Kamu İhale Kanunu’na nazaran savaş, salgın hastalık, acil ve özellikli işler için kullanılması gereken “21-b” usulüyle araç kiralama, ulusal ve manevi bedelleri artırma hedefli seyahat düzenlenmesi, kuran basımı, reklam ve tanıtma işlerinin yanı sıra büyük alımlar yapıldı. 2020 yılında pazarlıkla 37.7 milyar TL’lik 16 bin 670 alım yapılırken, 21 b kapsamındakiler, meblağ olarak yüzde 90.5’i, sayı olarak ise yüzde 41’ini oluşturdu.
Kamu İhale Kanunu’nun 21’inci unsurunun b bendi “Doğal afetler, salgın hastalıklar, can yahut mal kaybı tehlikesi üzere ani ve beklenmeyen yahut imal tekniği açısından özellik arz eden yahut yapı yahut can ve mal güvenliğinin sağlanması açısından acilen yapılması gerekliliği idarece belirlenen hallerde yahut yönetim tarafından evvelden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin hızlı olarak yapılmasının mecburî olması” durumunda açık ihale yerine pazarlık yolunun kullanılmasına imkan sağlıyor. Lakin pandemi devrinde bu formül çok sık kullanılmaya başlandı.
İhalelerin yüzde 41’i pazarlık usulüyle yapıldı
BirGün’den Nurcan Gökdemir’in haberine nazaran, Koronavirüs’ün Türkiye’de de tespit edildiğinin resmen açıklandığı 2020 yılında pazarlıkla 37.7 milyar TL’lik 16 bin 670 alım yapıldı. Meblağ olarak tüm alımların yüzde 26’sını oluşturan bu prosedür içinde yük 21 b hususuna dayanılarak yapılanlarda oldu.
21 b’nin sağladığı geniş hareket alanından yararlanılarak 34.1 milyar TL’lik alım gerçekleştirildi. Pazarlık tekniğiyle yapılan tüm alımların içinde 21 b kapsamındakiler, fiyat olarak yüzde 90.5’i, sayı olarak ise yüzde 41’ini oluşturdu.
Pandemi öncesi 2019 yılında ise 23.1 milyar TL’lik alım 21 b kapsamında yapıldı. Yaklaşık on ayı pandemi devrinde geçen 2020 yılında 2019’a nazaran bu hususa dayanılarak yapılan alım artışı yüzde 48 oldu.
Neler 21b ile yapıldı?
Son bir yılda kamu yönetimlerinin “salgın, savaş, acil ve özellikli iş” istisnasından yararlanarak yaptığı alımlardan kimileri şöyle:
• Adalet Bakanlığı: Ofis mobilyası alımı, eğitim binası ve otel tefrişatı, yeni cezaevi ve adalet binası projesi,
• Aile Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı (Eski): Araç kiralama, toplantı salonu tadilatı, tuvalet kağıdı ve havlu alımı,
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı: Merkez ve taşra teşkilatı için araç kiralama,
• Bayındırlık ve İskan Bakanlığı: Lojman balkonu ve etraf düzenleme, hizmet binası tamiratı,
•Belediyeler: Araç kiralama ve satın alma, konferans salonu düzenlenmesi, kapalı halı saha üretimi, Ramazan aktiflikleri hizmet alımı, kır kahvesi ve kır lokantası inşaatı, sera üretimi, spor alanı inşaatı, ağaç alımı, klasik tıp uygulamaları merkezi tadilatı, belediye hizmet binası, toplumsal tesis inşaatı, irtibat danışmanlığı hizmet alımı, kırtasiye seti alımı, kültür ve sanat aktiflikleri tertibi, profesyonel sinema sistemi, millet bahçesi, cami üretimi, mevsimlik çiçek, cep telefonu alımı, aksi mesken yapılması, kuaför seti alımı, turistik tesis üretimi,
• Etraf ve Şehircilik Bakanlığı: Araç kiralama, etraf düzenlemesi, hizmet binası üretimi ve tefrişat işleri, fotoğraf ve görüntü çekimi,
•Diyanet İşleri Başkanlığı: Radyo-tv hizmetleri için 30 kalem materyal alımı, Akışkan Vakitlerde Kıymetli Yaşamak serisi 13 kitap, Kitap Medeniyeti serisi 15 ile Divan serisi isimli yapıtların basım hizmet alım işi, Dinim İslam, 4-6 yaş kümeleri için Kuran Kursları öğretici, aktiflik kitabı, kargo nakliyeciliği,
• Dışişleri Bakanlığı: Araç kiralama,
• Döner Sermaye Saymanlıkları: Araç kiralama, Milletlerarası Polis Akademileri Birliği Konferansı, Genel Şura Toplantısı ve Yürütme Konseyi Toplantısı hizmet alımı,
• Düzenleyici ve denetleyici kurumlar: Araç kiralama, hizmet binası, konferans salonu, fuaye alanı tamiratı,
• Gençlik ve Spor Bakanlığı: Araç kiralama, hizmet binası tamirat ve bakımı, Türkiye Klâsik Türk Okçuluk Federasyonu Antrenör Eğitim Kampı tertibi, Genç Ofis Kitap ve Kahve merkezleri için mal alımı, ulusal ve manevi kıymetleri geliştirme seyahatleri, kamp tertipleri,
• Hazine ve Maliye Bakanlığı: Araç kiralama,
• Vilayet Özel Yönetimleri: Araç kiralama, ahşap kameriye alımı, vali konağı tamiri, vali konağı kış bahçesi üretimi,
• KİT’ler: Araç kiralama, çay sunumu, sekreterya üzere hizmetler için işçi alımı, masa alımı, drone ile görüntü çekimi, tertip işi,
• Kültür ve Turizm Bakanlığı: Tefrişat alımı, araç kiralama,
• Orman ve Su İşleri Bakanlığı: Araç kiralama,
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı: Araç kiralama,
• Toplumsal Güvenlik Kurumları: Reklam ve tanıtım kampanyası, araç kiralama,
• Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı: Kıyı düzenlenmesi, denetimlik ve danışmanlık hizmeti alımı, Ulusal Ulaştırma ve Lojistik Ana Planı hazırlanması, araç kiralama, havalimanı inşaatı, liman inşaatı, metro çizgisi aracı temini ve işletmeye alımı, balıkçı barınağı inşaatı, helikopter alanı inşaatı.