Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF), hem sıfır hem de ikinci el araç alacak vatandaşları yapılan hileler konusunda uyardı.
Perte çıkmış, ağır hasarlı araçların sağlam raporu verilerek satılabildiğine dikkat çeken TÜDEF Lider Vekili Sinan Vargı, “İki araç kesilip birbirine eklenerek yapılan araca sağlam raporu verebiliyorlar. TRAMER kayıtları kazadan 45 gün sonra sisteme düştüğü için bu mühlet zarfında tamir ettirilip, hasarsız diyerek satılıyor.
Ya da ekspere birebir renk, modelde sağlam aracı götürüp, noterde ağır hasarlı aracın satışını yapabiliyorlar. Eksper raporlarındaki ‘DB’ düzeltme boya değil, değişen boya; ‘ÇB’ de çizik boyası değil çıkma boya. Vatandaş, TSE Yeterlilik Dokümanı olmayan ekspere gitmesin” dedi.
BELEDİYE MÜSAADESİYLE
Hürriyet’ten Aysel Alp’in haberine nazaran ikinci el piyasasında ayda 400 ila 500 bin aracın el değiştirdiğine, bunların yüzde 70’inin yani 280 bin ila 350 binin ekspertiz firmalarına başvurduğunu belirten Vargı, tespit ve ihtarlarını şöyle sürdürdü:
“İşleri âlâ gitmeyen bir çok esnaf, ‘bu işte uygun para var’ diyerek, anlamadığı halde oto ekspertiz firması açtı. Bir ekspertiz firması açmak için belediyeden müsaade almak kâfi oluyor. Piyasada 6 bin ekspertiz firması var fakat yalnızca bin 500 ila 2 bin tanesi TSE Yeterlilik Evrakına sahip.
Makûs niyetli yahut satıcı ile anlaşan oto ekspertiz firmaları ikinci el araç satın alacak bireye aracın yanlışlarını söylemiyor. Hava yastığının patlak olduğunu gizliyor. Emniyet kemeri, direnç atılarak tamir edilmiş üzere gösteriliyor. Şoför kaza yaptığında hava yastığı ve emniyet kemeri çalışmadığı mevte yol açabiliyor.”
TÜDEF olarak son aylarda ekspertiz firmalarıyla ilgili çok sayıda şikayet aldıklarına dikkat çeken Vargı, “Yönetmelik gereği 8 yaş altı yahut 160 bin kilometre altı araçlarda ekspertiz raporu mecburî.
Oto ekspertiz firmaları araçtaki hasar ve kusurları raporlarına yansıtmadıkları takdirde satıcı ile birlikte, müteselsilen, sorumlu. Lakin açılan davaların en az iki yıl sürmesi, ikinci el araç satın alan tüketicileri mağdur ediyor. Ayrıyeten oto ekspertiz firması, noter satışı sırasında TSE Yeterlilik Dokümanına sahip değilse ileride açılacak davalarda bu doküman ne yazık ki geçerli olmuyor” dedi.
DENETİM EDİLMELİ
“Satın alınacak aracın kesinlikle motor ve şasi numaraları alınmalı, noter zamanında bu numaraların tıpkı olduğu denetim edilmeli” diyen Vargı şunları söyledi:
“Çünkü sağlam aracı ekspere götürüp, birebir marka birebir renk kazalı araçların satıldığı da görülüyor. Tekrar daha az vergi ödemek için aracın alış bedelinin düşük gösterilmesini kabul ediyorlar. İleride bir dava açıldığında noterde belirtikleri düşük bedel alıcıya geri ödeniyor.
Böylelikle hasarlı araç satanlar aracı geri alsalar bile ortadaki gösterilmeyen farkı alıcıya ödemiyorlar. Değerli bir nokta da aracın ruhsatı kimin üzerine ise banka havalesi de o şahsın üstüne yapılmalıdır. Akrabam, kardeşim onun ismine gönder, deniliyor. Ancak bu ileride ‘ben para almadım’ olayına dönüşüyor. Vatandaş, sonradan mağdur olmamak için kesinlikle TSE evraklı oto ekspertiz firmalarına gitmeli.”
KONTROLLERİN ARTMASI GEREK
TÜDEF Lider Vekili Vargı, Ticaret Bakanlığı’nın tüketici şikayetleri ve piyasa nezareti açısından; Sanayi Bakanlığı’nın ise ölçüler ayarlar ve TSE Yeterlilik Evrakı açısından oto ekspertiz firmaları üzerindeki kontrollerini arttırması gerektiğini söyledi. Bayiden bile olsa sıfır araç alanları da TSE dokümanlı ekspertiz firmalarına gitmeleri konusunda uyaran Vargı, sıfır aracı hasarlı çıkanların iade hakkı bulunduğunu vurguladı.
Vargı, “Araç TIR’dan indirilirken düşebiliyor, kaportası çizilebiliyor, TIR içinde birbirine çarpabiliyor. Bu durumda kaporta boyanıp, birtakım modüller değiştirilip tüketiciye yeniden sıfır diye satılabiliyor. Fabrikadan gelen eksperler hasarı tespit etseler bile, bayii kabul etmezse tüketici mahkemesinde dava açmak zorunda kalınıyor” dedi.
NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Tıpkı model biri arttan biri önden hasarlı iki aracın kesilip sağlam raporuyla satılabildiğini, DB’nin düzeltme boya değil değişen boya; ÇB’nin çizik boyası değil Çıkma Boya olduğunu anlatan Vargı, ikazlarını şöyle sürdürdü:
“Can güvenliği açısından hava yastıklarının sağlam, emniyet kemerlerinin çalışır durumda olduğu denetim edilmeli. Ön tampon, ön kaput ve farların değişimi araçta hasar olduğunu ortaya koyar.
Aracın beyni ve öbür üniteler denetim edilerek, kilometresi ile oynanıp oynanmadığı ve TÜV Muayene kayıtları istenmeli. Aracın kaza durumu, kesim değişimi, şase ile dikmelerde kaynak olup olmadığına bakılmalı. Araç kesimlerinin kaynakla birleştirilip birleştirilmediğine bakılmalı. Jantlarda kaynak ve çatlak olup olmadığı denetim edilmeli.
2020 model hasarlı araçlara 2015-2016 üretim etiketli çıkma kesimler takılıyor. Makus niyetli oto ekspertiz raporlarında ekseriyetle ‘DB’ sözü kullanılıyor. Bu aslında değişen boya. Lakin alıcıya bu düzeltme boya denilerek hasar hafif gösteriliyor. ‘ÇB’ olarak yazılan raporlara da çizik boyası deniliyor lakin sonradan bunun çıkma boya ve kesimin çıkma olduğu anlaşılıyor.”
