkezi idare sözü kamu kısmının en büyük kısmını kapsar. Bu çerçevede şu kurumlar yer alır: Genel bütçe içinde yönetilen daireler (TBMM, Cumhurbaşkanlığı, Yargı Organları, Bakanlıklar vb.), özel bütçeli yönetimler (YÖK, Üniversiteler, Karayolları G.M., Türk Tarih Kurumu, Devlet Tiyatroları G.M. vb.) ve düzenleyici ve denetleyici kurumlar (BDDK, TMSF, SPK, RTÜK vb.)
Merkezi idarenin brüt borç stoku aşağıdaki tabloda sergileniyor:
Görüleceği üzere merkezi idare borç stoku daima artış içindedir (20212 yılının şimdi birinci iki ayına ait sonuçların yıllık GSYH ile karşılaştırılması sonucu 2021 yılında düşüş olmuş üzere göründüğüne dikkat edilmeli.) Asıl büyük artış iç borç stokunda ortaya çıkmış görünüyor.
Merkezi idarenin iç borç stokunun yüzde 73,6’sı TL cinsinden, kalan yüzde 26,4’ü yabancı para cinsindendir. Buna nazaran iç borçların dörtte biri yabancı para cinsinden alınmış durumdadır. İç borçlanmanın yabancı parayla yapılması dolarizasyon olgusunu besleyen yanlış bir siyasettir. Bir devlet, kendi yurttaşlarından, kendi bastığı para dışında bir parayla borçlandığı vakit kendi bastığı paraya güvenmediği bildirisini vermiş olur. Kendi yurttaşlarından TL dışında bir parayla borçlanan devletin, yurttaşlarına TL’ye dönmeleri yolunda yapacağı davet anlamsız kalır.
Hazine’nin 2021 yılında yapacağı iç borç geri ödemeleri 327 milyarı anapara, 121,9 milyarı faiz olmak üzere toplamı 449 milyar TL, bu ödemeye karşılık yıl içinde yapacağı yeni iç borçlanma meblağı da 541 milyar TL fiyatında görünüyor. Buna nazaran Hazine’nin 2021 yılında yapacağı net iç borçlanmanın (541 – 327 =) 214 milyar TL olması bekleniyor.
İç borçlanmanın ortalama vadesi Şubat 2021 prestijiyle 52,3 ay olarak hesaplanıyor. Bu mühlet Şubat 2020’de 30,3 aydı. Borçlanma vadesinin uzamış olması olağan şartlarda ve enflasyonda münasebetiyle da faizlerde artış olacağının beklendiği şartlarda borç idaresi açısından düşük faizle uzun vadeli borçlanılmış olduğunu gösterir. Buna karşılık enflasyonun düşmesi ve hasebiyle faizlerin de düşmesi bekleniyorsa yüksek faizden uzun vadeli borçlanma gereksiz maliyet yüklenimi manasına gelir.
Mevcut görünüme bakılırsa iç borç geri ödemelerinde en yüklü aylar 51 milyar TL ile Mayıs, 57,9 milyar TL ile Temmuz ve 41,1 milyar TL ile Ekim ayları olarak karşımıza çıkıyor.
İç borç stokunun yüzde 95,3’ü yurtiçi yerleşiklerin, yüzde 4,7’si yurtdışı yerleşiklerin elindedir. Yurtiçi yerleşiklerin sahip olduğu stokun yüzde 68,2’sine bankacılık kısmı, yüzde 19,9’una banka dışı kesim, yüzde 7,2’sine de Merkez Bankası sahiptir.
Hazine’nin Şubat 2021 prestijiyle yüzde 99,4’ü kamu kurumlarından, yüzde 0,6’sı da özel bankalardan olmak üzere toplam 17,8 milyar TL alacağı bulunuyor.
* Bu yazı mahfiegilmez.com adresinden alınmıştır.
