Elif KARACA
Finlandiya Dışişleri Bakanı Pekka Haavisto, pek çok NATO üyesi ülkenin iştirak protokolünü halihazırda onaylamış bulunduğunu hatırlatarak, “Ortaklarımızın ulusal süreçlerinde süratli hareket etme istekliliği bizim için çok kıymetli.” sözünü kullandı.
NATO’ya iştirak süreciyle ilgili olarak DÜNYA’nın sorularını yanıtlayan Haavisto, global gelişmelerin güvenliği giderek daha fazla etkilediğini ve terörün herkes için önemli bir tehdit olduğunu söyledi.
Türkiye ve İsveç ile üçlü mutabakat mutabakatına varılmasının üyelik sürecinde değerli ve gerekli bir adım olduğunu belirten Haavisto, müttefiklerin Finlandiya’nın üyeliğine verdiği takviyenin süreç boyunca güçlü olduğunu ve pek çok ülkenin iştirak protokolünü halihazırda onaylamış bulunduğunu hatırlattı. İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyelik müracaatlarını parlamentosunda oylayarak kabul eden ülke sayısı, dün de Almanya’nın iştirakiyle altıya yükseldi. Norveç, Danimarka, Kanada, Estonya ve İzlanda daha evvel onaylamıştı.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline cevap olarak uygulanan koordineli yaptırımların şimdiden tesirli olmaya başladığının, tam tesirlerin ise vakitle görüleceğinin altını çizen Haavisto şu anda çatışmada kısa vadede bir tahlil görmenin güç olduğunu söyledi. Rusya’nın siyasi maksatlarına ulaşmak için, sivil gayeler de dahil olmak üzere güç kullanmaktan kaçınmadığını belirten Haavisto, nükleer retoriğin kullanılmasını ise “sorumsuzca ve kınanması gereken bir söylem” olarak tanımladı.
– Madrid’de varılan ve Finlandiya ile İsveç’in NATO’ya katılmasının önünü açan muahede, Genel Sekreter Jens Stoltenberg’in mevzuyu en başından beri yapan bir halde ele almasının da katkısıyla tarihi bir adım oldu. Türkiye’nin vetosunun kalkmasının akabinde süreç bundan sonra nasıl devam edecek?
Türkiye ve İsveç ile üçlü mutabakat mutabakatına varılması, Finlandiya’nın NATO üyelik sürecinde değerli ve gerekli bir adımdı. İştirak protokolünün 5 Haziran Salı günü Brüksel’de imzalanması da kıymetli bir dönüm noktası oldu. Müttefiklerin Finlandiya’nın üyeliğine verdiği takviye süreç boyunca güçlü oldu. Birçok ülke iştirak protokolümüzü halihazırda onaylamış bulunuyor. Ortaklarımızın birçoklarının ulusal süreçlerinde süratli hareket etme istekliliği bizim için çok bedelli.
“Terör hepimiz için önemli bir tehdit”
– Bu iki ülkenin iştirakiyle ittifakın doğu kanadının güçlendirilmesi Türkiye ve tüm NATO üyesi ülkeler için ne manaya geliyor?
Madrid Doruğu NATO için büyük değer taşıyordu. Madrid’de alınan kararlarla NATO, Avrupa’da istikrar sağlayıcı bir güç ve gelecek yıllarda müttefikleri için güvenlik sağlayıcısı olma rolünü pekiştirdi. Finlandiya güçlü savunma kabiliyetiyle NATO’yu daha da güçlendirecektir. NATO’nun yeni stratejik konseptinde tanımlandığı biçimiyle, ittifakın temel amaç ve vazifelerine bağlı bir ülkeyiz. Emel NATO’nun Kuzey Kutbu’ndan güneye 360 derecelik bir yaklaşıma dayalı toplu savunmasını sağlamak. Güneyimizde yaşananlar da dahil olmak üzere global gelişmeler güvenliğimizi giderek daha fazla etkiliyor ve bizi bölgedeki güvenliği artırmaya çağırıyor. Terör hepimiz için önemli bir tehdit. Finlandiya’nın üyeliği, NATO’nun global olarak yürüttüğü çalışmaları destekleyecek. Çatışma tedbire, arabuluculuk ve barış inşasında uzun geçmişe sahip bir ülke olarak, çatışmaların barışçıl tahliline sıkı sıkıya bağlıyız.
