Mehmet Hanifi GÜLEL
Önce pandemi, akabinde Rusya-Ukrayna savaşının tesiri ile artan ham ayçiçek yağı fiyatları düşüşe geçti. Milletlerarası piyasada tonu 800 dolar olan pandemi ile birlikte 2150 dolara yükselen ham ayçiçek yağ fiyatı son haftalarda önemli bir düşüş trendine girdi. Memleketler arası piyasada tonu 2150 dolardan 1500 dolara geriledi. Milletlerarası piyasada fiyatların yüzde 30 gerilediğini kaydeden dal temsilcileri, yeni fiyatlarla yapılan kontratların işlenip, pazara sunulmasıyla ayçiçek yağında fiyat düşüşünün rafl orta da yansıması beklediklerini kaydettiler. Dal temsilcileri şu an rafl arda 180 ile 200 lira ortasında yer alan 5 litrelik ayçiçek yağının 155-160 lira bandına inmesi öngörüyorlar.
Ham ayçiçek yağında taleplerin azaldığını söyleyen Kadooğlu Yağ Sanayi İthalat Müdürü Muzaff er Yıldırım, pandemi periyodunda palm yağı üretiminde yaşanan ıstırapların aşılması, Fed’in faiz artırımı ve Ukrayna’dan sevkiyatların başlaması ham ayçiçek yağ fiyatlarında düşüşe neden olduğunu söyledi.
Ukrayna ihracat ve sürece kapasitesini artırdı
Fiyat düşüşün yalnız ham ayçiçek yağında yaşanmadığını kaydeden Yıldırım, “Palm yağı ve soya yağında da düşüşler var. Palm yağının tonu 500 dolar düşerek 1800 dolardan 1300 dolara geriledi. Yeniden soya yağının da fiyatı birebir oranda düştü. Ayçiçek yağında ise Ukrayna’daki savaş bölgesi dışında risk taşımayan batı tarafında üretim kapasiteleri artmaya başladı. Romanya hududunda yer alan Reni ve İzmail ırmak limanlarından 6 bin tonluk küçük gemilerle ham yağ ve çekirdek ihracatının artırılması, yüksek ayçiçek yağının fiyatını geri çekilmesine neden oldu. Ukrayna’dan küçük gemiler lokasyon olarak yalnızca Türkiye’ye süreç yapabiliyor. Evvelden Hindistan, Çin’e ve AB ülkelerine büyük gemilerle yapılan sevkiyat, kelam konusu limanlardan küçük gemiler yalnızca Türkiye’ye girebiliyor ve burada piyasayı önemli manada düşürmüş durumda. Fiyatlarda son 1,5 aydır kademeli olarak düşüş yaşanıyor. Savaştan evvel Ukrayna’dan mal temin etmek için Rusya’ya nazaran yaklaşık 20 dolar fiyatı daha yüksekti. Savaştan sonra ise Ukrayna malı 100 ile 150 dolar Rusya’dan daha ucuz oldu” dedi.
Diğer yandan yurtdışındaki talepsizlikten ötürü verilen teklifl erin fiyatları daha da düşürdüğüne vurgu yapan Yıldırım, ayrıyeten yurt içinde hasadın önümüzdeki ayın ortalarında başlayacak olması piyasayı büsbütün kilitlediğini söz etti.
İhracatta önemli bir talepsizlik var
Türkiye’nin ayçiçek yağına 45 günlük üzere kısa bir ihracat yasağı getirdiğini ve buna karşın pazarda önemli bir kayıp yaşanmadığını aktaran Yıldırım, fakat şu anda ana ihracat pazarı olan Ortadoğu ve Afrika pazarlarında önemli bir talepsizlik olduğunu vurguladı. Ayçiçek yağının ton fiyatının en yüksek 2150 dolara kadar çıktığını ve Türkiye’de 2080 dolara kadar mal alan firmaların olduğunu bildiren Yıldırım, “Hepimiz akside kaldık. Bir günde yağ fiyatı 150 dolar düştü. Artık bu kontaklar geliyor ve firmaların hepsi ihracatçı. Şu an piyasa önemli manada ziyanına satışlar var. Piyasa gıdım gıdım gidiyor ve herkes gereksinimi kadar alıyor. İç piyasada da çok önemli bir tıkanıklık var. Türkiye iç piyasasında memleketler arası ayçiçek yağının en yüksek çıktığı fiyatlara hiçbir vakit rafl arda ulaşılamadı. Türkiye’de raf fiyatların geriden geldiği için o yüksek fiyatlar yansımadı. Fakat direk indirimlerin yansıdı” biçiminde konuştu.
İç piyasada yüzde 15 gerileme bekleniyor
Ayçiçeği yağ fiyatlarının milletlerarası pazarda gerilemeye başladığını aktaran Solventum İdare Konseyi Lideri Onat Angı, milletlerarası piyasada yüzde 30 düştüğünü ve iç piyasada fiyatların düşmeye başladığını söyledi. İç piyasada yansımayan fiyatlarla birlikte yüzde 15 civarında bir düşüş beklendiğini söz eden Angı, “İç piyasa şu an dingin ve yansımayan fiyatlarla bir arada bir düşüş bekleniyor. Yeni fiyatlarla 5 litrelik ayçiçek yağının fiyatı 155 ile 160 lira üzere bir düzeylerde olması bekleniyor. KDV dahil yüzde 20’ye yakın düşüş olması kelam konusu. Yeni hasat da fiyat düşüşünde tesirli olacak” dedi. Öbür yandan çekirdek ve ham yağ ihracatının Rusya ve Ukrayna’dan önemli manada yapıldığına dikkat çeken Angı, “Türkiye’nin yağ ihracatını yasaklaması ile kesim bir sakinlik yaşadı. İhracat kapısının tekrar açılmasıyla kesim için hareketli geçti. Birinci etapta alınan siparişleri yetiştirilmesi konusunda ağır geçti lakin son periyotta yeni siparişlerde yavaşlama yaşanıyor. Yeni siparişlerin azalması bölümü zorluyor” açıklamasında bulundu.
