AB Sivil Toplum Diyalogu VI Programı kapsamında yürütülen, SETBİR ve İtalyan Besin Sanayisi Federasyonunun proje ortağı olduğu ‘Süt Kıymetlidir: Tek Gereksinimimiz Kaliteli Süt’ bahisli projenin kapanış aktifliği Ankara’da gerçekleştirildi.
Proje kapsamında Türkiye’de çiğ sütün kalitesini uygunlaştırmak gayesiyle kısa, orta ve uzun vadede uygulanabilecek teklifleri içeren ‘Politika Belgesi’ kamuoyuyla paylaşıldı.
Belgede yer alan tespitlere nazaran, Türkiye’de çiğ süt kalitesi bakımından eksikliklerin olmasının temelinde çiftlik ölçeklerinin küçük ve dağınık olması bulunuyor.
Belgede, çiğ sütün kalitesinin geliştirilmesine yönelik teklifler ve aksiyon planları şöyle sıralandı:
- Çiğ sütte kayıt dışılığın giderilmesi için radikal tedbirler alınmalı.
- Eğitim ile süt üreticilerinde şuur artışı sağlanmalı, çiftçiler ve çiftçi örgütleri nezdinde bir eğitim muhtaçlığı oluşturulmalı.
- Etkin bir eğitim geri bildirim sistemi hayata geçirilmeli ve eğitim sonuçları bağlayıcı olmalı.
- Yürürlükte olan teşvik sistemleri gözden geçirilmeli ve öncelikle bir ‘Eğitim Dayanağı Fonu’ oluşturulmalı. Bu fon kanalı ile mali altyapısı oluşturulan daima ve bağımsız kurullarca yürütülecek olan bir eğitim modeli sonunda somut ve izlenebilir bir gelişim gösteren üreticilerin ‘Kalite Takviye Primi’ ve ‘Soğutma Primi’ üzere teşviklerden yararlandırılması gündeme alınmalı.
- Süt kalitesinin takibinde ve teşvik uygulamalarında kullanılan süt yağı ve proteini temelli uygulama daha da geliştirilmeli. Bu kalite takip parametrelerinin yanı sıra somatik hücre sayısı ve mikrobiyel yük üzere parametreler de eklenmeli ve süt proteini yerine süt kazeini üzerinden bir değerleme yapılmalı.
- Antibiyotikli süt imha prosedürleri büsbütün değiştirilmeli ve bir Antibiyotikli Süt Alım Fonu dayanağı oluşturulmalı.
- Süt tedarik zincirinin tüm bileşenlerinin dahil olacağı şeffaf bir büyük bilgi (big data) havuzu altyapısı kurulmalı ve üretici özelinde süt kalite takibi bu data havuzu sistemi üzerinden anlık olarak takip edilebilmeli. Bu sistem e-reçete, mezbaha kayıtları, süt kalite parametrelerine ilişkin girdiler üzere süt kalitesini etkileyen tüm datalara, tüm paydaşların anlık olarak erişimine imkan vermeli.
- Eğiticilerin ve eğitim programından muvaffakiyetle geçen teknik çalışanı istihdam eden üretici örgütlerinin alanda faal olarak çalışmaları şartıyla onaylı AR-GE merkezleri çalışanına tanınan muafiyetlerden yararlandırılması konusunda teşebbüsler başlatılmalı.
- Çiğ süt toplama yetkisi, ihtisas alanlarına nazaran hudutlu sayıda üretici örgütüne tanınmalı.
“İhracatımızı çok daha üst çekebilme potansiyelimiz var”
Sanayicilerin Avrupa, ABD, Japonya ve Çin’e ihracat yapabilme yeterliliğine sahip olmasının yanında teknoloji kullanımlarının yüksek düzeyde bulunduğunu belirten SETBİR Şurası Lideri İsa Coşkun Coşkun, “Süt ve süt eserlerinde kalite standartlarını güzelleştirirsek, verimliliği artırırsak ve teşvik sistemimizi gözden geçirirsek, üretim ölçümüzü ve 500 milyon dolarlık ihracatımızı çok daha üst çekebilme potansiyelimiz var.” dedi.
Türkiye’de insanların kıymetli kısmının açık süt, sokak sütü, denetimsiz ve kalitesiz süt satın aldığını lisana getiren Coşkun, bu durumun önemli halk sıhhati riskleri barındırdığına dikkati çekti.
Coşkun, çiğ sütte kayıt dışılığın giderilmesi için daha güçlü kontrol sistemine muhtaçlık olduğunun altını çizerek, şunları kaydetti: “Satış ve tüketim noktalarında ısı denetimli korumanın garanti altına alınması için ek düzenlemeye ivedilikle gereksinim var. Besin güvenliği ve besin hijyeni açısından kayıt altına alınan süt oranını artırmalıyız. Çiğ süt kalitesinin takibinde ve teşvik uygulamalarında kullanılan süt yağı ve proteini temelli uygulamanın daha da geliştirilmesi gerek.”
