Basın İlan Kurumu, 18 Kasım 1994 tarihli ‘Basın Ahlak Asıllarına Dair Genel Heyet Kararı’nı değiştirdi. 27 Mayıs 2022 tarihli genel şura kararı, bugünkü Resmi Gazete’de yayınlandı.
Kararla; resmi ilan ve reklam yayınıyla ilgili periyodik yayınların basılı nüshalarında, resmi ilan yayınlayan gazetelerin kendilerine ilişkin internet haber sitelerinde ve toplumsal ağ hesaplarında uymaları gereken Basın Ahlak Asılları ve bu mevzuda kurum tarafından gerçekleştirilecek süreçlere ait tarz ve asıllar yine düzenlendi.
Yürürlüğe giren Basın Ahlak Temelleri, çocuk haklarının korunması, bayan erkek eşitliği, bayana şiddet ve cinsiyet ayrımcılığı başta olmak üzere her türlü ayrımcılığın önlenmesini hedeflerken karşılık ve düzeltme hakkı, içeriğin çıkarılması, erişimin engellenmesi, özel hayatın kapalılığı, hakaret, sövme, iftira ve haksız isnat, haber kaynağının kapalılığının korunması, ulusal ve toplumsal pahalara hürmet üzere sıkça gündeme gelen hususları başlıklar halinde tekrar ele aldı. Doğruluğu teyit edilemeyen içerik ve dezenformasyona yönelik ihlallere de düzenlemede yer verildi.
Gazetelerin internet siteleri, basın ahlak temelleri kapsamına alındı
Sadece resmi ilan yayınlayan gazetelerin değil, bu gazetelerin kendilerine ilişkin internet haber sitelerinin ve toplumsal ağ hesaplarının da Basın Ahlak Esasları’na uyması zaruriliği getirildi. Kararda, “Süreli yayınların basılı nüshaları ile resmi ilan yayınlayan gazetelerin kendilerine ilişkin internet haber siteleri ve toplumsal ağ hesapları, Basın Ahlak Esasları’na uymak zorundadır.” denildi.
Kararda, “internet haber sitesi” tarifi da yapıldı. İnternet haber sitesi, “Resmi ilan yayınlayan gazetelerin ek gösterge hakkından yararlanmalarını sağlayan kendilerine ilişkin haber siteleri” olarak tanımlandı. “Sosyal ağ hesabı” için de birebir tanımlama yapıldı.
‘Lekelenmeme hakkı’ basın ahlak esasları’na eklendi
1994 tarihli Basın Ahlak Esasları’nın “Anayasa ve Kanunlara Uygunluk” başlıklı kısmında detaylı değişiklikler yapıldı. Haber ve yorumlarda ‘suçsuzluk’ prensibinin ihlal edilemeyeceğine ait prensibe, ‘lekelenmeme hakkı’ da eklendi.
Eski metinde yer almayan “Suçu ve hatalıyı övecek, halkı kin yahut düşmanlığa tahrik edecek yayın yapılamaz” unsuru de yeni metne eklendi.
“Terörü özendirecek yayın yapılamaz” unsuru, “Terör örgütleri, bunların üyeleri ve olaylar hakkında bilgi ve görsellere, bu örgütleri legal gösterecek halde yer verilemez” halinde genişletildi.
‘Din istismarı’ unsuru genişletildi
Eski metinde yer alan “Din istismar edilemez” prensibi, yeni metinde “Din ve dini hisler veyahut dinen kutsal sayılan pahalar istismar edilemez ve berbata kullanılamaz” halinde değiştirildi.
“Toplumun temeli olan aile yapısını bozmaya yönelik ve ailenin korunmasına alışılmamış yayın yapılamaz” ve “Türk toplumunun ortak ulusal ve manevi pahalarını zayıflatmaya yönelik yayın yapılamaz” prensipleri de yeni metne eklendi.
“Kaynağını açıklayamaz” yerine “açıklamaya zorlanamaz” denildi
Eski metinde yer alan “Gazeteci, kaynaklarının kapalılığını korur, kendisine verilen sırları ve kaynağını açıklayamaz” tabiri ile yer alan prensip, “kaynağını açıklamaya zorlanamaz” olarak değiştirildi.
Şikayet müracaatları 60 gün içinde yapılabilecek
Basın Ahlak Asıllarına terslik savına dair müracaatların, yayın tarihinden itibaren 60 gün içinde yapılması gerekecek. İdare Heyeti’nin resen harekete geçeceği durumlarda da evvelden olduğu üzere bu mühlet geçerli olacak. İnternet haber siteleri ve toplumsal ağ hesaplarıyla ilgili yapılacak müracaatların mühlet istikametinden hesaplanmasında ise birinci yayın tarihi temel alınacak. Şikayetler, BİK internet siteleri üzerinden elektronik müracaat yoluyla da yapılabilecek.
Yönetim heyetinin “Basın Ahlak Esasları”na yönelik kararları, evvelden olduğu üzere 10 gün içinde yargıya taşınabilecek. Yeni düzenleme 216 sayılı Kararın yürürlüğe girdiği 6 Temmuz 2022 tarihi sonrasında işlenmiş fiiller hakkında uygulanabilecek. (AA-ANKA)
