TUSAŞ, ulusal hava aracı projeleri için yeni teknolojilere odaklandı. Bu kapsamda TUSAŞ uçak, helikopter, insansız hava aracı ve uyduların üretim süreçlerinin güzelleştirilmesi ve performanslarının artırılması için bir dizi yeni teknolojiyi bünyesine katmaya hazırlanıyor.
AA muhabirinin edindiği bilgiye nazaran, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ), Teknoloji Yol Haritası/Kazanım Planı’nda yer alan ve öncelikli teknoloji mevzularında paydaşlarıyla gerçekleştirmeyi planladığı Ar-Ge projeleri için yeni alanlar belirledi.
Bu kapsamda, halihazırda sürdürülen çalışmalara Alüminyum Modüllerin Bor İçeren Yapılar ile Kaplanması, Bilişsel Pilot Modellerinin Geliştirilmesi, Uydu Platformları İçin En Berbat Durum Çalışma Vakti Tahlil Aracının Geliştirilmesi, Lazer (Ölçüm Aleti) Entegre Montaj Fikstürü Denetim Sistemi ve Yazılımı Tasarımı başlıkları eklendi.
Bu mevzularda yürürlüğe alınması uygun bulunan projeler uygun modelle (Ar-Ge dayanakları, TÜBİTAK 2244 Sanayi Doktora Programı, Savunma Sanayii İçin Araştırmacı Yetiştirme Programı, TUSAŞ öz kaynak bütçesi ve benzeri) hayata geçirilecek.
TUSAŞ’ın gündemine aldığı çalışma alanlarından birini “Alüminyum Kesimlerin Bor İçeren Yapılar ile Kaplanması Projesi” oluşturuyor. Hava aracında kullanılan alüminyum kesimlerin korozyon direncinin artırılması ve boyanın yüzeye yapışmasının sağlanması gayesiyle yüzey kaplamaları uygulanıyor. Bor bileşiklerinin metal yüzeylere uygulandığında korozyon önleyici özelliği olduğu biliniyor. Buna ek olarak bor bileşiklerinin yangın önleyici, elektrik yalıtımı yahut yarı iletkenlik sağlama üzere üstün fizikî özellikleri bulunuyor. Havacılıkta elektrokimyasal sistemler ile alüminyum üzerinde oksit yapı oluşturulması yaygın olarak uygulanıyor.
Alüminyum Kesimlerin Bor İçeren Yapılar ile Kaplanması başlığı altında, havacılıkta uygulanan klâsik kimyasal yüzey süreçleri yerine, bor içeren materyaller ile alüminyum kesimlerin kaplanması ve testlerle doğrulanması bekleniyor.
PİLOTLAR ÜZERE DÜŞÜNEN MODEL
TUSAŞ ayrıyeten “Bilişsel Pilot Modellerinin Geliştirilmesi” konusunda teknoloji kazanımı amaçlıyor.
Simülatörler, gömülü eğitim sistemleri, harekat tahlil araçları üzere ortamlarda düşman ya da dost kuvvetlerin gerçekçi hareketini sağlayacak karar modelleri kâfi düzeyde bulunmuyor. Tam otonom misyon profillerinin yüksek kabiliyetteki pilotlar üzere düşünerek hareket etmesi gerekiyor. Bu tahlil için gerçek vakitte ve her düzeyde en gerçek kararı verecek bir karar dayanak sisteminin kurgulanması mecburiliği bulunuyor.
Pilot davranışının dinamik uçuş datalarında bir yapay hudut ağı içinde modellenerek (açıklanabilir yapay zeka), gerçek uçuş harekatına uygun öğretilmesi için üst düzey kararlardan alt düzey kararlara kadar yapay zeka temelli bilişsel pilot modellerinin geliştirilmesi çalışmasına gereksinim duyuluyor. Proje sonunda, istenilen harekat senaryosunun, simülasyon ortamında belirtilen muvaffakiyet kriterlerini sağlayacak halde gerçekleştirebilecek bir modelin TUSAŞ’a kazandırılması amaçlanıyor.
EN MAKUS DURUM İÇİN HASSAS VARSAYIM
Vakit kritik yazılımların belirlenen donanım platformlarında en makus durum yürütme mühletinin iddiası olarak tespiti hava araçları ve uzay araçlarının güvenirliği, kalifikasyonu ve sertifikasyonu açılarından değer taşıyor. En berbat durum yürütme mühletinin üst sonunun tespitinde statik, ölçüm tabanlı, istatistiksel mümkünlük temelli ve hibrit metotlar öne çıkıyor. Bilhassa ölçüm tabanlı olarak amaç donanım üzerinde yapılan tahliller, performans sorunlarının geç tespit edilmesine sebep oluyor. Geliştirme etabında bu tahlillerin amaç donanım kısıtı olmadan statik olarak yapılabilmesi, oluşacak risklerin ve sorunların daha evvelce tespit edilmesine değerli katkı sağlıyor.
Mevcut performans ve sertifikasyon araçlarına entegre edilen tahlil araçları kelam konusu gereksinimi karşılamadığında, yazılımda proseslerin tekrar tasarımı, kodlanması ve donanım tahlillerinin düzeltilmesini gerektiriyor. Bu devrin artan yazılım/donanım gereksinimleri nedeniyle hava ve uzay araçlarında bu mühletlerin çok daha hassas kestirim edilmesine gereksinim bulunuyor. Uydu Platformları İçin En Makûs Durum Çalışma Vakti Tahlil Aracının Geliştirilmesi davetiyle uydu platformlarına yönelik, gerçek vakitli, karmaşık algoritmalı ve kaynak kısıtlı yazılımların kelam konusu amaç donanım platformları için aktif ve gerçekçi en makus durum yürütme mühleti üst hudutlarını statik olarak tahlil edebilecek bir yazılım tahliline ulaşılması hedefleniyor.
BÜYÜK UÇAK MODÜLLERİ SÜRATLİ VE HASSAS MONTAJLANACAK
TUSAŞ’ın paydaşlarıyla hayata geçirmeyi amaçladığı bir öbür proje Lazer (Ölçüm Aleti) Entegre Montaj Fikstürü Denetim Sistemi ve Yazılımı Tasarımı olarak dikkati çekiyor.
Hava aracının alt-montaj büyük gövde kesimlerinin birleştirilmesinde, gövde modüllerinin gerçek pozisyona taşınması, yerleştirilmesi ve ilgili montaj indeksine getirilmesi, standart yollarla, her bir mekanik eyleyici tek başına denetim edilerek, işçinin montaj hassasiyeti ve uzun müddetlerde işçilerin birbirleriyle ağır uyumuyla gerçekleştiriliyor.
Buna rağmen bugünün montaj sınırlarında, artan müşteri siparişleri nedeniyle daha esnek ve daha kısa müddette gövde modüllerinin otomatik olarak yerleştirilmesi ve montaj indeksine getirilmesi gereksinimi bulunuyor. Lazer ölçüm dayanaklı bütünleşik montaj fikstürü denetim sistemi ve yazılımı ile büyük gövde kesimlerinin kısa müddetlerde, otomatik ve hassas montajı hedefleniyor.
