Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi, Google’ın Telif anlaşmasının Türkiye’de hayata geçirilmesi için dünya örneklerini incelemeye başladı. Yetkililer, “Fransa, Almanya, Macaristan ve Avustralya’daki uygulamalara bakıldığında, bir ekip çekişmeler yaşanmış olsa da, yayıncılar ile dijital platform işletmecilerinin bir formda muahede tabanı bulduğu görülmektedir. Emsal nitelikteki bir düzenlemenin Kültür ve Turizm Bakanlığı’mız öncülüğünde ülkemizde de uygulamaya konması durumunda, dünyadaki öbür örneklere misal sonuçların alınabileceğini değerlendiriyoruz” dediler.
LİSANS MUTABAKATI GEREKİR
Dijital Dönüşüm Ofisi yetkilileri, son günlerde Google’ın Avrupa’daki 300’den fazla medya kuruluşuna telif hakkı çerçevesinde ödeme yapmayı kabul etmesiyle tekrar gündeme gelen AB Dijital Tek Pazarda Telif Hakkı Direktifi ile ilgili merak edilenleri Hürriyet’e anlattı. Yetkililer, AB’nin 2019 yılında yayımladığı Dijital Tek Pazarda Telif Hakları ve Temaslı Haklar Direktifiyle, dijital platformlar ile medya içeriklerini oluşturanların haklarını ve bu bireylerin kelam konusu içerikleri toplayan, hizmet sağlayıcılarla ortasındaki ilgileri düzenleyen yeni kurallar getirdiğini hatırlattı. Bir gazetenin internet sitesindeki haber internet arama motorundan görüntülenecekse, internet arama motorunu işleten firmanın ilgili gazetenin sahibiyle bir lisans mutabakatı yapması gerektiğini belirten yetkililer, düzenlemeyle ilgili şunları söyledi:
HAYATA GEÇİRİLMELİ
“Ülkemiz, AB’ye iştirak süreci kapsamında, pek çok alanda olduğu üzere fikri mülkiyet düzenlemelerinde de AB müktesebatını takip ediyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı da bu noktada asli sorumlu kurumumuz. Biz de Dijital Dönüşüm Ofisi olarak, kendi kültürel mirasımızı koruyacak; eser sahiplerinin, temaslı hak sahiplerinin ve basın yayıncılarının çevrim içi platformlara karşı haklarını teminat altına alacak uzlaşmacı tahlil ve istikrar sistemlerini içerecek düzenlemelerin ülkemizde de en kısa vakitte hayata geçirilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Yapılan bu düzenlemeler sonucunda, belirlenen kuralların ihlali durumunda para cezası verilmesinin önü açılmıştır. Para cezasına uymama durumu oluştuğunda ise ilgili platformların engellenmesi üzere ek yaptırımlar kelam konusu olabilmektedir.
KANUN GÜNCELLENMELİ
2019 yılında yürürlüğe giren AB Direktifinin medya kuruluşları ile dijital platformlar ortasındaki ilgileri düzenleyen kurallara misal sistemler yürürlükte olan Fikir ve Sanat Yapıtları Kanunu’nda (FSEK) yer almıyor. Bu noktada, Dijital Dönüşüm Ofisi olarak FSEK kararlarının dijital alandaki fikir ve sanat yapıtları özelinde günümüz gereksinimlerine karşılık verecek formda güncellenmesinin yahut yeni türel düzenlemelerin oluşturulması ismine gerekli çalışmaların başlatılmasının arz ettiği ehemmiyetin farkındayız. Yeni paha zincirlerinde paydaşların hak ve yükümlülüklerinin de hakkaniyetli ve yenilikçiliği koruyacak halde belirlenmesi gerekliliği kaçınılmaz elbette.
YENİ KURALLAR KAİDE
Elektronik ortamda içerik üretiminin korunmasını ve teşvik edilmesini sağlayacak telif hakları ve kontaklı haklar bakımından aktif bir muhafaza düzeneğinin tesisi son derece kıymetli. Ofis olarak, bunu temin edecek yeni kural ve sistemlerin ülkemizde de oluşturulmasını gerekli görüyoruz. Bu doğrultuda, ülkemizdeki medya yayıncılarının; yayımladıkları içerikleri seçen, toplayan, sınıflandıran, düzenleyen, derecelendiren, özetleyen ve endeksleyen platformlar/hizmet sağlayıcılar karşısında yaşadığı mağduriyetlerin önüne geçilmesi ismine alınması geren aksiyonlar bakımından global gelişmeleri dikkatle takip ediyoruz.”
GOOGLE DA SICAK BAKIYOR
TBMM Dijital Mecralar Komisyonu’nda görüşülerek kabul edilen “dezenformasyon teklifi” için Meclis’e gelen Google Türkiye Hükümet Münasebetler ve Kamu Siyasetleri Müdürü Pelin Kuzey Karaman ile “telif anlaşması” konusunda yeni bir temas gerçekleşti. Birtakım kurul üyelerinin de olduğu gayri resmi görüşmede Yayman, Google temsilcisine, Almanya, Fransa, İngiltere, Avusturalya ve Kanada’da gerçekleştirilen “telif anlaşmalarını” hatırlatarak “Türkiye ile de misal bir mutabakatın olmasını istiyoruz” talebini iletti. Bu manada Google idaresine görüşme davetini ilettiklerini lisana getiren Yayman, en kısa müddette bu mevzuyu netliğe kavuşturmak istediklerini bildirdi. Google temsilcisi Karaman ise Google’ın öbür diğer ülkelerde telif hakkı konusunda değişik muahede ve uygulamaları benimsediğini belirtirken, hususun müzakeresi için “pozitif bakıyoruz” değerlendirmesini yaptı. Karaman, gerekli çalışmaları yapıp Türkiye ile TBMM’de müzakereye oturacakları bildirisini verdi.
