Biden idaresi, Çin’in bölgedeki tesirini kırmayı amaçlayan ekonomik insiyatife bir düzine Hint-Pasifik ülkesinin katılacağını duyurdu.
Toplamda dünya iktisadının yüzde 40’ını oluşturan Hint-Pasifik Ekonomik Çerçevesi’nin (IPEF) duyurulması Biden’ın Asya seyahatinin başarılarından biri olarak öne çıkarılıyor. Teşebbüse Güney Kore, Yeni Zelanda, Avustralya, Hindistan ve Japonya’nın yanında 7 Güneydoğu Asya ülkesi katılacak.
Tokyo’da gazetecilere açıklamalarda bulunan ABD Ticaret Bakanı Gina Raimondo, “Özellikle işletmelerin gitgide daha ağır biçimde Çin’e alternatif aradığı bir ortamda ABD iş dünyasına büyük yarar getireceğine eminim” değerlendirmesinde bulundu.
Gümrük indirimi içermiyor
Bu mutabakatın, Obama periyodunda görüşmelere başlanan ve eski lider Trump’ın sonlandırdığı Trans-Pasifik İştiraki mutabakatından sonra en kıymetli mutabakat olduğu bedellendiriliyor. Lakin eski mutabakatın tersine yeni çerçeve rastgele bir gümrük vergisi indirimini içermiyor ve hangi kısımların bağlayıcı olduğunun belirli olmaması nedeniyle ekonomik yararlarının ölçülmesinin sıkıntı olduğu belirtiliyor.
Mutabakatla ilgili iştirakçi ülkeler tarafından yapılan ortak açıklamada, “Bu çerçeveyle ekonomilerimizde direnç, sürdürebilirlik, kapsayıcılık, ekonomik büyüme, adalet ve rekabetçilik üzere alanlarda ilerleme kaydetmeyi hedefliyoruz. İnisiyatifin bölgede işbirliği, istikrar, refah gelişmişlik ve huzur üzere alanlara katkıda bulunmasını umuyoruz” sözlerine yer verildi.
Bu mutabakat kapsamında iştirakçilerden ticaret, tedarik zinciri, pak güç ve adalet alanlarından en az birinde yüksek standartlar içeren taahhütlerde bulunması isteniyor.
Mutabakat, ABD Kongresi’nde ABD ihraç eserlerinin yurt dışında alınmasını kolaylaştıracak karşılıklı gümrük vergilerinde indirim içermemesi nedeniyle hem Demokratlar hem de Cumhuriyetçiler tarafından tenkitlere maruz kalıyor.
ABD Ticaret Temsilcisi Katherine Tai ise mutabakatın gereğince argümanlı olmadığı tenkitlerine katılmadığını ve içereceği yeniliklerin vakitle taraflarca takdir edileceğini belirtirken mutabakatın Kongre’nin onayına tabi olup olmayacağı sorusuna, “Görüşmelerin nereye gideceğine bakmak lazım lakin ne olursa olsun kongreyi yakınımızda tutmalıyız ve burada ortaklarımızla gerçekleştirmeye çalıştığımız oluşumun şekillendirilmesinin bir kesimi olmalı” tabirlerini kullandı.
Çin’in dışlanması bölge ülkeleri için tasa kaynağı
Mutabakatın en dikkat çeken yanlarından biri Çin’in davet edilmemiş olması. ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, rastgele bir ülkenin katılmak istediğini beyan edip kabul edilmesinin mümkün olmadığını söylerken öbür bir üst seviye ABD yetkilisi de Çin’in davet edilmemesinin kıymetli bir nedeninin belirtilen kriterlere uymayacağına inanılması olduğunu kaydetti.
Lakin bu durum birtakım zorlukları da beraberinde getiriyor. Bölgede birçok ülke en büyük ticari ortaklarının Çin’in olması nedeniyle dünyanın en büyük ikinci iktisadının dahil edilmediği bir mutabakata imza atmak istemiyor. ABD’nin muahedeyi hala Çin’in iştirakine açık tutmasının sebebinin de birtakım Asya ülkeleri tarafından bilhassa talep edildiği belirtiliyor.
Çin ise kendilerinin yükselişini engellemek emeliyle ABD’nin bölgede askeri ve ekonomik ittifaklar kurmakla suçlarken Dışişleri Bakanı Wang Yi Pazar günü ABD’nin Hint-Pasifik stratejisinin başarısız olmaya mahkum olduğunu söyledi.