-NATO üyesi olma kararı Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle mi gelişti yoksa daha evvel bir niyet var mıydı?
Finlandiya’nın dış, güvenlik ve savunma siyaseti, ülkenin hareket alanını korumak ve farklı seçenekleri açık tutmak üzerine inşa edilmiştir. “NATO opsiyonu” uzun yıllardır dış siyaset ve güvenlik siyasetimizin içerisinde yer alıyordu. Bu, etrafımızdaki güvenlik durumu değişirse Finlandiya’nın NATO üyeliğine başvurma mümkünlüğünü koruma etmesi manasına geliyor. Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması Finlandiya ve Avrupa’daki güvenlik ortamını derinden değiştirdi. Finlandiya, değişen güvenlik ortamının kapsamlı bir biçimde değerlendirilmesiyle NATO üyeliğine başvurmaya karar verdi ve hâkim bir devlet olarak bağımsız bir karar aldı. Cumhurbaşkanı, hükümet ve parlamento ortasında kapsamlı bir demokratik sürece dayanan karar Fin halkı tarafından da güçlü bir formda desteklendi. Lakin bu çok büyük bir değişiklik değil, aslında yıllardır NATO ve NATO üyesi ülkelerle çok yakın işbirliği içindeyiz.
-Rusya’dan gelecek tehditlerin Avrupa’yı önümüzdeki periyotta nasıl bir noktaya taşıyacağını öngörüyorsunuz? Avrupa’da askeri bütçeler artacak mı?
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinin akabinde birçok Avrupa ülkesinde askeri bütçelerde artışa şahit oluyoruz. Finlandiya’nın güvenlik ortamındaki temel değişiklik savunma kapasitesini daha da güçlendirmek için aksiyonlar gerektirdi. Örneğin savunma gereci tedariki ve işçi maliyetleri için ek finansman tahsis edildi. Bu finansman, Savunma Kuvvetleri’ndeki faaliyetlerin seviyesi ve hazırlıklı olma durumu üzerinde tesirli olacak.
-Sert ekonomik yaptırımların Rusya için caydırıcı olacağını düşünüyor musunuz? Sizce Putin’in stratejisi nasıl gelişecek? Rusya’nın nükleer silah kullanma tehdidi ciddiye alınmalı mı?
AB ve ortakları, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline cevap olarak gibisi görülmemiş, koordineli yaptırımlar uyguladı. Bunlar şimdiden tesirli olmaya başladı bile, tam tesirleri ise vakitle görülecek. Baskıyı gerektiği kadar sürdürmeye hazır olmalıyız. Bildiri açık: Ukrayna’nın egemenliğinin ve toprak bütünlüğünün ihlalinin sonuçları olmalıdır. Şu anda çatışmada kısa vadede bir tahlil görmek güç. Rusya siyasi amaçlarına ulaşmada güç kullanımının, sivil maksatlara karşı geniş çaplı askeri güç de dahil olmak üzere, araçlarının değerli bir kesimi olduğunu gösterdi. Nükleer retoriğin kullanılması ise sorumsuzca ve kınanması gereken bir telaffuz.
-Bildiğimiz kadarıyla Finlandiya’nın Rus petrol ve gazına çok büyük bir bağımlılığı yok lakin sizce Avrupa’nın Rus gücüne bağımlılığı önümüzdeki yıllarda nasıl azalacak?
Finlandiya 2035 yılına kadar karbon nötr olmayı hedefliyor. Bu, güç üretimi de dahil olmak üzere toplumumuzda geniş kapsamlı değişiklikler gerektiriyor. Bu çalışma AB seviyesinde de devam etmekte. Uzun vadede bu siyasetin hem ekonomik hem de ekolojik olarak karlı olacağına inanıyorum.
