Uluslararası Güç Ajansı Lideri Fatih Birol yaptığı açıklamada, petrol, doğalgaz, kömür ve elektrik piyasaları olmak üzere güç dalının bütün kollarını kapsayan global bir güç krizi yaşandığını anlattı.
Birol, Avrupa’da üç yeni gelişmenin gözlendiğini söz ederek, bunlardan birincisinin yenilenebilir güce verilen değerin süratle artması olduğunu söyledi.
İkinci olarak ise ülkelerin birinci kez güç verimliliği konusunda yasal olarak bağlayıcı kararlar aldığını aktaran Birol, şöyle devam etti:
“Üçüncüsü de nükleer güçte bir geri dönüş görüyoruz. Örneğin, Belçika hükümeti nükleerden çıkışa karar vermişti. Biz Belçika hükümetine nükleerden çıkışı ertelemelerini tavsiye ettik. Bu süreyi 10 yıl ertelediler. Birçok ülke artık nükleere son derece farklı gözle bakıyor. Mevcut güç krizi ülkelerin güç siyasetlerini gözden geçirmeleri ve öncelik sıralamalarını yine düzenlemelerini beraberinde getirdi. Bu sürecin geri dönüşü olmayan bir yola girdiğini düşünüyorum. Fosil yakıtların değeri giderek azalacak, kaybedecek demiyorum lakin vakit içerisinde azalacak.”
Fosil yakıtlardan sağlanan yarar artarak pak güce kayıyor
Birol, 2019’da dünyada satılan 100 araçtan 2’sinin elektrikli olduğunu anımsatarak, şu anda satılan her 100 araçtan 10’unun elektrikli olduğu bilgisini paylaştı.
Bu trendin hızlanarak devam edeceğini lisana getiren Birol, “Aynı halde devam etse dahi 2025’te ulaşımdaki petrol talebi tepeye ulaşıp düşüşe geçiyor zira petrol talebinin değerli bir kısmı araçlardan geliyor. Bu nedenle petrol talebinde bir zayıflama olacak.” diye konuştu.
Birol, bugünden yeni bir petrol yatırımı için düğmeye basıldığında birinci petrol üretiminin 2040’ı bulacağını belirterek, “Burada bir iş riski var. Şirketlerin birden fazla bu riski görüyor. Olağanda petrol sanayisinin yıllık karı 1,5 trilyon dolardı. Bu sene biz bunun 4 trilyon dolara ulaşacağını öngörüyoruz. Bu ölçünün da değerli bir kısmının pak güç yatırımlarına harcanacağını düşünüyoruz. Şirketler de böylelikle portföylerini şekillendirecek ve tamamını olmasa da fosil yakıtlardan sağladıkları çıkarın bir kısmını giderek artan biçimde pak kaynaklara yatıracak.” tabirlerini kullandı.
Enerji ticaret yolları değişiyor
Avrupa’nın Rus fosil yakıtlarına bağımlılığı azaltma gayretlerine da değinen Birol, Rusya’nın Avrupa için son derece kıymetli bir tedarikçi olduğunu ama Avrupa’nın da Rusya’nın en büyük müşterilerinden olduğunu aktardı.
Birol, Rus doğal gaz ihracatının büsbütün Avrupa’ya kilitlenmiş durumda olduğuna işaret ederek, “Bütün büyük Rus doğal gaz yatakları Rusya’nın batısında ve bunların hepsi boru çizgileriyle Avrupa’ya bağlanmış halde.” dedi.
Savaş öncesinde Rus petrolünün yüzde 50’sine yakınının ise Avrupa’ya gittiğini anımsatan Birol, petrolün Rusya’dan Avrupa’ya gitmesi 4-5 gün sürerken, Asya’ya gitmesinin 2 ayı bulduğunu söyledi.
Birol, Asya’nın petrolü yüklü olarak Orta Doğu’dan aldığını lakin Rusya’dan Asya’ya petrol ihracatının arttığını söz ederek, şöyle devam etti:
“Orta Doğu’dan Asya’ya gitmeyen petrol de Avrupa’ya gelecek. Rusya’dan doğal gazın Asya’ya taşınması için yeni boru çizgilerinin yapılması ise en az 5 yıl. Yani hangi açıdan bakarsak bakalım, ticaret yollarının yine şekilleneceğini söyleyebiliriz. Bu açıdan hayli değerli değişiklikler olacak.”
“Avrupa’nın Rus gazını bugünden yarına sıfırlaması gerçekçi değil”
Avrupa ve Rusya ortasındaki güç ticaretinin on yıllara dayandığını kaydeden Birol, “Rus gazının Avrupa’ya akışının bugünden yarına kesilmesi yahut sıfırlanması gerçekçi değil. Bu gazı bir anda öteki üreticilerden yahut kaynaklardan tedarik etmek mümkün değil ancak gidişat Rusya’dan gaz ithalatını azaltma tarafında ve vakit içinde de azalacaktır.” dedi.
Birol, Rusya’nın Avrupa için artık emniyetli bir tedarikçi olmaktan çıktığını kelamlarına ekledi.
