Şebnem TURHAN
Merkez Bankası’nın yüksek enflasyon ve bedel kaybeden TL’ye karşın siyaset faizini yüzde 14’te sabit tuttuğu Para Siyaseti Şurası (PPK) toplantısının çabucak akabinde Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’ndan (BDDK) yeni bir atak geldi.
BDDK’nın kararına nazaran şirketler TL kredi kullanmak istiyorlarsa BDDK’nın getirdiği hudut kadar döviz varlığı olmak zorunda. Hudut ise şirketlerin döviz varlıklarının 15 milyon TL’yi aşmaması. Şayet 15 milyon TL’yi aşıyor yahut şirketin cirosu ile faal büyüklüğünün yüzde 10’undan fazla dövizi varsa bu şirketler TL kredi kullanamayacak. 15 milyon TL’yi aşmayan şirketler ise hududu aşmama kelamı vererek TL kredi kullanabilecek.
Dolar 17 liranın altına indi
Bu kararın akabinde dolar/TL Türkiye piyasaları kapanmışken bankalararası piyasada düşük hacimli süreçlerde 17.36 lira düzeylerinden süratle 16.40 lira düzeylerine kadar geriledi. Saat 20:15 itibariyle dolar/TL 16.71 liradan süreç görüyordu.
15 milyon TL’yi aşmayacağım sözü
BDDK’nın Türkiye piyasaları kapandıktan sonra yaptığı açıklamaya nazaran kurum kredi sisteminin faal bir formda çalışmasına yönelik olarak koordineli makro ihtiyati adımlar atılmasına karar verdi. Buna nazaran şirketler kredi başvurusu yaptıkları tarih itibariyle yabancı para nakdi varlıklarının (altın dahil, efektif döviz ile bankalardaki YP mevduat) Türk Lirası karşılığı 15 milyon TL’nin üzerinde ise ve bu yabancı para varlıklar şirketin en aktüel finansal tablolarına nazaran faal toplamından yahut son 1 yıllık net satış hasılatından büyük olanının yüzde 10’unu aşıyorsa bu şirket TL cinsinden yeni bir nakdi ticari kredi kullanamayacak.
“Döviz alımını yasakladığı için bir nevi sermaye kontrolü”
Yabancı para nakdi varlıklarının TL karşılığı 15 milyon TL’yi aşmayan şirketler ise kredi müracaat tarihinde mevcut yabancı para nakdi varlıkları ile en yeni finansal tablolarının faal toplamını ve son 1 yıllık net satış hasılatını bağımsız kontrol kuruluşuna tespit ettirecekler. Ve kullanacakları kredinin vadesi boyunca yabancı para nakdi varlıklarının TL karşılığının 15 milyon TL’yi aşmayacağını beyan ve taahhüt edecekler.
Peki bu piyasayı nasıl etkileyecek? Bankacılık kaynakları kararın hem şirketlere neredeyse döviz alımını pratikte yasakladığı için bir sermaye denetimi olarak yorumlanabileceğini hem de şirketlere döviz varlıklarını satma zaruriliği getirdiğini vurguladı. Kaynaklardan edinilen bilgiye nazaran Türkiye’de gerek işletme sermayesi gerek ihracat için TL kredi almadan çalışan şirket çok çok az.
Rotatif kredi kullanımını da etkileyecek
Bu hudut şirketlerin rotatif kredi kullanımını da etkileyecek. Bankacılık kaynakları Merkez Bankası’nın faiz artırmadan TL’deki bedel kaybının önüne geçilebilmesi için bu cins makroihtiyati uygulamalar getirildiğini belirterek ayrıyeten kamunun son devirde hukuksal bireylerin döviz alımlarının sürmesinin de bu adımı atılmasının nedenlerinden olduğunu kaydetti. Kaynaklar şirketlerin döviz varlıklarına karşın yüksek enflasyon ortamında düşük TL kredi faizleriyle kredi alıp ithalat için döviz gereksinimlerini karşıladıklarını belirterek BDDK’nın döviz alımı için TL kredi kullanılmamasını istediğini lisana getirdi.
Fazlası olanın döviz satmaktan diğer dermanı yok
Şirketlerin bu hudut sonrası spot piyasada döviz satmak zorunda kalacaklarını söyleyen kaynaklar şirketlerin ise döviz varlıklarını şirket sahibinin hesaplarına aktarabileceklerini yahut VİOP’ta süreç yapabileceklerini lisana getirdi. VİOP’ta da fiziki bir alım satım olmadığı ve ortada farkın Merkez Bankası tarafından kapatıldığı için dolar/TL’nin artışında tesir etmeyeceği için bu istikamette kararlar alındığını söyleyen bankacılık kaynakları Merkez Bankası’nın da bundan sonra VİOP’ta daha faal yer alacağını vurguladı.
Bankacılık kaynakları hakikat faiz siyaseti uygulanmadan bu çeşit makroihtiyati önlemlerde TL’nin bedelinin korunmaya çalışılmasının kısa vadeli bir rahatlatma sağlayacağını kaydederek uzun vadede bu adımların daha büyük kasvetler yaratacağını vurguladı.
