Mehmet KAYA
Türkiye’nin büyümede kıymetli öge olarak gördüğü ve artırmaya çalıştığı yabancı direkt yatırımlarda son devirde yatay seyir, hatta azalma tarafında eğilim bulunuyor. Gelen yatırımların kıymetli bir kısmı da gayrimenkul yatırımlarından oluşuyor. Öteki yandan, Türkiye’den, yurt dışına giden direkt yatırımlarda ise artış eğilimi devam ediyor.
Bir ülkeden yurt dışına yapılan direkt yatırımın, o ülkeye yapılan direkt yatırıma oranına yönelik kolay hesaplama, ülkenin yatırım ortamına ait göstergelerden biri olarak kabul ediliyor. Her ne kadar, yabancı yatırımlar iç pazarın durumundan teşviklere, ülkenin coğrafik pozisyonundan işgücü yeteneklerine kadar çok geniş bir yelpazedeki değişkenlerden etkilense de genel olarak yabancı direkt yatırım çekmek isteyen bir ülkede bu oranın düşük olması bekleniyor.
Giden yatırımın gelen yatırıma oranı yükseliş eğiliminde
2006 yılı sonrası bilgilere bakıldığında, Türkiye’de global krizde yükselse de giden yatırımın, gelen yatırıma oranının yüzde 10’lu düzeylerde kaldığı gözleniyor. Türkiye’nin önemli siyasi kriz yaşadığı 2013 sonu ve 2014 yılının bu oranda yüzde 50’nin üzerine çıkıldığı tek yıl olması dikkat çekiyor.
Türkiye’de ekonomik performansın yüksek olduğu 2002 ile global kriz ortasındaki periyotta giden yatırım, gelen yatırım oranı ortalaması yüzde 10’lu düzeylerde seyretmişti. TEPAV daha evvel yaptığı çalışmalarda yüksek ekonomik performans gösterilen 2002-2007 devrinde ortalamada yüzde 15,7’lik oran olduğunu belirtmişti. Global krizle başlayan siyasi meselelerin da yaşandığı devir olan 2008-2019 periyodunda ise ortalama yüzde 24’lü düzeyler görüldü.
Son devirde ise istisna sayılabilecek 2014 yılı hariç, giden yatırımların, gelen yatırımlara oranı daima olarak artış gösterdi. Nihayet 2019’da yüzde 40’ın üzerine çıktı. 2021 yılının birinci devrinde de yüzde 40’ın üzerindeki seyir devam etti.
