Koronavirüs salgını ve ardından patlak veren Rusya-Ukrayna savaşı ile ortaya çıkan enflasyonist süreç tüm dünyayı kasıp kavururken, ekonomik olarak sarsılmaz denilen ekonomiler dahi derinden etkileniyor.
Almanya, İtalya, Fransa ve İngiltere üzere Avrupa’nın önde gelen ekonomilerinde enflasyon peş peşe tarihi rekorlar kırarken emsal bir tablo da Amerika’da yaşanıyor.
SON 41 YILIN REKOR ENFLASYONU
Ülkede Mayıs ayında yüzde 8,6 gelerek piyasa beklentilerinin üzerine çıkan enflasyon 41 yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Piyasa beklentisi mayıs ayında ABD’de enflasyonun yıllık bazda yüzde 8,3 düzeyinde gerçekleşmesi istikametindeydi. Aylık bazda ise beklenti enflasyonun yüzde 0,7 olması tarafındaydı.
BEKLENTİ DURUMUN DAHA KÖTÜLEŞECEĞİ YÖNÜNDE
Öte yandan ABD vatandaşları ise enflasyondaki gidişatın daha da kötüleşeceğini öngörüyor. Bu kapsamda bir açıklama yapan ABD Merkez Bankası (Fed) New York Şubesi, Amerikalı tüketicilerin kısa vadeli enflasyon beklentisinin yüzde 6,6 ile tekrar doruğa ulaştığını belirtti.
GIDA, KİRA VE SIHHAT HİZMETLERİNDE ARTIŞ BEKLENİYOR
Geçen ay gösterdiği yavaşlamanın akabinde akaryakıt fiyatlarında beklenen artış yüzde 5,5’e yükselirken, besin fiyatları, sıhhat hizmetleri ve kiralarda beklenen artış ise sırasıyla yüzde 9,3, yüzde 9,4 ve yüzde 10,2’ye geriledi.
BENZİN FİYATLARINDA BİR BİRİNCİ: 5 DOLARIN ÜZERİNE ÇIKTI
Amerikan Araba Birliği datalarına nazaran, ülkede akaryakıtın ortalama fiyatı geçen yıla kıyasla yüzde 60’ın üzerinde artış gösterdi. Ortalama akaryakıt fiyatı aylık bazda yaklaşık yüzde 14 artarken, akaryakıt fiyatındaki haftalık artış yüzde 4’ü buldu.
ABD’de birinci kere akaryakıtın ortalama fiyatı galon başına 5 dolara çıkarak tüm vakitlerin en yüksek düzeyine ulaştı.
Bölgelere nazaran farklılık gösteren akaryakıt fiyatları, Kaliforniya eyaletinde 6,43 dolara yükseldi. Akaryakıt fiyatlarında Kaliforniya’yı, 5,64 dolar ile Nevada, 5,56 dolar ile Alaska ve Illinois, 5,54 dolar ile Washington takip etti.
1980’DEN BU YANA EN SÜRATLİ SIKILAŞMA YOLDA
Öte yandan yatırımcıların gözü ise Amerikan Merkez Bankası’nda. Ülkedeki yatırımcıların birçok FED’in 15 Haziran’da tertipli bir oran belirleme toplantısının sonunda yüzde dörtte üç oranında faiz artıracağını düşünüyor. FED’in en son 1994 yılında Alan Greenspan periyodunda bu kadar büyük bir faiz artışı gerçekleştirmişti. Dahası, birçok kişi FED’in Temmuz’daki bir sonraki toplantısında üç çeyrek puanlık bir artış ve akabinde Eylül’de yarım puanlık bir artış daha izlemesini bekliyor. Bu, 1980’lerden bu yana en süratli sıkılaşma temposunu ortaya çıkaracak.
Merkez Bankasının nakdî frenlere baskı yapma ihtimali ise piyasaları huzursuz ediyor.
AMİRAL GEMİDE YÜZE 5’LİK DÜŞÜŞ
Wall Street’in amiral gemisi pay senedi endeksi S&P 500, enflasyon bilgilerinin açıklanmasından bu yana %5 düştü. Amazon’dan Tesla’ya kadar olan teknoloji payları daha da keskin bir formda satıldı.
Bazı yüksek riskli varlıklar için kayıplar ise çok daha büyük oldu. Bitcoin fiyatı, kripto para kredisi veren bir firma olan Celsius’un “aşırı piyasa koşulları” nedeniyle platformundan tüm para çekme süreçlerini durdurmasının akabinde 13 Haziran’da %10’dan fazla düştü.
RESESYON KAYGILARI ARTTI
ABD’de 41 yılın tepesine çıkan enflasyon ve Fed’in agresif para siyaseti sıkılaşması, piyasalarda resesyon kaygılarını de artırdı. Bahisle ilgili konuşan ABD’nin büyük bankalarından Morgan Stanley’nin Üst Yöneticisi James Gorman, ABD iktisadının resesyona girme mümkünlüğünün yüzde 50 olduğunu söyledi. Gorman, ülke iktisadının bu kademede derin yahut uzun bir resesyona girme ihtimalinin ise olmadığını belirtti.
EKONOMİK BİR KASIRGAYA HAZIRLANIN
Ülkenin bir öteki önde gelen bankası JPMorgan Chase Üst Yöneticisi (CEO) Jamie Dimon da daha evvel yaptığı bir konuşmada, sıkı para siyaseti ve Ukrayna’daki savaş dahil olmak üzere iktisadın gibisi görülmemiş bir dizi zorlukla karşı karşıya olduğunu belirterek, yatırımcıları ekonomik bir “kasırgaya” hazırlanmaları konusunda uyarmıştı.
ALMANYA’DA ‘FİYAT PATLAMASI’
Bild, “Yeni çılgınlık listesi: Yüzde 94,8’lik fiyat patlaması!” başlıklı haberinde, “Enflasyonun sonu yok! Fiyatlar bir yıldır denetimden çıkmış durumda.” dedi.
Federal İstatistik Ofisi’nin bilgilerine işaret edilerek, ülkede son 50 yılın en yüksek enflasyon düzeyinin görüldüğü, Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) mayın ayında geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 7,9 oranında arttığına vurgu yapıldı.
HANGİ ESERDE NE KADAR ARTIŞ YAŞANDI
Her eserin bir kere daha pahalılaştığına, güç fiyatlarının geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 94,8’le iki katına çıktığına dikkat çekildi.
Artan besin fiyatlarından bahsedilirken, kolza yağının yüzde 65,2 ve tereyağının yüzde 43 arttığına işaret edilerek, “Fiyatlardaki artış; makarna (yüzde 33,2), patates (yüzde 13,3) ve pirinç (yüzde 11,4) üzere temel besinlerde durmadı.
Margarin (yüzde 26,7), domates (yüzde 25,9), yumurta (yüzde 24,7), zeytinyağı (yüzde 14,8) ve kahve çekirdekleri (yüzde 14,2) de kıymetli ölçüde arttı.” denildi.
“TEK ÂLÂ HABER ÇİLEK VE AHUDUDU”
Yaz başında tek âlâ haberin, çilek ve ahudududa gözlenen yüzde 1 oranındaki pahalılık olduğu aktarıldı.
Mayıs 2021’e nazaran fiyat artışlarından etkilenen öteki kalemler; yakacak odun (yüzde 36,2), bahçe mobilyası (yüzde 12,9), yurt dışına uçak bileti (yüzde 12,8), erkek kuaför (yüzde 9,5) ve günlük gazete (yüzde 5,2) olarak sıralandı.
