AKP Genel Lider Yardımcısı Nurettin Canikli, CHP’nin Merkez Bankası rezervindeki 128 milyar doların nereye harcandığına yönelik sorularına ait, “Merkez Bankasının doları ucuza yahut değerliye sattığına ait değerlendirmeler, en hafif söz ile cehalet ürünüdür” dedi.
Canikli, mevzuya ait yaptığı yazılı açıklamada, şunları kaydetti:
“128 milyar dolar nereye gitti? Bu soruyu cevaplamadan evvel iktisadın iki temel kuralını hatırlatalım. Doların fiyatı piyasada arz ve talep kurallarına nazaran belirlenir. Piyasaya gelen doların ölçüsü, talep edilen dolardan fazla olursa doların fiyatı düşer, talep edilen doların ölçüsü piyasaya gelen dolardan fazla olursa doların fiyatı yükselir. İkinci kural, konvertibl olarak ilan edilen bir paranın karşılığında talep edilen dövizi Merkez Bankası piyasa fiyatından satmak zorundadır. Türk Lirası da konvertibl bir paradır. TL’nin konvertibl olduğu 1990’da ilan edilmiştir.”
“Merkez Bankası, doların fiyatını belirlemez, fiyat piyasada oluşur”
İktisat eğitimi veren okulların birinci sınıflarında öğretilen temel kuralları üzülerek hatırlatmak mecburiyetinde kaldığını lisana getiren Canikli, iktisat biliminin bu temel kuralları görmezden gelinerek, “128 milyarı kime sattınız? Düşük fiyattan mı sattınız?” üzere sansasyonel ve suçlayıcı tabirlerle iktisatta kaotik bir ortamın oluşturulmaya çalışıldığını öne sürdü. Canikli, açıklamasına şöyle devam etti:
“Esas sorumuza dönelim. ‘128 milyar dolar nereye gitti? Dolar ucuz fiyattan mı satıldı? Birilerine peşkeş mi çekildi?’. Ayrıntılandıralım, Merkez Bankasının direkt yahut dolaylı olarak ticari bankalar üzerinden piyasaya verdiği dolarlar piyasada oluşan fiyattan satılır.
“Merkez Bankası, doların fiyatını belirlemez. Fiyat piyasada oluşur. Merkez Bankası piyasada oluşan fiyattan dolar satar. Bu nedenle, Merkez Bankasının doları ucuza yahut değerliye sattığına ait değerlendirmeler en hafif söz ile cehalet eseridir. 128 milyar doların nereye gittiğini olabildiğince kolaya indirgeyerek anlatmaya çalışalım. 2019 ve 2020’de dolar kimlere satılmış? Cari açığın finansmanı için Merkez Bankası 30 milyar dolar döviz satmış. (2019’da cari istikrar + 6,8 milyar dolar, 2020’de cari açık -36,8 milyar dolardır.) Yani 30 milyar doları ithalatçılar satın almış. 2019 ve 2020’de toplam 36 milyar dolarlık altın ithalatı gerçekleştirildi. 75 milyar doları Türkiye’de yerleşik gerçek ve hükmî bireyler tarafından satın alınmış. Yani 75 milyar dolarlık Türk Lirası cinsinden hesaplarını dolara çevirmişler. Bu 75 milyar dolar, Türkiye’deki bankalarda hesaplarda durmaktadır.”
“128 milyar dolar, ödemelerin finansmanında kullanıldı”
Özel kesimin, dış borcunu ödemek için 43 milyar dolar satın alındığını vurgulayan Canikli, özel kesimin 2018 sonundaki toplam dış borcunun 298 milyar dolar iken, 2020 sonunda 255 milyar dolara düştüğünü anımsattı.
AKP Genel Lider Yardımcısı Canikli, 2019 ve 2020’de 12 milyar dolar portföy yatırımcısının çıkışının olduğunu hatırlatarak, şu bilgileri verdi:
“Yani yabancı yatırımcı daha evvelki yıllarda Türkiye’ye getirip Türk Lirasına çevirerek portföy yatırımında kullandığı dövizinin 12 milyar dolarlık kısmını dövize çevirip geldiği ülkeye geri götürmüştür. Yani 12 milyar dolarlık döviz satın almıştır. Bu dört kalemi topladığımızda 160 milyar dolara ulaşılmaktadır. Bu sayı 128 milyar doların bir epey üzerindedir. Bu durum, Merkez Bankasının 2019 ve 2020’de 160 milyar dolar satış yaptığı manasına gelmiyor. Zira ödemelerin tahakkukunda dönemsel kaymalar ortaya çıkabiliyor. Bu tablo bize 128 milyar doların tamamının üstte belirtilen ödemelerin finansmanında kullanıldığını göstermektedir.”
“128 milyar dolar burada, sizin aklınız nerede?”
128 milyar doların 36 milyar doları ile altın ithal edildiğini aktaran Canikli, açıklamasını şöyle sürdürdü:
“Bu altınlar, Cumhuriyet altını, bilezik ve gibisi yatırım aracı olarak Türk halkının evindedir. 75 milyar dolar, Türkiye’deki bankalarda gerçek ve hükmî şahısların hesaplarında durmaktadır. Özel dal, 43 milyar dolarlık yurtdışına olan döviz borcunu ödemiş. Yabancı portföy yatırımcı 12 milyar dolar satın alarak yurt dışına çıkarmıştır.
Tekrar hatırlatalım, Merkez Bankası direkt ve dolaylı tüm döviz satışlarını piyasa fiyatından gerçekleştirmiştir. ‘Ucuza dolar satıldı’ tezi kocaman bir palavradır. Döviz satışında hiç kimseye farklılık ve ayrıcalık yapılmamıştır. Piyasanın işleyişi prestijiyle bu türlü bir durumun olması da esasen mümkün değildir. Bir doların dahi nereye satıldığı aşikardır. Merkez Bankasının direkt yahut dolaylı olarak sattığı dövizi, piyasadan satın alanların kimlikleri ve ne kadar döviz aldıkları devletin kayıtlarında yer almaktadır. Bu kara propagandayı ve dezenformasyonu gerçekmiş üzere sunmaya çalışan iftiracılara sesleniyorum, bildiğiniz somut bir şey varsa açıklayın, yoksa susun. Bu ülkeye ziyan veriyorsunuz. Sonuç prestijiyle her şey açık ve net, 128 milyar dolar burada, sizin aklınız nerede?”
