*Mahfi Eğilmez
Dış Ticaretin Durumu
2020 yılında TL yüzde 25’e yakın kıymet kaybı yaşadığı halde ihracat yüzde 6,2 azalmış, ithalat ise yüzde 4,4 artmıştı. Bu gelişme, birinci bakışta; ‘ülkenin parası dış bedel kaybına uğrarsa ihracatı artar, ithalatı azalır’ formunda formüle edilen genel kabule karşıttı. Bahse biraz daha detaylı baktığımızda bu farklı durumun bizim mal sattığımız iktisatların durumunun kötüleşmesinden kaynakladığı anlaşılabiliyordu. Durumu kötüleşene ekonomiler fiyat ucuzlasa bile talebi düşürdükleri için bizim ihracatımız azalmıştı. Buna karşılık bizim ekonomimiz 2020 yılında düşük süratte da olsa büyümeye devam ettiği için, artış suratında düşüş olsa da, ithalat artmaya devam etmişti.
Birinci çeyrek dış ticaret bilgileri 2020 yılında ihracatta yaşanan olumsuzluğun artık geride kalmaya başladığını gösteriyor (Kaynak: (TÜİK, Dış Ticaret İstatistikleri, Mart 2021.)
Tablo, 2021’in birinci çeyreğinde USD/TL kurundaki yüzde 11 oranındaki bedel kaybıyla birlikte ihracatın yüzde 17,2 arttığını gösteriyor. 2021 yılının Ocak – Mart aylarını kapsayan periyotta sanayi üretiminde yüzde 10 dolayındaki artış, imalât sanayiinde kapasite kullanım oranının yüzde 75’ler seviyesinde istikrar kazanması birinci çeyrek büyümesinin yüksek geleceğini gösteriyor. Kurdaki artışın devam etmesine rağmen ithalattaki düşüşün beklenenden yavaş gitmesinin nedeni yüksek giden büyümenin ithal mallara talep yaratmasıdır.
Birinci çeyrekte dış ticaret açığında görülen yüzde 15,2 oranındaki düşüş, petrol fiyatlarındaki artış, turizm gelirlerindeki düşüş üzere olumsuz tesirleri kısmen gidrecek bir gelişme olarak çıkıyor.
Turizmin Durumu
2020 yılı, yaşanan Covid-19 salgını nedeniyle birçok alanda fakat en çok da turizm alanında ekonomimize darbe vurmuş, 2021 yılında, hastalığı önleyici aşı uygulaması ve hastalığa karşı ilaç geliştirilmesi ile salgının büyük ölçüde atlatılacağı beklentisi 2021 yılında turizmde durumun olağana döneceği umudunu yeşertmişti. Aşağıdaki tabloda 2021 yılının birinci üç ayında Türkiye’ye gelen turist sayısı evvelki üç yılla mukayeseli olarak gösteriliyor (Kaynak: TÜİK, Turizm İstatistikleri.)
Salgın 2020 yılı Mart ayında ortaya çıktıktan sonra turist sayısı ve münasebetiyle turizm gelirlerinde süratli düşüşler yaşanmış, gelen turist sayısı 2019 yılına nazaran 51,9 milyondan 15,8 milyona, turizm gelirleri de 34,5 milyar dolardan 12,1 milyar dolara gerilemişti.
2021 yılının birinci çeyreğinde (Ocak – Mart) gelen turist sayısı 2,6 milyon olmuş. Bu, 2019 yılına nazaran 4 milyonun üzerinde bir düşüşü gösteriyor. Turizm gelirlerinde de 2020 yılının birinci çeyreğinde 2019 yılının birebir devrine nazaran 528,5 milyon dolarlık bir gerileme kelam konusu. Dikkat edileceği üzere turizm gelirindeki azalma turist sayısındaki gerilemeye nazaran düşük kalmış görünüyor. Buna karşılık toparlanma olması beklenen 2021 yılının birinci çeyreğinde turist sayısı 2019 yılının birinci çeyreğine nazaran 3 milyon dolayında azalırken turizm geliri de 1,6 milyar dolar düşmüş bulunuyor.
Tablonun tek olumlu yanı gelen turistlerin kişi başına harcamasının artmış olmasıdır. 2021 yılının birinci çeyreğinde gelen turistlerin kişi başına harcaması ortalama 943 dolarla evvelki yılların hepsinin üzerinde bir ortalamaya ulaşmış durumdadır. Bunun bizim rastgele bir gayretimizden değil, Antalya üzere ‘her şey dâhil’ sistemlerin olduğu kentlere giden turist sayısının önemli oranda azalmasına karşılık bu sistemin geçerli olmadığı İstanbul üzere kentlere giden turist sayısındaki azalmanın daha hudutlu olmasından kaynaklandığını düşünüyorum.
Bu datalar, şayet şartlarda bir değişme olmazsa, turizm gelirlerimizin bu yıl da hayli düşük kalacağını gösteriyor. Buna karşılık aşının yaygınlaşması, yıl ortasından itibaren başarılabilir de hadise sayısı süratle düşürülebilirse turizm gelirlerimizde, eski yıllardaki kadar olmasa da toparlanma görülebilir.
Bu yazı Mahfi Eğilmez’in şahsî blogundan alınmıştır