Mehmet Hanifi GÜLEL
TMO, hububat alım fiyatlarında değişikliğe gidip piyasa fiyatını yakalamasıyla çiftçiden eser almaya başladı. Dönem başında buğdayda açıklanan tonda 6 bin 50 lira ve 1000 lira prim dayanağı ile arpada 5 bin 500 lira ve 500 lira prim dayanağı fiyatları piyasanın altında kalmıştı. Geçen hafta buğdayda 400 lira, arpada ise 200 lira fiyat güncellemesine giderek hür piyasayı yakalamış oldu.
Sektör temsilcileri, TMO’nun bu yıl 5 milyon ton buğday alımı hedefl ediğini belirterek, Güneydoğu’da istenilen seviyede ulaşamadığını tabir etti. Temsilciler, TMO’nun yeni fiyatlarla hasadın başladığı İç Anadolu bölgesinden alım yapmaya başladığını aktardı. TMO, haziranda teslim eserlerin primlerini temmuzda, temmuz ve ağustos aylarında teslim eserlerin prim ödemelerini ise takip eden ay içinde ödeyecek.
“Şu an TMO’nun verdiği fiyat piyasanın üstünde bulunuyor”
Bölgelerinde yağışların tesiriyle hasadın 2 hafta geciktiğini kaydeden Konya Ticaret Borsası İdare Heyeti Lideri Hüseyin Çevik, arpa hasadının başladığını ve günlük ortalama bin 500 ton eserin borsaya geldiğini aktardı. Gelen eserin yaklaşık bin tonunun TMO tarafından alındığını bildiren Çevik, “Buğday hasadı da önümüzdeki günlerde sıcaklığın tesiriyle başlayacak. Cuma günü prestijiyle baktığımızda borsamızda buğdayın ton fiyatı 6 bin 800 lira ile 7 bin 350 lira ortasında süreç görüyordu. Şu an TMO’nun verdiği fiyat, prim takviyesiyle birlikte piyasanın üstünde bulunuyor” dedi.
“Güneydoğu’da TMO’ya satış olmadı”
Çevik, çiftçinin eserini TMO’ya verme niyetinde olduğunu söyledi. Devletin üretici girdi maliyetleri artığı için dünya fiyatlarına muadil bir fiyatla eser aldığını aktaran Çevik, “Dünyadaki duruma nazaran tekrar bir kıymetlendirme yapacağız denmişti. Temmuz ayı için bu değerlendirmeyi yaptı. Çiftçinin TMO’ya yöneleceğini düşünüyorum. Bu türlü bir müddet yaşanıyor fakat daha İç Anadolu’da süratli bir harman yok. Âlâ bir dönem bekliyoruz ve havaların ısınmasıyla hasat hızlanacak” dedi.
Çevik, arpanın da rutubet oranına nazaran 5 bin 600 ile 6 bin 050 lira civarında olduğunu aktararak, “Harman vaktinde yüklü halde piyasaya mal çıkarsa, fiyat istikrarı sağlanamıyor. Onun için lisanslı depoların koşul olduğunu her seferde söylüyoruz. TMO, 1 Eylül’e kadar eser alacağını belirtti. Güneydoğu’da ise eser lisanlı depolara gitti lakin TMO’ya satış olmadı. Tahminen yarın lisanlı depolardan TMO’ya satış yapılır. Şu an eser çiftçinin üzerinde görülüyor. TMO 5 milyon ton alırsa piyasa akışını rahat geçirir” diye konuştu.
“TMO hakikat bir karar aldı”
TMO’nun fiyat artışına giderek hakikat bir karar aldığını belirten Adana Çiftçiler Birliği Lideri Keyifli Yanlışsız, piyasa kurallarına nazaran fiyatın revize edilmesi gerektiğini daha evvel söz ettiklerini bildirdi. TMO’nun fiyatları illaki yükseltecek diye bir düsturun olmadığını ve birebir da kalabileceğini tabir eden Yanlışsız, “Her hafta dünya fiyatlarına nazaran yurt içi piyasada TMO fiyatını regüle etmeli” dedi. Buğday ton fiyatının 6 bin 050 lira olarak açıkladığı vakit TMO’nun o fiyattan buğday alamadığına vurgu yapan Hakikat, “Artı bin lirada prim vardı. Bu fiyatla eser alamayınca ve piyasa yükselince fiyatta düzenlemeye gidildi. Başından beri Çiftçiler Birliği olarak bizim teklifimiz buydu” diye konuştu. Adana’da buğdayın tonunun 6 bin 700 lira ile 6 bin 800 lira civarında olduğunu ve hasat dönemin bittiğini açıklayan Yanlışsız, “Bu yıl İç Anadolu’da ve Trakya’da rekoltede güzel sayılar bekleniyor. Mardin, Şanlıurfa ve Diyarbakır’da rekolte düşük olduğu için, çiftçi çabucak eserini nakite çevirip piyasaya sattı. Bu ortada kamu bankaları aracılığıyla verilen Elektronik Eser Senedi (ELÜS) kredileri de durduruldu. Şu anda buğdayın depolara değil TMO’ya gitmesi hedefl eniyor” tabirini kullandı. Bir yandan dünya borsalarında buğday başta olmak üzere mısır, pamuk, soya üzere eserlerin bir düşüş eğilimine girdiğini bildiren Hakikat, Ukrayna’dan çıkarılacak olan 40 milyon tonluk hububatın Türkiye üzerinden re-export olacağına dair ayrıntılı bir açıklamaya muhtaçlık olduğunu söyledi.