‘MASAYA YATIRACAĞIZ’
Avrupa’da dijital telif hakkı konusunda kimi ülkelerle masaya oturan Google temsilcilerini Türkiye’ye davet ettiklerini hatırlatan Yayman, Yaptığı açıklamada, Google yetkililerinin önümüzdeki günlerde Meclis’e gelerek görüşeceklerini kaydetti. Telif konusunun bir çok dünya ülkesinde tartışıldığını lisana getiren Yayman, “Biz bu bahiste dijital bir diplomasi yürüttük. Yaşanan gelişmeler ve gelinen noktaya bakıldığında bizim ne kadar hakikat bir iş yaptığımızı ortaya çıktı. Yanlışsız bir yol haritası izledik” dedi. Google temsilcisi ile görüşülürken yüz yüze fikir alışverişinde bulunma fırsatı yakaladıklarını lisana getiren Yayman, telif tartışmasının bir emek tartışması olduğunu kaydetti. Google temsilcilerinin birinci gelişlerinde milletvekillerinin telif hakkı konusunda sorularına karşılık verdiklerini anımsatan Yayman, sıcak yaklaşımlarına yönelik karşılıklarının hala tutanaklarda yer aldığına dikkat çekti. Google’ın Avustralya başta olmak üzere Avrupa’da 300’e yakın medya kuruluşuyla telif mutabakatı imzaladığına işaret eden Yayman, “Biz Paris’te ne yapılmışsa, Ankara’da da onun gerçekleşmesini arzuluyoruz. Kanada, Almanya, İngiltere bir çok ülkede telif sıkıntısı üzerinde mutabakat gerçekleşti. Bizim de talebimiz ortada ve net. Oralarla nasıl bir telif mutabakatı yapmışsa Google, Türkiye’de de benzeri bir muahedeye imza atılmasını arzuluyoruz. Müzakere anlayışı içerisinde bu mevzuyu masaya yatıracağız” diye konuştu.
Yayman, Google temsilcisine bu mevzuda TBMM’ye davet konusunu ilettiklerini lisana getirirken, “TBMM’ye gelip müzakere etme konusunda Google’ın müspet bir halinin olduğunu görüyoruz” değerlendirmesini yaptı. Google yetkililerinin Türkiye’nin talepleri ve mevzuata ahenk konusunda gerekli hassasiyeti gösterdikleri görüşünü lisana getirdiğini aktaran Yayman, bu hususta da ilerleme sağlanmasını ümit ettiklerini vurguladı. Yayman, “Google yetkilileri ‘Türkiye’nin dijital seyahatinin yanındayız’ tabirini kullandılar” dedi.
Yayman, Google ile müzakerelerin nasıl olacağı, mutabakatın yasal çerçevesinin ne olacağı konusunda Kültür Bakanlığı başta olmak üzere ilgili kamu üniteleriyle de irtibat halinde olduklarını bildirdi.
PARTİLERDEN DESTEK
Dijital Mecralar Komitesi Lideri Yayman’ın öncülüğünü yaptığı “telif anlaşması” konusuna partilerden de takviye geldi. Milliyet’e konuşan partilerin mevzuya ait görüşleri şöyle:
TUNCAY ÖZKAN (CHP): Google milletlerarası yerde bir çok ülkeyle telif mutabakatını hayata geçirdi. Türkiye’de de bu türlü bir düzenlemeye gitmeli. Fikir ve sanat yapıtları konusunda Google’ın gerekli ödemeleri yasal kriterler çerçevesinde yapmasından yanayız.
ONURSAL ADIGÜZEL (CHP): Telif sıkıntısı bir emek mevzusudur ve değerlidir. Dünya’daki örnekleri inceleyip, bu istikamette çalışmaları ortaya koyduktan sonra muhakkak sonuca ulaşmakta yarar vardır. Yalnızca Google ile telif yararı paylaşımı üzerine değil, başka toplumsal ağlarla da müzakere edilmeli, onları da dinlemek gerekiyor.
AYHAN ALTINTAŞ (İYİ PARTİ): Telif konusu memleketler arası toplulukta tüm taraflarıyla çok konuşuluyor. Avustralya’da zarurî hale getirildi telif. Diğer ülkelerle de masaya oturdular. Maden bu türlü bir uygulama var ve Türkiye’nin de bu türlü bir talebi var bunlar Google ile oturulup müzakere edilmelidir. Olumlu karşılıyoruz.
MAĞDUR ETMEYECEK FORMÜL
SELMAN ÖZBOYACI (AK PARTİ): Bizim Google ile telif konusunda duruşumuz ve bakışımız ilkeseldir. Küresel platformlar öteki ülkelerde ABD, Avustralya’da hangi kriterlere ve kurallara tabi ise Türkiye’de de uygulanması elbette olsun.
RAVZA KAVAKÇI KAN (AK PARTİ): Google’ın telif konusunda Türkiye ile muhatap olması değerli. Milletlerarası hukuk açısından bütün gelişmiş ülkelerde olan muahedenin Google tarafından Türkiye’de de imzalanması gerekir. Bu yalnızca Google değil, dijital mecralarda faaliyet gösteren öteki toplumsal medya şirketleri ve ağları için de geçerlidir.
